Το περιεχόμενο του νομοσχεδίου, που έφερε στο φως ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων (ΣΕΑ), αποτελεί προγραμματική εξαγγελία της κυβέρνησης και είναι συνέχεια του πρόσφατου νόμου για τη δημιουργία του Οργανισμού Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων. Ο σχεδιασμός αυτός είναι ενταγμένος στη γενική πολιτιστική πολιτική που εφαρμόζεται από την παρούσα κυβέρνηση, σε συνέχεια όλων των τελευταίων κυβερνήσεων και σε πλήρη αντιστοιχία με την κοινή πολιτική που εφαρμόζεται σε όλες τις χώρες της ΕΕ.

Πρόκειται για την πολιτική που παραδίδει τα μουσεία στο έλεος των κάθε είδους χορηγών και επιχειρηματικών ομίλων, που αναλαμβάνουν δήθεν τη στήριξη και την ανάδειξή τους, με το αζημίωτο. Που υποτάσσει την πολιτιστική κληρονομιά όχι μόνο στα ιδεολογικά, αλλά και στα άμεσα οικονομικά συμφέροντα των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων, είτε του τουρισμού είτε άλλων οικονομικών κλάδων, όπως η «ψηφιακή οικονομία», η διαφήμιση, η αγορά ακινήτων κ.λπ.

Ακόμα, έκδηλη είναι η ανησυχία ότι ο τεράστιος πλούτος των εκθεμάτων των μουσείων θα γίνει αντικείμενο κερδοφορίας μεγαθηρίων της ψηφιακής οικονομίας και της τεχνολογίας των πληροφοριών στο όνομα της ψηφιοποίησης και της προβολής τους, ενώ οι εγκαταστάσεις τους θα ενοικιάζονται σε εταιρείες διαφήμισης και εκδηλώσεων κάθε είδους. Παράλληλα, κάτω από αυτές τις συνθήκες, μένει σκόπιμα ανοιχτό το θέμα των πνευματικών δικαιωμάτων των μουσείων, για το οποίο δεν γίνεται καμία αναφορά. Τα στοιχεία αυτά προβλέπονται και ενθαρρύνονται από το νομοσχέδιο και, βέβαια, τα έχουμε ζήσει στα μουσεία της σύγχρονης τέχνης και σε αρχαιολογικούς χώρους, σε βάρος του επιστημονικού - ερευνητικού και παιδαγωγικού χαρακτήρα τους.

Ο ΣΕΑ σε ανακοίνωσή του αναφέρει ότι «η κυβερνητική επιλογή υπονομεύει τον ενιαίο χαρακτήρα της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και οδηγεί στη διάλυσή της, αποδυναμώνει τον επιστημονικό και παιδευτικό ρόλο των μουσείων, θέτει σε κίνδυνο την επαρκή χρηματοδότηση και στελέχωσή τους, ανοίγει τον δρόμο για την εφαρμογή ιδιωτικοοικονομικών κριτηρίων λειτουργίας τους, με την αύξηση της τιμής των εισιτηρίων και τη διαφαινόμενη κατάργηση των δωρεάν παροχών στους πολίτες (ξεναγήσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, δωρεάν ημέρες, εκδηλώσεις). Ανοίγει τον δρόμο για την ανάθεση κρίσιμων τομέων λειτουργίας τους, που σήμερα εκτελούνται από το προσωπικό των μουσείων, σε ιδιωτικές εταιρείες (...) και απειλεί με οριστικό λουκέτο τα μικρότερα μουσεία ανά την επικράτεια».

Ο Σύλλογος ξεκινά σειρά πολύμορφων αγωνιστικών κινητοποιήσεων ζητώντας από την κυβέρνηση να μην κατατεθεί το σχέδιο νόμου. Πρώτος σταθμός είναι η απεργία αύριο, 6 Απρίλη, καλώντας τους συναδέλφους τους να τη μετατρέψουν σε μέρα δράσης για την υπεράσπιση των μουσείων.

Σήμερα στις 8.30 το βράδυ στο «Ολύμπια» θα πραγματοποιηθεί η μουσική παράσταση του Δημήτρη Χαλιώτη «Τα Λογοκριμένα». Ο Κώστας Μακεδόνας και η Ρίτα Αντωνοπούλου στο τραγούδι, μαζί με τον Λεωνίδα Κακούρη και την Ελένη Καρακάση στην αφήγηση, συναντούν το Εργαστήρι Ελληνικής Μουσικής Δήμου Αθηναίων και παρουσιάζουν τραγούδια που υπέστησαν λογοκρισία από το 1937 μέχρι τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης.

Ο «Ριζοσπάστης» συνομίλησε με τον Δ. Χαλιώτη, που είχε την ιδέα, πραγματοποίησε την έρευνα, έγραψε τα κείμενα και έχει την καλλιτεχνική επιμέλεια μαζί με τον Κ. Μακεδόνα.

«Μέσα από την αφήγηση, τα τραγούδια, καθώς και αρχειακό, ηχητικό και φωτογραφικό υλικό, η παράσταση αποτελεί ουσιαστικά ένα μουσικό χρονικό της κρατικής μουσικής λογοκρισίας στην Ελλάδα από το 1937, με τους αναγκαστικούς νόμους 445 και 446 της δικτατορίας Μεταξά, έως και το 1994, όταν καταργείται και επίσημα ο νόμος περί λογοκρισίας στη δισκογραφία και στο τραγούδι.

Αξίζει να αναφέρουμε ότι μέχρι και την πτώση της χούντας η λογοκρισία ήταν ιδιαίτερα αυστηρή. Στη συνέχεια ατονεί, αλλά δεν σταματά να ισχύει. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα με τον δίσκο "Τα τραγούδια μας" σε μουσική Μάνου Λοΐζου, στίχους Φώντα Λάδη και ερμηνεία Γιώργου Νταλάρα. Οχτώ τραγούδια του δίσκου λογοκρίνονται από το κρατικό ραδιόφωνο. Το καταγγέλλουν οι δημιουργοί, οι οποίοι σε μια μεγάλη συναυλία στη Νέα Σμύρνη παρουσιάζουν όλο τον δίσκο.

Για να επιστρέψουμε όμως στην αρχή: Τα πρώτα τραγούδια που μπήκαν στο στόχαστρο του Μεταξά ήταν τα χασικλίδικα ρεμπέτικα και οι μουσικοί αμανάδες, θύμιζαν Ανατολή... Φυσικά, αυτό πολύ γρήγορα επεκτείνεται. Ετσι κι αλλιώς έχουμε δικτατορία. Υπάρχουν διώξεις και κυνηγητά. Οι μεταξικοί νόμοι και στη συνέχεια οι αντίστοιχοι των κατοχικών κυβερνήσεων αποτελούν τη βάση πάνω στην οποία κινήθηκε η λογοκρισία στη μουσική για όλα τα επόμενα χρόνια.

Ο τρόπος που ασκούνταν η λογοκρισία κινείται από το τραγικό στο ιλαρό και το παράλογο. Λογοκρίνονται τραγούδια που δεν έχει λογική να λογοκριθούν. Να δώσω ένα παράδειγμα: Ο Γ. Παπαϊωάννου τέλη της δεκαετίας του '40 γράφει την "Πειραιώτισσα", όπου αναφέρει και τη λέξη "καπετάνισσα". Με αφορμή τη συγκεκριμένη λέξη το τραγούδι λογοκρίνεται, γιατί γίνονται συνειρμοί με τους καπετάνιους του ΕΛΑΣ.

Εμβληματική περίπτωση λογοκριμένου τραγουδιού είναι το "Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι" του Απόστολου Καλδάρα, που γράφτηκε για τους κομμουνιστές και άλλους αγωνιστές κρατούμενους του Γεντί Κουλέ. Οι αρχικοί στίχοι που γράφτηκαν το 1945 αναφέρουν:

Νύχτωσε και στο Γεντί, το σκοτάδι είναι βαθύ...

Αραγε τι περιμένει, όλη νύχτα ως το πρωί,

στο στενό το παραθύρι που φωτίζει το κελί.

Πόρτα ανοίγει, πόρτα κλείνει, μα διπλό είναι το κλειδί,

τι έχει κάνει και το ρίξαν το παιδί στη φυλακή.

Κυκλοφόρησε λογοκριμένο το 1947.

Αξίζει να αναφέρουμε ακόμα ότι το 1966 κυκλοφορεί κοινή δήλωση των Θεοδωράκη, Χατζιδάκι και Ξαρχάκου στην οποία αναφέρουν ότι η λογοκρισία "έφτασε στο σημείο να κόβει τραγούδια μας για να περιφρουρήσει το αισθητήριο του ελληνικού λαού, ενώ άφηνε να περνούν τραγούδια σαν το «Εγώ δεν είμαι σαν τους Μπητλς»...".

Κάποιες λίγες μόνο ιστορίες.

Στην αποψινή βραδιά θα παρουσιαστούν πολλά γνωστά - και κάποια λιγότερο γνωστά - τραγούδια που έχουν λογοκριθεί όλα αυτά τα χρόνια...».