ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ | ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΦΡΙΤΣ ΛΑΝΓΚ

Θρίαμβος ουμανιστικής τέχνης

«Οι ταινίες μου δείχνουν τη μάχη του ατόμου ενάντια στις συνθήκες - αυτόν τον αιώνιο προβληματισμό των αρχαίων Ελλήνων - τη μάχη ενάντια στους θεούς, τη μάχη του Προμηθέα. Με τον ίδιο τρόπο σήμερα μαχόμαστε νόμους, πολεμάμε τα πρέπει που δε μας φαίνονται ούτε καλά ούτε δίκαια για την εποχή μας. Πάντα αγωνιζόμαστε».

Μεστά νοημάτων και πάντα επίκαιρα τα λόγια του μεγάλου αντιφασίστα Γερμανού σκηνοθέτη Φριτς Λανγκ. Του ουμανιστή διανοούμενου που αρνήθηκε να προσφέρει το σπουδαίο ταλέντο του στην υπηρεσία του ναζισμού και αυτοεξορίστηκε. Του πρωτοπόρου καλλιτέχνη που θαύμαζαν μεγάλοι σκηνοθέτες, όπως ο Μπουνιουέλ που είπε: «Βλέποντας το "Θλιμμένο Θάνατο" συνειδητοποίησα ξαφνικά την ποιητική εκφραστικότητα του σινεμά». 'Η ο Τριφό: «Στο έργο του Λανγκ, τα πάντα διαδραματίζονται και διαμορφώνονται σε ένα σύμπαν άκρως ηθικό. Η συμβατική ηθική δεν έχει καμία θέση στο σύμπαν αυτό και δυνάμεις σαν αυτή (αστυνομία, στρατός, άμυνα) αποτυπώνονται πάντα εκφυλισμένες, ηττημένες, αδύναμες. Οι ήρωες του Λανγκ είναι, στην πραγματικότητα, στο πλευρό της κοινωνίας».

Στο Λανγκ αφιερώνεται η εναρκτήρια, για το 2003, εκδήλωση του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, που σε συνεργασία με το «Γκαίτε», το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου και την Ταινιοθήκη της Ελλάδας διοργανώνουν το μεγάλο αναδρομικό αφιέρωμα «Φριτς Λανγκ, ο θρίαμβος της σκηνοθεσίας» (31/1-13/2), στον «Απόλλωνα». Στις 14/2 το αφιέρωμα θα μεταφερθεί στη Θεσσαλονίκη.

Ο Φριτς Λανγκ, η «Μητρόπολις» (αριστερά) και «Οι Νιμπελούγκεν» (κάτω)

Θα προβληθούν 44 ταινίες μεγάλου μήκους, αρκετές σε νέες αποκαταστημένες κόπιες, από το πρώτο διασωθέν σενάριό του «Η Χίλντε Γουόρεν και ο Θάνατος» (1919) και η πρώτη διασωθείσα σκηνοθεσία του «Χαρακίρι» (1919), μέχρι το κύκνειο άσμα του «Τα 1.000 Μάτια του δρ Μαμπούζε» (1960) και τη θρυλική του εμφάνιση στην «Περιφρόνηση» (1963) του Γκοντάρ. Το αφιέρωμα περιλαμβάνει όλες τις δημιουργικές περιόδους του σκηνοθέτη: Την πρώτη περίοδο (1919-'30) με βωβό κινηματογράφο, επηρεασμένο από το ρομαντισμό και τον εξπρεσιονισμό, που χαρακτηρίζουν την ταινία «Μητρόπολις» (1926). Οι ταινίες αυτές θα προβληθούν με συνοδεία πιάνου από τον συνθέτη Μηνά Αλεξιάδη. Την περίοδο του ομιλούντος γερμανικού κινηματογράφου (1930-'35) που σφραγίζεται με αριστουργηματικές δημιουργίες - οιωνούς της ανόδου του Ναζισμού. Την αμερικανική περίοδο (1936-1956), λιγότερο γνωστή αλλά εξίσου σημαντική με τη γερμανική, που χαρακτηρίζεται από στουντιακές παραγωγές γκανγκστερικών δραμάτων, κατασκοπικών θρίλερ, γουέστερν, περιπετειών εποχής, μελοδραμάτων και κοινωνικών δραμάτων, εμποτισμένων από το «φιλμ νουάρ». Και την επιστροφή στη Γερμανία (1959-1960).

Το αφιέρωμα περιλαμβάνει επίσης: έκθεση οπτικοηχητικών ντοκουμέντων για τον Λανγκ στο Μουσείο Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (31/01 - 15/01). Ανοιχτή συζήτηση για το έργο του, με εισηγητή τον κριτικό, ιστορικό και υπεύθυνο για την αποκατάσταση των ταινιών του Λανγκ, Ενο Πατάλας (σήμερα, 8.30 μμ στο «Γκαίτε»). Εκδοση μονογραφίας 400 σελίδων για τον Λανγκ (εκδόσεις Καστανιώτη).

Αύριο το πρόγραμμα προβλέπει: 5 μμ: «Χαρακίρι» (Γερμανία 1919, νέα κόπια), 7.30 μμ: «Ζεις Μονάχα Μια Φορά (ΗΠΑ 1937), 9 μμ: «Μητρόπολις» (Γερμανία 1925/6, αποκαταστημένη κόπια). Εισιτήριο ανά προβολή 5 ευρώ. Διατίθενται και κάρτες εισόδου 10 προβολών, 35 ευρώ.

Παραμύθι από χαρτί

Μετά την περσινή επιτυχία της παράστασης «Παραμύθι από χαρτί», ο θίασος «Θ όπως Θέατρο» την επαναλαμβάνει από τη Δευτέρα στο «Αναλυτή». Η παράσταση στηρίζεται στο παραδοσιακό παραμύθι της Κω «Οι γέροι και τα καλά τος» και ανεβαίνει σε σκηνοθεσία Κωστή Καπελώνη, προτείνοντας μια πρωτότυπη αφήγηση του παραμυθιού με τη χρήση χαρτιού σε ρόλους, στα κοστούμια και στο σκηνικό, τα οποία είναι του Νίκου Αλεξίου, ενώ η χορογραφία είναι της Μαρίας Συριανού.

«Οι αφηγητές» - όπως σημειώνει ο Κωστής Καπελώνης -«εξαφανίζονται μέσα στους χάρτινους ρόλους τους, οι ρόλοι μαγικά μετασχηματίζονται σε ανθρώπους, οι άνθρωποι σε οπτασίες, οι οπτασίες σε χαρτί. Το χαρτί ντύνεται ένα πνεύμα που αισθάνεται και μας μεταφέρει στο όνειρο ή την ψυχή μας». Ενα ταξίδι στη χαμένη αθωότητα, όπου οι καρέκλες γίνονται αυτοκίνητα, το τραπέζι πολυκατοικία, τα κοχύλια γίδια ή πρόβατα, τα μολυβένια στρατιωτάκια στρατός του Μεγαλέξανδρου. Τα φωνητικά σχήματα είναι του Σταύρου Σιόλα. Παίζουν: Κωστής Καπελώνης, Παναγιώτης Θωμαΐδης, Βαγγέλης Λιοδάκης, Ελενα Βόγλη, Κλεοπάτρα Ροντήρη, Γιώργης Σηφακάκης, Σταύρος Σιόλας. Παραστάσεις κάθε Δευτέρα, 8μμ και 10μμ και κάθε Τρίτη στις 10μμ.

Ελληνογερμανικό βραβείο μετάφρασης

Στην Παναγιώτα Σιετή για την ελληνική μετάφραση του έργου «Ο αιώνας μου», του Γερμανού συγγραφέα Γκίντερ Γκρας (εκδόσεις «Οδυσσέας») θα απονεμηθεί το Ελληνογερμανικό Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης του 2002. Η τελετή της απονομής θα γίνει στο «Γκαίτε» στις 25/2. Σύμφωνα με την τριμελή κριτική επιτροπή (Βαγγέλης Μπιτσώρης, Θεόδωρος Παρασκευόπουλος, Μίλτος Πεχλιβάνος) στην τελική απόφαση «βάρυναν» κυρίως τα κριτήρια της ποιότητας του μεταφρασμένου κειμένου και το «γραμματολογικό κύρος του πρωτοτύπου». Το βραβείο, που θεσπίστηκε το 1998 από το ΥΠΕΞ της ΟΔΓ και το ελληνικό Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, συνοδεύεται με 2.560 ευρώ και με διαμονή ενός μήνα στη Γερμανία. Το ετήσιο βραβείο απονέμεται τον ένα χρόνο σε ελληνική μετάφραση γερμανικού βιβλίου και τον επόμενο σε γερμανική μετάφραση ελληνικού έργου. Το 1998 απονεμήθηκε στη Στέλλα Νικολούδη για τη μετάφραση του έργου του Γκαίτε «Τα πάθη του νεαρού Βέρθερου» («Αγρα»). Το 1999 στο Γερμανό μεταφραστή Norbert Hauser για τη μετάφραση του έργου του Γιώργη Γιατρομανωλάκη «Το ανωφελές διήγημα» («Κέδρος»). Το 2000 απονεμήθηκε στον Ιάκωβο Κοπερτί για τη μετάφραση του έργου του Γερμανού συγγραφέα Bernhard Schlink, «Διαβάζοντας στη Χάννα» («Κριτική»). Το βραβείο του 2001 απονεμήθηκε στη Γερμανίδα Μπρίτζιτ Χίλντεμπραντ για τη μετάφραση του έργου του Παύλου Μάτεσι «Η μητέρα του σκύλου».

Στους ρυθμούς του κλαρίνου

Μια πρωτότυπη, δίωρη, ραδιοφωνική εκδήλωση απόλαυσαν αρκετοί μουσικόφιλοι, προχτές το βράδυ στην ΕΡΑ, την οποία επιμελήθηκε και παρουσίασε η Φεβρονία Ρεβύνθη, με καλεσμένους τέσσερις δεξιοτέχνες του κλαρίνου. Οι Πετρο-Λούκας Χαλκιάς, Σταύρος Καψάλης, Νίκος Φιλιππίδης και Μάνος Αχαλινωτόπουλος παρουσίασαν το κλαρίνο με το δικό τους, ξεχωριστό, τρόπο.

Το «Μια βοσκοπούλα αγάπησα» ερμήνευσαν, στην αρχή, όλοι μαζί κι έπειτα ο καθένας μόνος, αλλά και όλοι ξεδίπλωσαν τις δυνατότητες του κλαρίνου, καθώς και την ατομική τους ερμηνευτική δεξιοτεχνία. Συνοδοί τους ήταν οι: Αχ. Χαλκιάς, Κυρ. Γκουβέντας (βιολί), Ν. Κοντός, Γ. Νιάρχος (ντέφι), Κ. Φιλιππίδης (λαούτο), Γ. Κιουρτσόγλου (μπάσο) και Ηρ. Βαβάτσικας (ακορντεόν).

Ανάμεσα στους καλεσμένους ήταν ο Χρόνης Αηδονίδης, πολλοί άλλοι μουσικοί και απλοί λάτρεις της παράδοσης.

Η βραδιά πρόσφερε μοναδική εμπειρία. Καθόμαστε μόλις τρία μέτρα μακρύτερα από τους δεξιοτέχνες. Τους βλέπαμε να συνεννοούνται με ένα νεύμα για το ποιος παίρνει σειρά στον αυτοσχεδιασμό. Παρατηρούσαμε τους μορφασμούς τους σε κάθε νότα ή φύσημα και πώς αυτό μετατρεπόταν σε ήχο... Θαυμάζαμε τα μάγουλά τους που φούσκωναν και ξεφούσκωναν βγάζοντας έναν συνεχόμενο ήχο, χωρίς ανάσα...

Α. Θ.

Αιτήσεις γυναικών ηθοποιών μέχρι 30 ετών δέχεται το Εθνικό Θέατρο για την παράσταση της ευριπίδειας «Μήδειας» που θα παρουσιάσει το καλοκαίρι η Πειραματική Σκηνή, σε σκηνοθεσία Στάθη Λιβαθινού. Οι ενδιαφερόμενες πρέπει να υποβάλουν αιτήσεις για ακρόαση, καθώς και βιογραφικό σημείωμα, με μια φωτογραφία, στο γραφείο της Πειραματικής Σκηνής (Κουμουνδούρου 20 - είσοδος γκαράζ) μέχρι αύριο, από 10 πμ έως 2 μμ. Πληροφορίες στο τηλέφωνο 210-5288138.

Το Θέατρο «Ελεύθερη Εκφραση» της Μαίρης Ιγγλέση, το ερχόμενο Σάββατο (7μμ), διοργανώνει εκδήλωση προς τιμήν του Γιάννη Ρίτσου. Η εκδήλωση περιλαμβάνει παρουσίαση φωτογραφικού λευκώματος με θέμα τη ζωή του ποιητή, με φωτογραφίες από το αρχείο του Πλάτωνα Μάξιμου, ομιλίες και παράσταση των ποιητικών μονολόγων του Ρίτσου, «Η σονάτα του σεληνόφωτος» και «Αίας» με τον Χρήστο Τσάγκα και την Μαίρη Ιγγλέση.