«Πλημμύρισε» χτες το μεσημέρι από πνευματικούς ανθρώπους, καλλιτέχνες και πολιτικούς η εκατόχρονη, ιστορική σκηνή του Εθνικού Θεάτρου. Αφορμή ήταν η παρουσίαση του έξοχου αισθητικά - καθότι είναι δημιούργημα του μεγάλου σκηνογράφου και ζωγράφου Βασίλη Φωτόπουλου - λευκώματος «100 χρόνια Εθνικό Θέατρο». Η παρουσίαση της έκδοσης αυτής για τα εκατό χρόνια ιστορίας και μεγάλης προσφοράς του Εθνικού Θεάτρου, των επωνύμων και ανωνύμων «εργατών» του για την ανάπτυξη της θεατρικής τέχνης στην Ελλάδα, υπογράμμισε και την ανάγκη και την προσδοκία για αποκατάσταση του αρχιτεκτονικού δημιουργήματος του Τσίλερ, αλλά και επέκταση με νέο κτίριο, για τη στέγαση και άλλων σκηνών και της πάσχουσας κτιριακά Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου.

Η εκδήλωση άρχισε με προβολή βίντεο και διαφανειών από την εκατόχρονη πορεία της πρώτης κρατικής σκηνής. Αρχιτεκτονικά σχέδια του Τσίλερ, η σκηνή, άλλοι εσωτερικοί χώροι, μεγάλες μορφές -σκηνοθέτες, σκηνογράφοι, συνθέτες, δραματουργοί, χορογράφοι, πρωταγωνιστές των παλαιότερων καιρών και των τωρινών- ιστορικές παραστάσεις κλασικών έργων και αρχαίου δράματος στην Επίδαυρο, «παρήλασαν» επί της οθόνης, μαρτυρώντας τη λαμπρή θεατρική παράδοση του Εθνικού Θεάτρου και υπογραμμίζοντας το χρέος της πολιτείας απέναντι σ' αυτή την παράδοση.

Περί του χρέους αυτού μίλησε ο πρώην υπουργός Πολιτισμού, Θόδωρος Πάγκαλος, καθώς πριν την «αναχώρησή» του από το ΥΠΠΟ σε συνάντησή του με τον καλλιτεχνικό διευθυντή του Εθνικού, Νίκο Κούρκουλο, «καθορίστηκε ένα πρόγραμμα για την αποκατάσταση κατ' αρχήν του κτιρίου και οι προϋποθέσεις για την επέκτασή του». Παίρνοντας τη «σκυτάλη» ο νυν υπουργός Ευάγγελος Βενιζέλος, τόνισε: «Είναι πολύ σημαντικό να αποκαταστήσουμε το ιστορικό κτίριο, στα πλαίσια του Γ' ΚΠΣ, με 10 και πλέον δισ., ώστε να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του, και ελπίζω να εξασφαλιστεί πλήρως και το έργο της επέκτασης». Ο υπουργός αναφερόμενος στην «Πολιτιστική Ολυμπιάδα» και τη «Θεατρική Ολυμπιάδα», υπογράμμισε ότι σ' αυτές «το Εθνικό Θέατρο θα είναι συντονιστής και θα σύρει το χορό».

Ο διευθυντής του θεάτρου, Ν. Κούρκουλος, στην ομιλία του περιέτρεξε την ιστορία του Εθνικού Θεάτρου, τη «διακονία» των δημιουργών του, τον «πρωτοπόρο ρόλο του», στους «σταθμούς» του, τις περιοδείες του. Μίλησε για θεσμική αλλαγή του πριν έξι χρόνια, «διαπιστώνοντας ότι ο οργανισμός διατηρεί την ιστορική συνέχεια και καλλιτεχνική παρακαταθήκη του, και συνδέεται με τη νέα εποχή και τις νέες απαιτήσεις». Σημείωσε τη δημιουργία, σ' αυτά τα χρόνια, της Παιδικής, Πειραματικής και της Διεθνούς Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου. Ο Ν. Κούρκουλος σχετικά με την επείγουσα ανάγκη αποκατάστασης του θεάτρου και επέκτασής του, επισήμανε: «Εβαλα μπροστά - παρότι δεν έχω τα κονδύλια. Η Υπηρεσία Νεοτέρων Μνημείων άρχισε να δουλεύει. Δε με ενδιαφέρει για πόσο θα κλείσει αυτό το θέατρο. Με ενδιαφέρει οι νέες γενιές να παραλάβουν αποκαταστημένο αυτό το θέατρο και την παράδοσή του».

Για τη μεγάλη προσφορά του Εθνικού Θεάτρου μίλησε ο Ιάκωβος Καμπανέλλης και για το γοητευτικό «ταξίδι» του στο Αρχείο του θεάτρου ο Βασίλης Φωτόπουλος, ο δημιουργός του λευκώματος, στο οποίο περιέχονται κείμενα των Αλέξη Σολομού, Κώστα Γεωργουσόπουλου, Ελένης Βαροπούλου και πρόλογος της Μαριάννας Λάτση (χορηγού της έκδοσης - 10.000 αντίτυπα). Ομιλητής ήταν και ο διευθύνων σύμβουλος της Γιούρομπανκ - Εργασίας, Νικόλαος Νανόπουλος.

Το «άγχος» του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ) να αποκαταστήσει την πολιτική μαρασμού που ακολουθεί η κυβέρνηση για το βιβλίο στα μάτια των επαγγελματιών του χώρου και στο κοινό - στόχος δύσκολα επιτεύξιμος, αφού η πραγματικότητα είναι αμείλικτη - οδηγεί, αναπόφευκτα, στο να παρουσιάζονται σχετικά συζητήσιμα και αδιασταύρωτα στοιχεία ως αδιαμφισβήτητες αλήθειες, που χρήζουν πανηγυρισμών.

Σε αυτήν την «παγίδα», έπεσε το ΕΚΕΒΙ κατά τη χθεσινή παρουσίαση στοιχείων για την αγορά του βιβλίου το 1999, που στηρίχτηκαν στα αποτελέσματα της Ερευνας Οικογενειακών Προϋπολογισμών της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας για τα έτη 1998/99. Από την πηγή αυτή προκύπτει, λοιπόν, ότι οι δαπάνες των ελληνικών νοικοκυριών για βιβλία το 1999 υπολογίζονται σε 133 δισεκατομμύρια δραχμές, έναντι 74,7 δισ. το 1994 και 13,6 δισ. το 1988. Αυτό σημαίνει ότι τα ελληνικά νοικοκυριά δαπάνησαν το 1999 δέκα φορές περισσότερα χρήματα για αγορά βιβλίων, σε σχέση με το 1988 σε τρέχουσες τιμές και 3 φορές σε σταθερές, δηλαδή χωρίς να συνυπολογιστεί ο πληθωρισμός.

Στο ποσό των ιδιωτικών δαπανών για βιβλία προστίθενται και οι κρατικές δαπάνες για την αγορά βιβλίων (επιχορηγήσεις βιβλιοθηκών κλπ.), που για το 1999 ήταν περίπου 15 δισεκατομμύρια δραχμές. Ετσι, το συνολικό ύψος της αγοράς των βιβλίων το 1999 έφτασε τα 148 δισ. έναντι 86 δισ. το 1994 ή αλλιώς αυξήθηκε κατά 72% σε τρέχουσες και 29% σε σταθερές τιμές.

Οι δαπάνες των ελληνικών νοικοκυριών για αγορά σχολικών βιβλίων αυξήθηκαν το 1999 κατά 21% σε σχέση με το 1994 και έφτασαν τα 54,7 δισ. από 45,2 δισ. Σε σταθερές τιμές όμως, δηλαδή σε τιμές του '94, το 1999 δαπανήθηκαν 40,9 δισ., δηλαδή υπάρχει μείωση κατά 9,3%.

Ωστόσο, η παραπάνω εικόνα είναι παραμορφωτική. Δεν περιλαμβάνονται στοιχεία για τον πραγματικό τζίρο των εκδοτών - βιβλιοπωλών, που, όπως παραδέχτηκε και ο σύμβουλος του ΕΚΕΒΙ Σ. Καμπουράκης, είναι ασφαλέστερη μέθοδος. Τα στοιχεία για τις κρατικές δαπάνες προέρχονται από τον κρατικό προϋπολογισμό, άρα χρειάζεται έλεγχος για το πώς εφαρμόστηκαν στην πράξη. Δεν ερευνήθηκε η αναγνωσιμότητα των μαθητών σε γυμνάσια - λύκεια, η οποία θα έδινε το προφίλ του αυριανού αναγνώστη. Κρίνοντας από τα μέχρι τώρα στοιχεία για τον ελεύθερο χρόνο των μαθητών, μετά την εκπαιδευτική αντιμεταρρύθμιση που βλέπουν κατά καιρούς το φως της δημοσιότητας, τα παιδιά δεν έχουν χρόνο ούτε για ύπνο, πολύ περισσότερο για εξωσχολικό διάβασμα. Επίσης, δεν έγινε έρευνα για τις κατηγορίες βιβλίων που διαβάζονται, αλλά ούτε για την αναγνωσιμότητα σε σχέση με το εισόδημα, το πνευματικό επίπεδο και άλλες παραμέτρους.

Τέλος, να σημειωθεί πως το ΕΚΕΒΙ δε θα έπρεπε να «πανηγυρίζει» για την αύξηση του μεριδίου του βιβλίου στον οικογενειακό προϋπολογισμό σε σχέση με την επικίνδυνη μείωση που παρουσιάζουν ο κινηματογράφος, ο Τύπος και το θέατρο.