Ως πριν από 12 ημέρες, ήταν η περιοχή που αντανακλούσε άψογα την εικόνα, που οι θιασώτες του τουρκικού "κοσμικού κράτους" θέλουν να προβάλουν προς το εξωτερικό. Το βιομηχανικό κέντρο της χώρας, με 35% συμβολή στο ΑΕΠ και 50% στις εξαγωγές, γεμάτο εντυπωσιακές εργοστασιακές εγκαταστάσεις, ξενοδοχεία, πολυκαταστήματα, φανταχτερά συγκροτήματα γραφείων, καφέ, αγορές, ναούς. Μια περιοχή με "ιδιαίτερο χρώμα". Αξια να συμπεριληφθεί σε οποιοδήποτε τουριστικό οδηγό, από τα λεγόμενα "blue books". Σήμερα, είναι μια κόλαση, μπροστά στην οποία εκείνη του Δάντη μοιάζει με πολύ ωραίο μέρος, για να κάνει κανείς πικ-νικ. Κωνσταντινούπολη, Γιάλοβα, Ανταπαζαρί, Γκολτσούκ, Ιζμίτ, Μπόλου, Μπούρσα, Ζονγκουλντάκ: Αγγιξε όποιον ή όποια βρεις στο δρόμο και όταν αρχίσει να σου μιλάει θ' ακούσεις μια ιστορία τρόμου. Η καταστροφή έχει διαστάσεις πέραν πάσης περιγραφής.

Πόσοι είναι οι νεκροί από τα δύο απανωτά χτυπήματα του Εγκέλαδου, την προπερασμένη Τρίτη; Μάλλον δε θα μάθουμε ποτέ. Οι "αρμόδιες" υπηρεσίες της κυβέρνησης παζαρεύουν με τους αριθμούς, σα να επρόκειτο για μια ακόμη συναλλαγή. 17.997, έλεγε την Τρίτη το "Κέντρο Αντιμετώπισης Κρίσης". 13.007 την Πέμπτη. Η κυβέρνηση απέδωσε το "λάθος" στις τοπικές αρχές του Ιζμίτ, που ανέβασαν τους αριθμούς, για να "λάβουν μεγαλύτερη βοήθεια". Ο δήμαρχος της πόλης μίλησε για "ανθρώπινο σφάλμα". Ενας δημοσιογράφος σημείωσε ότι οι αριθμοί μειώθηκαν παντού,όχι μόνο στο Ιζμίτ. Ο Μάικλ Ελμκουιστ, εκπρόσωπος του ΟΗΕ, είπε από τη Γενεύη ότι η κυβέρνηση είχε αρχικά ζητήσει 45.000 σάκους για πτώματα την Τρίτη, αλλά "επανεκτίμησε τις ανάγκες της" έκτοτε. "Ελαβαν 15-20 χιλιάδες... και μας ανέφεραν ότι δε χρειάζονται άλλους", είπε. Οι αγνοούμενοι... 35 - 40 χιλιάδες είναι ακόμα κάτω από τα ερείπια. Αλλά, οι αριθμοί δεν έχουν αυξηθεί, παρά το ότι οι μπουλντόζες έχουν ήδη αρχίσει το "ξεκαθάρισμα". Μοιάζει ακριβώς σαν ένα ακόμη παζάρι. Από την πλευρά των αξιωματούχων ίσως και να είναι.

Το χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης άνοιξε την Πέμπτη. Εχασε 10% μέσα σε μερικές ώρες, με μαζικές πωλήσεις μετοχών να αναφέρονται. Ο Αχμέτ, ο δάσκαλος των αγγλικών, δεν έχει χρόνο ούτε διάθεση ν' ασχοληθεί μ' αυτό. Ακόμη ψάχνει τους 40 μαθητές του, στο Ανταπαζαρί. 17 νεκροί. 18 τραυματίες, μερικοί σοβαρά. 5 αγνοούμενοι. Ενας ανταποκριτής μιας βρετανικής εφημερίδας τον βρήκε να κοιτάζει ένα κτίριο. Δύο απ' τους μαθητές του, αδέλφια, είπε, είναι ακόμα μέσα σ' αυτό - και δε θα τους βγάλουν παρά μόνον οι μπουλντόζες. Απ' τους καλύτερούς του, επιμελείς, έξυπνοι, καλοδιάθετοι. "Το σχολείο κατέρρευσε", λέει ο Αχμέτ. "Οπως ακριβώς κι όλα τα άλλα κτίρια εδώ γύρω".

Στο νοσοκομείο της πόλης, δηλαδή ό,τι απέμεινε από το κτίριό του και όλους τους γύρω δρόμους, που έχουν γεμίσει σκηνές, η κατάσταση θυμίζει μέτωπο πολέμου. Τραυματίες χρειάζεται πολλές φορές να μεταφερθούν κατεπειγόντως σε καλύτερα εξοπλισμένες εγκαταστάσεις, στην Αγκυρα ή στην Κωνσταντινούπολη. Αλλά υπάρχει μόνο ένα ελικόπτερο, αφρόντιστο, σε κακά χάλια. Ούτε ένα στρατιωτικό, από εκείνα που κοστίζουν πολλά δισ. δολάρια το χρόνο και κυνηγούν, με "αποτελεσματικότητα" τους "αυτονομιστές τρομοκράτες". Ούτε ένα, για δείγμα.

Οι κάτοικοι αποστρέφουν το βλέμμα και φεύγουν για τους γύρω λόφους. Οι στρατιώτες καπνίζουν και γελούν. Ο πρωθυπουργός Ετσεβίτ εμφανίζεται στην τηλεόραση με τους Ευρωπαίους που κατέφτασαν, τον απερχόμενο επίτροπο Χανς Βαν ντεν Μπρουκ που "θα συζητήσει για θέματα σχετικά με την ανοικοδόμηση", της οικονομίας της Τουρκίας. Η Χαρίφε, η όμορφη 30χρονη με το χαμένο βλέμμα, δε νοιάζεται. Κοιτά το απίστευτο ντόμινο από τα σπίτια που έγειραν το ένα πάνω στο άλλο σαν σωρός από τραπουλόχαρτα. Κοιτά το "σπίτι" της. Η μία κόρη της, 10 χρονών, και η αδελφή της, χάθηκαν μπροστά στα μάτια της. Κοιμόταν με τις άλλες τρεις κόρες της, στο πίσω δωμάτιο του τετραώροφου κτιρίου που συνήθιζε να αποκαλεί "σπίτι" της, όταν έγινε. Η πίσω κρεβατοκάμαρα γλίτωσε, το μπροστινό μέρος όμως διαλύθηκε.

Ο Λι Χόκσταντερ έγραψε την Τετάρτη ότι ο στρατός εξέτασε το ενδεχόμενο να επιβάλει ακόμα και στρατιωτικό νόμο στις πληγείσες περιοχές. Ο στρατηγός Χουσεϊν Κιβρίκογλου, ο αρχηγός του μεικτού επιτελείου, μίλησε σε δημοσιογράφους και τους είπε ότι "50.000 στρατιώτες" πήραν μέρος στις "σωστικές προσπάθειες". Ο Βρετανός δημοσιογράφος Ρόμπερτ Φισκ κάγχασε άγρια στο άκουσμα των επιχειρημάτων των στρατιωτικών. Το μόνο που κάνουν οι περισσότεροι, έγραψε, είναι να περιπολούν. Οι κάτοικοι του Γκολτσούκ δε δίστασαν την περασμένη εβδομάδα να καταγγείλουν - ακόμη κι επωνύμως - ότι, την ώρα που τα συνεργεία των Ισραηλινών προσπαθούσαν να απεγκλωβίσουν από μια ναυτική βάση 150 μέλη του υπερήφανου στρατεύματος, ουδείς ερχόταν να βοηθήσει αυτούς. Τα τηλεοπτικά συνεργεία πήραν εικόνες, οι ρεπόρτερς ανέφεραν τις λεπτομέρειες, οι δημοσιογράφοι μετέδωσαν τις καυτές ειδήσεις στα έντυπά τους. Κι έφυγαν.

Οι τάφοι έμειναν. Η βροχή των τελευταίων ημερών έσβησε τα ονόματα στα χαρτιά που είχαν τοποθετηθεί σε ξύλα. 400 άνθρωποι θάφτηκαν στο σωρό, άνδρες, γυναίκες και παιδιά στο Γκολτσούκ. Στο δρόμο για το Ιζμίτ, η Οζέρ, μέλος ενός σωστικού συνεργείου, θυμάται πού βρήκε τη φωτογραφία μιας τετραμελούς χαμογελαστής οικογένειας. Ενα όμορφο ανδρόγυνο, δύο μωρά. "Εμοιαζαν τόσο ευτυχισμένοι", λέει. "Δεν έζησε κανένας τους".

Ο σεισμός γεννά "πολλές ευκαιρίες" (!), σημειώνει ακούραστα ο δυτικός Τύπος από την περασμένη βδομάδα, αν και "βραχυπρόθεσμα" η οικονομία "πλήττεται". Είναι εμφανές ότι η Δύση, τόσο η Ευρωπαϊκή Ενωση όσο και οι ΗΠΑ, απλούστατα θα εκμεταλλευτούν την ανθρώπινη τραγωδία, επιχειρώντας να προωθήσουν τα συμφέροντά τους. Δεν είναι τυχαία η επισήμανση της "βελτίωσης των σχέσεων" της Τουρκίας με την Ελλάδα, που προβάλλεται ανελλιπώς (π. χ. στις εφημερίδες "Ουάσιγκτον Ποστ", "Τάιμς" του Λονδίνου) ως "ευκαιρία" για διάφορους "βολικούς" διακανονισμούς.

Είναι άλλο πράγμα η αλληλεγγύη των απλών ανθρώπων και (εντελώς) άλλο το πώς αυτή επιχειρείται να μετατραπεί σε εργαλείο, μοχλό για να προωθηθούν γεωπολιτικές επιδιώξεις. Για παράδειγμα, δεν είναι τυχαία η επισήμανση της "Ουάσιγκτον Ποστ" ότι η Τουρκία "ακροβατεί μεταξύ Πρώτου και Τρίτου Κόσμου", και η παράλληλη επισήμανση ότι "κυρίως η Δύση" βοήθησε τη χώρα: Επιχειρείται να "οριστικοποιηθεί" ο προσανατολισμός της χώρας.

Δεν είναι τυχαία, επίσης, η πρεμούρα της κυβέρνησης Ετσεβίτ να περάσει φόρους και - όπως πιθανολογείται - να περάσει "ταχύτατα" το νομοσχέδιο για την "αναμόρφωση" - ή μάλλον την κατεδάφιση - του συστήματος πρόνοιας. Η διεθνής βοήθεια συνδέεται με τη διάσταση της πρόσδεσης της Τουρκίας στο άρμα της "ορθοδοξίας" των νεοφιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων. Οπως έχει επισημανθεί από πολλούς, αλλά κυρίως τον monsieur ΔΝΤ,Μισέλ Καμντεσί, μόνος τρόπος "επίλυσης" των προβλημάτων της τουρκικής οικονομίας, ειδικά μετά από αυτή την καταστροφή, είναι η... επιτάχυνση των ιδιωτικοποιήσεων και η περιστολή των κρατικών εξόδων...

Η Ευρωπαϊκή Ενωση υποσχέθηκε 2,1 εκατ. δολάρια σε έκτακτα κεφάλαια, ενώ η συζήτηση περί του ελληνικού "βέτο" έδωσε επαρκώς το "κλίμα" που επικρατεί στις Βρυξέλλες: "Να η ευκαιρία" να βελτιωθούν οι σχέσεις της ΕΕ με την Αγκυρα. Ισως ακόμη - ακόμη και να ενταχθεί στην Ενωση η Τουρκία, μετά από 35 χρόνια που παραμένει υποψήφια.

Η κυβέρνηση και η επιχειρηματική κοινότητα του Ισραήλ εκμεταλλεύτηκαν θαυμάσια την "ευκαιρία". Οχι μόνο ο Εχουντ Μπάρακ κέρδισε τα εύσημα ακόμη και... Αράβων για την ανθρωπιστική και υλικοτεχνική βοήθεια, προλαβαίνοντας και τον Γιάσερ Αραφάτ στην ανακοίνωση της αποστολής της, αλλά και οι ισραηλινές κατασκευαστικές επιχειρήσεις θεωρείται σίγουρο πως θα "κερδίσουν" σημαντικά συμβόλαια...

Οι ΗΠΑ, που ήλπιζαν το φθινόπωρο να προωθήσουν διάφορα σχέδιά τους για την Τουρκία και την ευρύτερη περιοχή, μπορούν "να περιμένουν", κατά πώς ανέφεραν πηγές από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Στο μεταξύ, η προσφορά των Κούρδων του ΡΚΚ, που άρχισαν ήδη να αποσύρονται από το τουρκικό έδαφος, αγνοήθηκε από την κυβέρνηση (η θέση της είναι δεδομένη) και πέρασε ασχολίαστη από τον τουρκικό Τύπο - μπορεί κανείς να γράφει ό,τι θέλει για την ανεπάρκεια του κρατικού μηχανισμού, αλλά αν γράψει για το Κουρδικό οι πιθανότητες είναι πως θα βρεθεί στη φυλακή...

Οι εκτιμήσεις των ζημιών από το σεισμό, έγραψε ο Μεχμέτ Αλί Μπιράντ στην "Ιντερνάσιοναλ Χέραλντ Τρίμπιουν" την Πέμπτη, κυμαίνεται μεταξύ 20 και 40 δισ. δολαρίων. Χρειάζεται λοιπόν ένα "σχέδιο αντίστοιχο αυτού του Μάρσαλ" ή, όπως το είχε πει η "Χουριέτ" μια μέρα νωρίτερα, "ανάλογο αυτού για το Κοσσυφοπέδιο". Πλην όμως το γεγονός ότι η Ευρώπη δεν προτίθεται να παράσχει τέτοιου ύψους ποσά δίχως "ανταλλάγματα" προκαλεί ανησυχίες σε πολλούς Τούρκους πολίτες.

Οσων, δηλαδή, έχουν το κουράγιο να σκεφθούν τέτοια πράγματα, εν μέσω της συμφοράς. Στο Τσιναρτσίκ την Πέμπτη τα σωστικά συνεργεία εγκατέλειψαν την προσπάθεια να βγάλουν τέσσερα παιδιά που είχαν ακουστεί να καλούν σε βοήθεια. Κοντά στο Ιζμίτ, πτώματα βρίσκονται σε κτίρια που έχουν σκεπαστεί από το νερό, μετά από ένα παλιρροϊκό κύμα.

Οσο για τους ζωντανούς, έχουν πολύ πιο άμεσα προβλήματα. Η βροχή που συνεχίζει να πέφτει, η έλλειψη τροφίμων και πόσιμου νερού, η ανυπαρξία αποχετευτικού δικτύου τους κατατρομοκρατούν. Σαν να μην έφτανε αυτό, ένας Ισραηλινός γιατρός ανακοίνωσε την Τρίτη ότι έθεσε ένα στρατιώτη σε καραντίνα: Πάσχει από "τυφοειδή πυρετό". Δεν ήταν "αληθινός" τύφος. Δεν έχει αναφερθεί χολέρα. Ακόμα. Και αυτές είναι οι καλές ειδήσεις...

Μπ. Γ.

Η επιτροπή φορολογικών ζητημάτων της Βουλής εισηγήθηκε νέους φόρους, αργά το βράδυ της Τετάρτης. Εντός των ημερών το Κοινοβούλιο αναμένεται να τους επικυρώσει. Η εφημερίδα "Ραντικάλ" βγήκε την Πέμπτη με πρωτοσέλιδο "Δεν εμπιστευόμαστε το κράτος". Υπάρχει πολύ σοβαρή πιθανότητα, έγραψε, τα χρήματα να καταλήξουν σε εκείνους που έκαναν ό,τι μπορούσαν από την πλευρά τους για να συμβεί η καταστροφή: Στους εργολάβους, που έχουν διαθρέψει σχέσεις εξάρτησης με τα πολιτικά κόμματα. Πέντε εργολάβοι συνελήφθησαν την περασμένη βδομάδα, αλλά ήταν μάλλον "μικρά ψάρια".

Η "Χουριέτ" δημοσίευσε ρεπορτάζ για ανθρώπους που επιστρέφουν τα κινητά τους τηλέφωνα στα δύο δίκτυα, λόγω της αύξησης του φόρου κατά 25%, που θα αυξήσει κατακόρυφα το κόστος. Στα τσιγάρα και το αλκοόλ ο φόρος από 15% θα πάει στο 23%. Ο Ορχάν, που πουλάει χαλιά στην Κωνσταντινούπολη, προετοιμάζεται. Στο φορτηγό του έχει φτιάξει ακόμη και μια μικρή κουζίνα, για να φτιάχνει καφέ: Η παράδοση θέλει να προσφέρεται καφές στους μεγαλεμπόρους.

Ο Ζαφέρ, υπάλληλος της Γιάσαρμπανκ, δεν ασχολείται με ό,τι συμβαίνει στο Κοινοβούλιο. Εστησε τον φορητό του υπολογιστή στο αυτοκίνητό του και κάνει συναλλαγές. Τράβηξε καλώδια και κάρτες δικτύου από το παράθυρο του κτιρίου της τράπεζας και συνδέθηκε στον κεντρικό υπολογιστή, που βρίσκεται μέσα στο κτίριό της, σε ένα δρόμο της Κωνσταντινούπολης. Το κτίριο μοιάζει εντάξει, έχει ακόμα και ρεύμα. Αλλά δεν έχει επιθεωρηθεί από τους αρμόδιους, οπότε δε λειτουργεί. Διόλου περίεργο - κατά εκτιμήσεις, οι κρατικές υπηρεσίες δεν είχαν ελέγξει ούτε καν το 3% των κτιρίων που κατέρρευσαν την περασμένη βδομάδα.

Το κόμμα της Αρετής ζητεί να γίνει δικαστική έρευνα για την "Ερυθρά Ημισέληνο", που ξόδεψε τεράστια ποσά για καινούρια γραφεία, αλλά δεν είχε σκηνές για να στείλει στους πληγέντες. Και από όσες έστειλε, πολλές "δεν ήταν καν αδιάβροχες", όπως είπε ο βουλευτής Αμπντουλάχ Γκιούλ. Η "Ερυθρά Ημισέληνος" αρνήθηκε τις κατηγορίες. Τα παιδιά που κοιμούνται υπό βροχή στο χώμα, τυλιγμένα σε κουβέρτες που είναι πολλές φορές η μόνη τους προστασία, δεν καταλαβαίνουν τι ακριβώς σημαίνουν όλα αυτά. Ενας γιατρός στο Ανταπαζαρί είπε - ανώνυμα - ότι ειδικά τα παιδιά κρυολογούν κατά δεκάδες και η ιατρική φροντίδα είναι από ανεπαρκής έως ανύπαρκτη.

Ο Μπουλέντ Ετσεβίτ κατηγόρησε τον Τύπο ότι "υπερβάλλει", ότι "ρίχνει το ηθικό" του πληθυσμού, ότι "προβάλλει αναληθείς ισχυρισμούς" προς έναν κρατικό μηχανισμό που έκανε "ό,τι μπορούσε". Μια τριαντάχρονη εργαζόμενη σε ιδιωτικό πανεπιστήμιο έχει όμως να διηγηθεί μια ιστορία. Τηλεφώνησε σε ένα "Κέντρο Αντιμετώπισης Κρίσης" - δε θα πει σε ποιο, ούτε θα αποκαλύψει το όνομά της. Της απάντησε ένας στρατιώτης. Ρώτησε πού μπορούσε να στείλει τη χρηματική και υλική βοήθεια που η ίδια και άλλοι είχαν συγκεντρώσει. "Πάρτε αύριο", απάντησε αδιάφορα ο σκοπός. "Κλείσαμε στις πέντε".

"Χρειαζόμαστε υψηλό ηθικό", είπε ο πρωθυπουργός. Οι εικόνες των πολιτών που χειροκροτούσαν όταν ανασυρόταν κάποιος επιζών, την περασμένη βδομάδα, βοηθούσαν. Τα "θαύματα", όμως, τελείωσαν την περασμένη Δευτέρα. Τα μέλη των σωστικών συνεργείων ανασύρουν πτώματα. Και οι μαζεμένοι πολίτες που περιμένουν σιωπούν, ενώ η αποπνικτική οσμή των αποσυντιθέμενων θυμάτων τσακίζει τα νεύρα τους.

Γύρω τους, συντρίμμια. Κάποτε, η φωτογραφία ενός χαμογελαστού αγνώστου. Μια παιδική κούκλα, ακέφαλη. Ενα τετράδιο με παιδικά ορνιθοσκαλίσματα. Η ενοχή - ένα συναίσθημα που δεν μπορούν να αποφύγουν - τους κατακλύζει μαζί με την απελπισία. Ο Τούμπα, εργαζόμενος σε σωστικό συνεργείο, θυμάται τη στιγμή που έσωσε ένα παιδί 5 χρονών. Το αγόρι είχε γαντζωθεί επάνω του, αν κι ο πατέρας του ήταν δίπλα του. "Εβαλα τα κλάματα", λέει. Ανάβει τσιγάρο και θυμάται μια διαφορετική ιστορία. "Εψαχνα την Ιρένε", λέει. Ενα κοριτσάκι 4 χρονών. "Εψαξα σκληρά, με κάθε τεχνική που ξέρω". Δουλεύει 20 χρόνια σε τέτοιες αποστολές. "Δεν την βρήκα. Και την αφήσαμε εκεί. Την άλλη μέρα την βγάλαμε νεκρή", λέει, κι η φωνή του τρέμει. Σωπαίνει.

Η Γκονούλ, συνάδελφός του, ανακαλεί την απελπισμένη αναζήτηση για δύο ξένους - έναν Αμερικανό σύμβουλο επιχειρήσεων και τη σύζυγό του, από την Ταϊβάν. Δε βρήκε παρά μόνο το μαύρο χαρτοφύλακά του. "Δεν καταφέραμε να βρούμε τα πτώματα", λέει. "Ψάχναμε επί ώρες, μάταια".

Η 12χρονη Σενάι Εμανέτ αναζητεί τους τάφους των δικών της, με τη βοήθεια του θείου της - που την υιοθέτησε, αφού κανείς τους δεν επέζησε...

Μηχανήματα δουλεύουν εντατικά στο Τσιναρτσίκ. Οι τελευταίες προσπάθειες ανάσυρσης επιζώντων σταμάτησαν την Πέμπτη, και τα σωστικά συνεργεία απλώς παρατηρούσαν τις μπουλντόζες...

Εθελοντές πολίτες μεταφέρουν τις σορούς συγγενών τους σε ένα μαζικό τάφο, στο Γκολτσούκ. Ο εφιάλτης συνεχίζεται...

Επιζώντες που έχουν στεγαστεί σε σκηνές παραλαμβάνουν φαγητό