Σήμερα στις 8.30 το βράδυ στο «Ολύμπια» θα πραγματοποιηθεί η μουσική παράσταση του Δημήτρη Χαλιώτη «Τα Λογοκριμένα». Ο Κώστας Μακεδόνας και η Ρίτα Αντωνοπούλου στο τραγούδι, μαζί με τον Λεωνίδα Κακούρη και την Ελένη Καρακάση στην αφήγηση, συναντούν το Εργαστήρι Ελληνικής Μουσικής Δήμου Αθηναίων και παρουσιάζουν τραγούδια που υπέστησαν λογοκρισία από το 1937 μέχρι τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης.

Ο «Ριζοσπάστης» συνομίλησε με τον Δ. Χαλιώτη, που είχε την ιδέα, πραγματοποίησε την έρευνα, έγραψε τα κείμενα και έχει την καλλιτεχνική επιμέλεια μαζί με τον Κ. Μακεδόνα.

«Μέσα από την αφήγηση, τα τραγούδια, καθώς και αρχειακό, ηχητικό και φωτογραφικό υλικό, η παράσταση αποτελεί ουσιαστικά ένα μουσικό χρονικό της κρατικής μουσικής λογοκρισίας στην Ελλάδα από το 1937, με τους αναγκαστικούς νόμους 445 και 446 της δικτατορίας Μεταξά, έως και το 1994, όταν καταργείται και επίσημα ο νόμος περί λογοκρισίας στη δισκογραφία και στο τραγούδι.

Αξίζει να αναφέρουμε ότι μέχρι και την πτώση της χούντας η λογοκρισία ήταν ιδιαίτερα αυστηρή. Στη συνέχεια ατονεί, αλλά δεν σταματά να ισχύει. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα με τον δίσκο "Τα τραγούδια μας" σε μουσική Μάνου Λοΐζου, στίχους Φώντα Λάδη και ερμηνεία Γιώργου Νταλάρα. Οχτώ τραγούδια του δίσκου λογοκρίνονται από το κρατικό ραδιόφωνο. Το καταγγέλλουν οι δημιουργοί, οι οποίοι σε μια μεγάλη συναυλία στη Νέα Σμύρνη παρουσιάζουν όλο τον δίσκο.

Για να επιστρέψουμε όμως στην αρχή: Τα πρώτα τραγούδια που μπήκαν στο στόχαστρο του Μεταξά ήταν τα χασικλίδικα ρεμπέτικα και οι μουσικοί αμανάδες, θύμιζαν Ανατολή... Φυσικά, αυτό πολύ γρήγορα επεκτείνεται. Ετσι κι αλλιώς έχουμε δικτατορία. Υπάρχουν διώξεις και κυνηγητά. Οι μεταξικοί νόμοι και στη συνέχεια οι αντίστοιχοι των κατοχικών κυβερνήσεων αποτελούν τη βάση πάνω στην οποία κινήθηκε η λογοκρισία στη μουσική για όλα τα επόμενα χρόνια.

Ο τρόπος που ασκούνταν η λογοκρισία κινείται από το τραγικό στο ιλαρό και το παράλογο. Λογοκρίνονται τραγούδια που δεν έχει λογική να λογοκριθούν. Να δώσω ένα παράδειγμα: Ο Γ. Παπαϊωάννου τέλη της δεκαετίας του '40 γράφει την "Πειραιώτισσα", όπου αναφέρει και τη λέξη "καπετάνισσα". Με αφορμή τη συγκεκριμένη λέξη το τραγούδι λογοκρίνεται, γιατί γίνονται συνειρμοί με τους καπετάνιους του ΕΛΑΣ.

Εμβληματική περίπτωση λογοκριμένου τραγουδιού είναι το "Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι" του Απόστολου Καλδάρα, που γράφτηκε για τους κομμουνιστές και άλλους αγωνιστές κρατούμενους του Γεντί Κουλέ. Οι αρχικοί στίχοι που γράφτηκαν το 1945 αναφέρουν:

Νύχτωσε και στο Γεντί, το σκοτάδι είναι βαθύ...

Αραγε τι περιμένει, όλη νύχτα ως το πρωί,

στο στενό το παραθύρι που φωτίζει το κελί.

Πόρτα ανοίγει, πόρτα κλείνει, μα διπλό είναι το κλειδί,

τι έχει κάνει και το ρίξαν το παιδί στη φυλακή.

Κυκλοφόρησε λογοκριμένο το 1947.

Αξίζει να αναφέρουμε ακόμα ότι το 1966 κυκλοφορεί κοινή δήλωση των Θεοδωράκη, Χατζιδάκι και Ξαρχάκου στην οποία αναφέρουν ότι η λογοκρισία "έφτασε στο σημείο να κόβει τραγούδια μας για να περιφρουρήσει το αισθητήριο του ελληνικού λαού, ενώ άφηνε να περνούν τραγούδια σαν το «Εγώ δεν είμαι σαν τους Μπητλς»...".

Κάποιες λίγες μόνο ιστορίες.

Στην αποψινή βραδιά θα παρουσιαστούν πολλά γνωστά - και κάποια λιγότερο γνωστά - τραγούδια που έχουν λογοκριθεί όλα αυτά τα χρόνια...».