ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Πέμπτη 21 Μάρτη 2002
Σελ. /40
ΜΑΡΙΑ ΦΟΡΤΟΥΣ
«Μια γυναίκα στα ίχνη του εχθρού»

Στη Σοβιετική Ενωση, η κομμουνιστική «φλόγα» ανέδειξε πληθώρα ηρώων, επώνυμων κι ανώνυμων. Μια απ' αυτές, η Μαρία Φόρτους, απαθανατίζεται με το βιβλίο της: «Μια γυναίκα στα ίχνη του εχθρού». Μέσω αυτού, κέρδισε την παγκόσμια αναγνώριση κι εκτίμηση για τα επικά «έργα και ημέρες» της.

Εφηβη εντάσσεται στην παράνομη δουλιά του μπολσεβίκικου κόμματος. Στην Οχτωβριανή Επανάσταση φέρνει σε πέρας απίστευτα δύσκολες αποστολές, στη διάρκεια του εμφύλιου και των ξένων επεμβάσεων.

Στον Ισπανικό Εμφύλιο, μαζί με το σύζυγό της Ραμόν Κασανέλας - Λουκ, γενικό γραμματέα του Ισπανικού ΚΚ Καταλωνίας και μέλος του ΠΓ της ΚΕ του Ισπανικού ΚΚ, βρίσκεται «στην πρώτη γραμμή του μετώπου των δημοκρατικών και στην κομματική δουλιά». Εκεί δολοφονείται το 1933 ο σύζυγός της σε παγίδα που του έστησε μια αντικομμουνιστική οργάνωση Ισπανών και Γερμανών φασιστών. Εκεί, μετά από 4 χρόνια, βρίσκει ηρωικό θάνατο ο μοναχογιός της Ραμόν - Φλορεάλ σε αερομαχία πάνω από τη Σαραγόσα.

Με την ιδεολογία της, ξεπερνά την τραγωδία της και επιδίδεται ως ανιχνεύτρια στον πατριωτικό πόλεμο κατά των Γερμανών φασιστών στην ΕΣΣΔ, στην Τσεχοσλοβακία και την Πολωνία. Η τρομερή έκτη αίσθησή της, «όπου ο διάβολος δεν μπορεί να τρυπώσει, εκεί στέλνει τη Φόρτους», όπως έλεγαν οι στρατηγοί, την έκανε θρύλο, όταν μετά τον πόλεμο, ξετρύπωσε στην Τσεχοσλοβακία υπόγεια γερμανικά πολεμικά εργοστάσια.

Με πλήρη σεμνότητα και βάσει της ιστορικής αλήθειας, το αυτοβιογραφικό βιβλίο της δίνει όλες τις παραμέτρους των ανθρώπων, που η ίδια επέλεξε ως συνεργάτες στις υπεράνθρωπες αποστολές της. Μετά τον πόλεμο ξαναβρίσκει επαφή μαζί τους και προβάλλει τους ηρωικούς αγώνες και την υπεράνθρωπη αυτοθυσία τους. Γυρίστηκαν ταινίες με θέμα αυτές τις αποστολές, έγιναν τιμητικές γιορτές, της δόθηκαν άπειρες διακρίσεις: Για την εξαιρετική πατριωτική και κομματική δράση της, η σοβιετική κυβέρνηση απένειμε στην Μαρία Φόρτους δυο φορές το Μετάλλιο Λένιν, δυο φορές το Μετάλλιο της Κόκκινης Σημαίας, το Μετάλλιο Κόκκινου Αστέρα, το Μετάλλιο των Αδελφών Σοσιαλιστικών Χωρών κ.ά.

Στη σημαντικότατη εισαγωγή του βιβλίου από τον Γρηγόρη Τραγγανίδα με τίτλο: Το «αόρατο μέτωπο» της Μαρίας Φόρτους, επαινείται, δικαίως, κι ο μεταφραστής, Τάκης Ψημμένος, που παραδίδει στις τωρινές και μελλούμενες γενιές αυτό το ακριβό κείμενο για να το ενστερνιστούν και να παλεύουν, ώστε «να μην υπάρξει ποτέ φασισμός» (Εκδόσεις «Εντός»).


Ευγενία ΖΩΓΡΑΦΟΥ

ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΚΩΦΟΣ
«Η Ελλάδα και το Ανατολικό Ζήτημα, 1875-1881»

Η «Εκδοτική Αθηνών» κυκλοφόρησε το επίκαιρο βιβλίο του ιστορικού Ευάγγελου Κωφού «Η Ελλάδα και το Ανατολικό Ζήτημα, 1875-1881 (Από τις επαναστάσεις της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης στην προσάρτηση της Θεσσαλίας). Πρόκειται για ελληνική έκδοση του βραβευμένου από την Ακαδημία Αθηνών (1975) βιβλίου του «Greece and the Eastern Crisis, 1875-1878», το οποίο εγκωμίασε η επιστημονική κοινότητα. Η ελληνική έκδοση περιλαμβάνει προσθήκες και βελτιώσεις, βάσει των πρόσφατων εξελίξεων στη Βαλκανική.

Το βιβλίο αναφέρεται στις εξεγέρσεις των Σέρβων της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (1875-1876), στη βουλγαρική εξέγερση (1876), στο σερβο-τουρκικό πόλεμο (1876), στο ρωσο-τουρκικό πόλεμο με συμμετοχή Σέρβων, Μαυροβούνιων, Βουλγάρων, Ρουμάνων, στην ήττα των Τούρκων και την υπογραφή της Συνθήκης του Αγίου Στεφάνου, η οποία προέβλεπε τη δημιουργία μεγάλου βουλγαρικού κράτους με νότια όρια τη Θεσσαλονίκη, τα παράλια του Αιγαίου και τον Αλιάκμονα. Οι Μεγάλες Δυνάμεις, όμως, αντέδρασαν στη μονομερή λύση του Ανατολικού Ζητήματος από τη Ρωσία, ανατρέποντας τον Αύγουστο του 1878, στο Συνέδριο του Βερολίνου, τους βασικότερους όρους της Συνθήκης, ώστε το 1881 να ανοίξει ο δρόμος για την προσάρτηση στην Ελλάδα, ως «αντιπαροχή», βέβαια, της Θεσσαλίας και της επαρχίας της Αρτας.

Ο συγγραφέας θεωρεί ότι η ειρήνη που επέβαλαν οι Μεγάλες Δυνάμεις εξυπηρετούσε τα δικά τους συμφέροντα. Η «λύση» τους εμπεριείχε τα «σπέρματα» των ενδοβαλκανικών κρίσεων (Βαλκανικοί Πόλεμοι, Α` Παγκόσμιος Πόλεμος), που επαναλήφθηκαν στο Β` Παγκόσμιο Πόλεμο και επανεμφανίστηκαν «στις δραματικές εξελίξεις που σημειώθηκαν στις μέρες μας» με τη διάλυση της ενιαίας Γιουγκοσλαβίας.

ΝΕΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ
ΝΕΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

- Οι εκδόσεις Αδάμ «Πέργαμος», συνεχίζοντας την εξαιρετική συμβολή τους στην ιστορία και μελέτη της ελληνικής τέχνης, κυκλοφόρησαν μιαν ακόμη εικαστικού περιεχομένου μονογραφία. Πρόκειται για τον τόμο «Μιχάλης Οικονόμου (1884-1933)», πλούσια εικονογραφημένο με έργα του καλλιτέχνη και κείμενο της ιστορικού Τέχνης Αφροδίτης Κούρια, η οποία επαναφέρει στο φως έναν ξεχασμένο δημιουργό.

- «Κοχλίας»: Σε συνεργασία με το Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο», κυκλοφόρησε, εξαιρετικά καλαίσθητο, πλούσια εικονογραφημένο, το βιβλίο του Κώστα Τσιπηρά «Ελληνες καραγκιοζοπαίχτες πίσω από τα φώτα του μπερντέ», το οποίο συνοδεύεται και με cd που περιέχει αποσπάσματα παραστάσεων και συνεντεύξεις με καραγκιοζοπαίχτες. Εξυπνα και ευχάριστα είναι τα τέσσερα μικρά χιουμοριστικά άλμπουμ του Γιάννη Προεστάκη με τίτλους «Των φρονίμων τα παιδιά... σιγά μην είναι δικά τους», «Μια του κλέφτη δυο του κλέφτη...», «Τρεις το λάδι τρεις το ξίδι...», «Δεν καταλαβαίνω Greek».

- To Ιδρυμα Μείζονος Ελληνισμού κυκλοφόρησε το ιστορικό έργο του Φωκίωνος Σιδηρόπουλου «Τα εθνικά φιλανθρωπικά καταστήματα στην Κωνσταντινούπολη (Νοσοκομείο Βαλουκλή)». Ο τόμος είναι εικονογραφημένος με φωτογραφίες, σχέδια, χάρτες, γκραβούρες, έργα τέχνης, ντοκουμέντα, δημοσιεύματα κ.ά. και περιέχει ελληνική και ξένη βιβλιογραφία και γλωσσάριο.

- Το Ιδρυμα Πιερίδη κυκλοφόρησε ένα λεύκωμα με έργα του εικαστικού καλλιτέχνη Γιώργου Ξένου.

- Ο δημοσιογράφος Κώστας Σπανόπουλος έγραψε και εικονογράφησε με φωτογραφίες και άλλα τεκμήρια το θεατρολογικού και όχι μόνον ενδιαφέροντος βιβλίο «Ο φωτισμός του θεάτρου με φωταέριο». Για την εποχή, δηλαδή, που οι παραστάσεις στα αθηναϊκά θέατρα φωτίζονταν με γκάζι (Εκδόσεις «Διογένης», Ακαδημίας 74, τηλ. 010 3825.121).

- Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης: Αντριου Ντάλμπι «Σειρήνια Δείπνα (Ιστορία της διατροφής και της γαστρονομίας στην Ελλάδα)» (απόδοση Ελενα Πατρικίου). Χρήστος Λούκος «Πεθαίνοντας στη Σύρο του 19ου αιώνα» (μελέτη σχετική με τις δημόσιες και μυστικές - ιδιόγραφες διαθήκες τη Συριανών του 19ου αιώνα).

- Το Κέντρο Καλλιτεχνικής Πράξης Τρίπολης κυκλοφόρησε ένα τομίδιο με τα μηνύματα του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου για την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου από το 1962 έως το 2001.

- «Γράμματα» (Γραβιάς 9-13, Αθήνα, ΤΚ 10678, 010 3807.689): Μαρία Πολυδούρη «Τα ποιήματα» Κ. Γ. Καρυωτάκη «Ποιήματα και πεζά». Δυο τόμοι με δημιουργίες των δύο τραγικών εραστών και ποιητών.

- «Αγρα» Theophile Gautier «Appia Μαρκέλλα και άλλα φανταστικά διηγήματα» (διηγήματα του μεγάλου Γάλλου συγγραφέα Θεόφιλου Γκοτιέ. Εισαγωγή Marc Eigeldinger. Μετάφραση Εφη Γιαννοπούλου, Ιρβιν Ντ. Γιάλομ «Οταν έκλαψε ο Νίτσε» (μυθιστόρημα, εισαγωγή - μετάφραση Ευαγγελία Ανδριτσάνου - Γιάννης Ζέρβας). Νόαμ Τσόμσκι «11/9» (ένα ακόμη - εν θερμώ - γραμμένο βιβλίο του Αμερικανού γλωσσολόγου, αντικομφορμίστα, αντιιμπεριαλιστή, διανοούμενου κατά της τρομοκρατίας των ΗΠΑ σε βάρος των λαών (μετάφραση Σάββας Μιχαήλ). Τάκης Μενδράκος «Τα τετράστιχα της πικρής βροχής» (ποίηση). Δημήτρης Δημητριάδης «Κατάλογοι 10-12» (πεζογράφημα ποιητικής διάθεσης και μορφής).

- «Εντός»: Γιώργος Πιας «Πανηγύρι (το μουσικό πανεπιστήμιο)». Αυτοβιογραφία του μουσικού Γ. Πια). Κούλα Καραμηνά - Πόθου «Βγαίνω, τα φυλάς» (ιστορίες για παιδιά).

- «Ιωλκός»: Ι. Μ. Χατζηφώτης «Ανθολογία λογοτεχνικών κειμένων για το Αγιον Ορος». Μόδης Καλέργης «Δεν ακούς; Μην πας στα βαθιά» (ποίηση). «Εγκυκλοπαιδικό προσωπογραφικό λεξικό Βυζαντινής Ιστορίας και Πολιτισμού» (βιβλιογραφία για τη βυζαντινή ιστορία και τον πολιτισμό). Τάκης Σκανάτοβιτς «Η αυτοκτονία του χρόνου» (ποίηση). Ελένη Β. Πίππα «Ιχνηλάτης» (ποίηση).

- «Εξάντας»: Διονύσης Χαριτόπουλος «Αρης - ο αρχηγός των ατάκτων» (ιστορική βιογραφία του Αρη Βελουχιώτη).

- «Κέδρος»: Ε. Γ. Ασλανίδης «Ο Ανδρέας Εμπειρίκος και η χαρμολύπη» (μελέτη για τον Α. Εμπειρίκο). Τηλέμαχος Μαράτος «Βαρδιάνοι» (μυθιστόρημα).

- «Καστανιώτης»: Λευτέρης Κυπραίος «Θα σε χάσω σε δέκα χρόνια (Ο κύκλος μιας σύντομης ζωής» (κείμενα και ποιήματα του πρόωρα χαμένου και ταλαντούχου Λ. Κυπραίου).

ΤΑΣΟΣ ΜΑΔΑΜΟΠΟΥΛΟΣ
«Χρονολόγιο»

Στο μικρό καλαίσθητο «Χρονολόγιο» με υπότιτλο «Μικρή ελεγεία για νικημένους» κυκλοφόρησε η ποιητική συλλογή του Τ. Μ. Ο ποιητής, εκπαιδευτικός και ζωγράφος, με ατομικές και ομαδικές εκθέσεις, κοσμεί τη συλλογή του με κομψά σχέδια που εκφράζουν την αέναη πορεία του χρόνου. Επιλέγει στα σχέδιά του τους χαρταετούς ή τις παιδικές σβούρες, δύο αντικείμενα που συμβολίζουν το χρόνο.

Η ποιητική του φωνή, σταθερή, υποδηλώνει του χρόνου «το νυν και αεί». Το «Χρονολόγιο» είναι μικρή ελεγεία, όπως τη χαρακτηρίζει ο ίδιος ο ποιητής, «για νικημένους» από το χρόνο. Υπάρχει, τάχα, νικητής στη μάχη με το χρόνο, που κατασπαράζει τα πάντα και τους πάντες; «Και μόνο η μέτρησή σου/ οδυνηρή είναι αναμέτρηση».

Ο ποιητής τον περιγράφει σε όλες τις εξάρσεις, εκφράσεις και αποτιμήσεις, όπου διαχέεται σκληρός και αδηφάγος. Ο Τ. Μ. στέκεται με δέος μπροστά στον άνθρωπο, που «ανακυκλώνεται» αέναα. Με αφαιρετική γραφή ο δημιουργός δίνει την πορεία, τη «γεύση», το χρώμα, την κίνηση του χρόνου και το κατορθώνει με μέσα ποιητικά, λακωνικά, απλά, αληθινά, έτσι όπως ο χρόνος, χωρίς συνήθως να αντιλαμβανόμαστε, επιτελεί το καταστρεπτικό του έργο. «Γεγονός/ το αμετάκλητο/ τέλος/ του γίγνεσθαι/ το είναι/ που αμετάκλητα/ γέγονε» (Εκδοση Πολιτιστικού Κέντρου Δήμου Ηρακλείου Αττικής).


Φαίδρα ΖΑΜΠΑΘΑ - ΠΑΓΟΥΛΑΤΟΥ



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ