Για πρώτη φορά σκόπιμη ενέργεια του ανθρώπου άλλαξε την τροχιά ενός ουράνιου σώματος, έστω και αν πρόκειται για τον σχετικά μικρού μεγέθους αστεροειδή Δίμορφο, δορυφόρο του μεγαλύτερου αστεροειδούς Δίδυμου. Οπως έδειξε η ανάλυση των αστρονομικών δεδομένων τις βδομάδες που ακολούθησαν την πρόσκρουση με μεγάλη ταχύτητα πάνω στον Δίμορφο της διαστημοσυσκευής DART της NASA, στις 26 Σεπτέμβρη, η ορμή του σκάφους που μεταφέρθηκε στον αστεροειδή του άλλαξε την τροχιά τόσο, ώστε μία περιφορά του γύρω από τον Δίδυμο, που πρώτα διαρκούσε 11 ώρες και 55 λεπτά, τώρα να διαρκεί 11 ώρες και 23 λεπτά, δηλαδή 32 λεπτά λιγότερο! Η μέτρηση, που έχει περιθώριο απόκλισης 2 λεπτών προς τα πάνω ή προς τα κάτω, έγινε με επίγεια τηλεσκόπια. Πριν την πρόσκρουση η NASA εκτιμούσε ότι η μεταβολή της περιόδου περιφοράς θα ήταν γύρω στα 73 δευτερόλεπτα, αλλά τελικά ήταν 25 φορές μεγαλύτερη!

Η επιστημονική ομάδα που διερευνά το θέμα επικεντρώνει τώρα στην εκτίμηση της αποτελεσματικότητας μεταφοράς ορμής από το DART, που έτρεχε με ταχύτητα 22.530 χιλιόμετρα την ώρα (σε σχέση με τον Δίμορφο) και ιδιαίτερα στον ρόλο που έπαιξαν οι τόνοι πετρωμάτων του αστεροειδούς που εκτινάχτηκαν στο Διάστημα, δημιουργώντας μια ουρά σαν κομήτη. Η ανάδραση από αυτήν την εκτίναξη ενίσχυσε σημαντικά την επίδραση του σκάφους στον αστεροειδή, όπως το ρεύμα αέρα που βγαίνει από ένα μπαλόνι, όταν αυτό τρυπήσει από το χτύπημα κάποιου αιχμηρού αντικειμένου, ωθώντας το μπαλόνι προς την αντίθετη κατεύθυνση.

Η σχεδιασμένη «αυτοκτονία» του DART έγινε στο πλαίσιο της διερεύνησης των δυνατοτήτων πλανητικής άμυνας, σε περίπτωση που κάποια στιγμή στο μέλλον διαπιστωθεί πως κάποιος από τους γνωστούς αστεροειδείς με τροχιά που τέμνει ή περνάει κοντά από την τροχιά της Γης, ή κάποιος άγνωστος μέχρι εκείνη τη στιγμή αστεροειδής, ακολουθεί πορεία σύγκρουσης με τον πλανήτη. Η δυνατότητα έγκαιρης τροποποίησης της τροχιάς ενός τέτοιου ουράνιου σώματος έστω και ελάχιστα θα απέτρεπε τη σύγκρουση. Βεβαίως, στο βαθμό που η δυνατότητα καθοδήγησης μικρών αστεροειδών αναπτυχθεί με αρκετή βεβαιότητα και επαναληψιμότητα, όσον αφορά το αποτέλεσμα, θεωρητικά θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και ως όπλο, στέλνοντας έναν αστεροειδή στον εχθρό, με τρόπο μάλιστα που να μη φανεί ότι ο αστεροειδής αυτός καθοδηγήθηκε και οπλοποιήθηκε. Στην πραγματικότητα, κάτι τέτοιο θα ήταν πολύ επικίνδυνο και για τον θύτη, εφόσον ένας αστάθμητος παράγοντας ή μικρό λάθος στους υπολογισμούς άλλαζε το σημείο πρόσκρουσης στην επιφάνεια της Γης, ή τα σημεία πρόσκρουσης στην περίπτωση που ο αστεροειδής εκραγεί και σπάσει σε κομμάτια κατά την είσοδό του στην ατμόσφαιρα.

Η πιθανότητα να πέσει ένας καταστροφικά μεγάλος αστεροειδής στη Γη τις επόμενες δεκαετίες είναι πολύ μικρή, αλλά τόσο η NASA, όσο και ο ESA (Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος) διοργανώνουν αποστολές που σχετίζονται με την πλανητική άμυνα απέναντι σε τέτοιους κινδύνους. Η αποστολή DART ήταν μόνο η αρχή, σύμφωνα με τη NASA. Περίπου σε τέσσερα χρόνια από σήμερα, ο ESA πρόκειται να στείλει την αποστολή Hera, για να ελέγξει επιτόπου τα αποτελέσματα της πρόσκρουσης του DART στον Δίμορφο (μέγεθος και μορφή του κρατήρα, ποσότητα και διάταξη των συντριμμιών γύρω του, υφή του επιφανειακού στρώματος του αστεροειδούς κ.τ.λ.) και να μετρήσει με ακρίβεια τη μάζα του Δίμορφου, ώστε να μπορέσει να εκτιμηθεί καλύτερα η αποτελεσματικότητα της μεθόδου. Ούτε ο Δίμορφος, ούτε ο Δίδυμος αποτελούσαν απειλή για τη Γη πριν την πρόσκρουση, ούτε και μετά, καθώς δεν ανήκουν στην ομάδα των αστεροειδών με τροχιά κοντινή στη γήινη.

Αναλύοντας τα δεδομένα που συνέλεξε το σκάφος «OSIRIS-REx», κατά τη διάρκεια της παρατήρησης και ιδιαίτερα της συλλογής δείγματος του αστεροειδούς Μπενού, τον Οκτώβρη του 2020, οι επιστήμονες της NASA έμαθαν κάτι εκπληκτικό: Το σκάφος θα είχε βυθιστεί ολόκληρο μέσα στον Μπενού, αν δεν είχε πυροδοτήσει τους προωθητήρες του, ώστε να απομακρυνθεί αμέσως μόλις πήρε δείγμα σκόνης και πετρωμάτων από την επιφάνεια του αστεροειδούς! Αποδείχτηκε ότι τα υλικά που σχηματίζουν το εξωτερικό του Μπενού είναι τόσο χαλαρά συνδεδεμένα μεταξύ τους, που αν ένας άνθρωπος πατούσε πάνω τους θα ένιωθε ελάχιστη αντίσταση, όπως όταν τα παιδιά πατάνε πάνω στις πλαστικές μπάλες σε ένα «μπαλονάδικο».

Αντί για την ομαλή χωμάτινη επιφάνεια που περίμεναν οι επιστήμονες με βάση τις παρατηρήσεις από επίγεια τηλεσκόπια, το «OSIRIS-REx» διαπίστωσε ότι η επιφάνεια του Μπενού καλυπτόταν από πέτρες και βράχους και μάλιστα κάποια πετραδάκια αποκολούνταν κατά διαστήματα και χάνονταν στο Διάστημα. Αλλά όταν ο βραχίονας του σκάφους ακούμπησε με ταχύτητα μόλις 10 εκατοστών το δευτερόλεπτο την επιφάνεια του Μπενού και απελευθέρωσε αέριο για να συλλέξει δείγμα, έγινε πραγματικά ο «χαμός» από τα πετραδάκια, που δημιούργησαν ένα νέφος γύρω του. Οταν το σύστημα συλλογής δείγματος είχε δοκιμαστεί στο γήινο έδαφος σχεδόν δεν άφησε σημάδι, αλλά στον Μπενού δημιουργήθηκε ένας κρατήρας διαμέτρου 8 μέτρων! Σε αυτό βεβαίως συνέβαλαν και τα αέρια από τους προωθητήρες του σκάφους.

Ο Μπενού είναι ένας σωρός από πέτρες και βράχια που απέμειναν από τη διαδικασία σχηματισμού του ηλιακού συστήματος, τα οποία συγκρατούνται ουσιαστικά μόνο από τη δύναμη της βαρύτητας, που είναι ελάχιστη, λόγω του μικρού μεγέθους του αστεροειδούς. Ισως στη συγκράτηση των υλικών να συμβάλλουν και ηλεκτροστατικές δυνάμεις. Ενας αστεροειδής με τέτοια σύνθεση θα διαλυόταν από την επαφή ήδη με τα ανώτερα τμήματα της γήινης ατμόσφαιρας και τα κομμάτια του θα έπεφταν στην επιφάνεια σαν πύρινη βροχή.

Το Προχωρημένο Διαστημικό Ηλιακό Παρατηρητήριο (ASO-S), έναν δορυφόρο σχεδιασμένο για ολοκληρωμένη παρατήρηση του Ηλιου έθεσε σε πολική τροχιά η Κίνα, την περασμένη Κυριακή. Ο δορυφόρος είναι γνωστός και ως «Κουάφου-1», από το όνομα του γίγαντα της κινεζικής μυθολογίας, που ασταμάτητα κυνηγούσε τον ήλιο.

Η διαστημοσυσκευή, από τη χαμηλή γήινη τροχιά της (720 χλμ. πάνω από την επιφάνεια) θα πραγματοποιήσει παρατηρήσεις για τουλάχιστον τέσσερα χρόνια, σχετικά με το ηλιακό μαγνητικό πεδίο, τις ηλιακές εκλάμψεις και τις στεμματικές εκπομπές μάζας, διεξάγοντάς τες ταυτόχρονα, ώστε να εντοπίζονται οι σχέσεις ανάμεσα σε αυτά τα φαινόμενα. Οι Κινέζοι επιστήμονες θα χρησιμοποιήσουν τις πληροφορίες που θα λαμβάνουν από τον δορυφόρο και για την πρόβλεψη του διαστημικού καιρού, που επηρεάζει τόσο τις επανδρωμένες διαστημικές πτήσεις, όσο και τις τηλεπικοινωνίες και τα ηλεκτρονικά συστήματα πλοήγησης στη Γη.

Για να πετύχει τους στόχους του, το «Κουάφου-1» φέρει τρία επιστημονικά όργανα: Ενα τηλεσκόπιο υπεριωδών ακτίνων για την ταυτόχρονη παρατήρηση της ηλιόσφαιρας και του ηλιακού στέμματος, ένα τηλεσκόπιο στο τμήμα των υψηλής Ενέργειας ακτίνων Χ και έναν μαγνητογράφο του πλήρους ηλιακού δίσκου. Μετά τους απαραίτητους ελέγχους, που θα διαρκέσουν γύρω στους τέσσερις μήνες, ο δορυφόρος θα τεθεί σε πλήρη λειτουργία και τα επιστημονικά δεδομένα που θα προκύπτουν (περίπου 500 γιγαμπάιτ τη μέρα) θα δίνονται στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα προς αξιοποίηση. Ο «Κουάφου-1» είναι συνέχεια του κινεζικού προγράμματος μελέτης του Ηλιου, που ξεκίνησε με τον κατά βάση πειραματικό δορυφόρο «Ζιχέ», τον πρώτο της χώρας που έφερε ηλιακό τηλεσκόπιο.