Το δρόμο για τη Χάγη ανοίγει αργά και συστηματικά η κυβέρνηση Καραμανλή, προετοιμάζοντας ταυτόχρονα και το κλίμα στον ελληνικό λαό, με την αμέριστη βοήθεια της ηγεσίας του ΠΑΣΟΚ και του Συνασπισμού.

Αν και επίσημα αποφεύγει να πάρει ξεκάθαρη θέση μοιράζοντας καθησυχαστικές διαβεβαιώσεις ότι «δεν αλλάζει η εθνική πολιτική», ωστόσο η κυβέρνηση προχωρά στην προετοιμασία του εδάφους για μια διμερή διαπραγμάτευση με την Τουρκία «όλων των διαφορών» στο Αιγαίο, όπως ακριβώς αξιώνουν οι ΗΠΑ. Το δικαστήριο της Χάγης, στην πραγματικότητα, θα καταγράψει και θα νομιμοποιήσει το συμβιβασμό που θα γίνει μεταξύ των δύο κρατών για το Αιγαίο, που είναι ήδη ντε φάκτο διχοτομημένο και ενταγμένο στους επιθετικούς σχεδιασμούς του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ.

Αναμφίβολα ειδικό ρόλο αναλαμβάνει η υπουργός Εξωτερικών, Ντόρα Μπακογιάννη, η οποία δεν αποκλείεται να κομίσει δέσμη ιδεών στην παραπάνω κατεύθυνση στη συνάντηση που θα έχει με τον Τούρκο ομόλογό της, Αμπ. Γκιουλ, στις 10 του Ιούνη στην Κωνσταντινούπολη.

Χτες ο κυβερνητικός εκπρόσωπος έκανε ένα ακόμα βήμα στο δρόμο προς τη Χάγη επισημαίνοντας με νόημα ότι η κυβέρνηση έχει ανοιχτά τα αυτιά και τα μάτια της σε προτάσεις, όπως αυτή του Κ. Στεφανόπουλου. «Θα μπορούσα πολύ γρήγορα να σας πω ότι είναι ενδιαφέρουσα η προσέγγιση του τέως Προέδρου της Δημοκρατίας. Σε κάθε περίπτωση, είναι ενδιαφέρον το γεγονός αυτό καθαυτό, η συζήτηση που αναπτύσσεται γύρω από το γεγονός και η κυβέρνηση δεν έχει κλειστά τα αυτιά της», ήταν η απάντηση του Θ. Ρουσόπουλου στα επίμονα ερωτήματα των δημοσιογράφων για το ποια σημεία του άρθρου του πρώην Προέδρου της Δημοκρατίας θεωρεί η κυβέρνηση ως ενδιαφέροντα.

Από την άλλη, επιχείρησε να πείσει ότι δεν αλλάζει η πολιτική στα Ελληνοτουρκικά, υποστηρίζοντας ότι «η πολιτική της Χάγης είναι μια πολιτική που έκλεισε φέτος 30 χρόνια ζωής από όλες τις κυβερνήσεις». Επιπλέον υπενθύμισε με νόημα ότι «για να προχωρήσουμε στη Χάγη χρειάζεται προηγουμένως υπογραφή συνυποσχετικού», επιχειρώντας προφανώς να ρίξει το μπαλάκι στην Τουρκία. Αναφορικά με το ενδεχόμενο σύγκλησης σύσκεψης των πολιτικών αρχηγών για τα Ελληνοτουρκικά ο εκπρόσωπος είπε ότι «αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει καμία τέτοια σκέψη».

Από την πλευρά του ο υπουργός Αμυνας, Β. Μεϊμαράκης, μετά τη συνάντηση που είχε χτες με τον Κ. Καραμανλή, είπε στους δημοσιογράφους ότι δεν υπάρχει καμία διαφοροποίηση στις θέσεις του για το θέμα του Δικαστηρίου της Χάγης με εκείνες που διατύπωσε η υπουργός Εξωτερικών, Ντ. Μπακογιάννη. Ανέφερε ακόμη ότι η προσφυγή στο Δικαστήριο της Χάγης αποτελεί πάγια θέση της ελληνικής πολιτικής, αλλά πρόσθεσε πως διαφώνησε με την πρόταση που αφορούσε στην αποστρατιωτικοποίηση των νήσων.

Την ίδια στιγμή, σύγχυση και διιστάμενες απόψεις για την παραπομπή «όλων των διαφορών» στη Χάγη υπήρχε χτες στις φιλοκυβερνητικές εφημερίδες.

Η «Καθημερινή» στο βασικό της θέμα διαπιστώνει ότι «θετικά κατ' αρχήν φαίνεται να αντιμετωπίζει η κυβέρνηση τον προβληματισμό του τέως Προέδρου της Δημοκρατίας Κ. Στεφανόπουλου, ο οποίος πρότεινε με άρθρο του στην "Κ" την παραπομπή των ελληνοτουρκικών διαφορών στη Χάγη». Η εφημερίδα επικαλείται υψηλόβαθμα κυβερνητικά στελέχη, τα οποία υπογράμμιζαν ότι η τοποθέτηση του κ. Στεφανόπουλου «έχει πολλά αξιοπρόσεκτα σημεία», προσθέτοντας ότι είναι ανάγκη «να ατενίσουμε το μέλλον με ρεαλισμό».

Η ίδια εφημερίδα - που ας σημειωθεί επέκρινε μέχρι τώρα την «υποχωρητική» στάση της κυβέρνησης - στο άρθρο της κάτω από τον εύγλωττο τίτλο «Αλλαγή πορείας» σημειώνει: «Καθίσταται επείγουσα η χάραξη μιας νέας, δημιουργικής γραμμής, με πρωτοβουλίες που θα επιδιώξουν την υπέρβαση της επικίνδυνης στασιμότητας».

Ο «Ελεύθερος Τύπος» στο δικό του ρεπορτάζ με τίτλο «Εξεταστέο το θέμα της Χάγης» αναφέρει: «Εξεταστέο από την κυβέρνηση το θέμα της παραπομπής στη Χάγη. Κορυφαίοι κυβερνητικοί παράγοντες δηλώνουν χαρακτηριστικά ότι η τοποθέτηση του Κ. Στεφανόπουλου "είναι μια ρεαλιστική προσέγγιση" ενώ πληροφορίες φέρουν τον ίδιο τον πρωθυπουργό σε συνομιλία με υπουργό να χαρακτηρίζει "εξεταστέο" το θέμα. Αν αυτά δεν είναι η πρώτη φάση ενός προβληματισμού για "ρεαλιστικές προσεγγίσεις" πρόκειται για μια σημαντική αλλαγή στην κυβερνητική τακτική, η οποία προοιωνίζεται και αλλαγή στρατηγικής στις ελληνοτουρκικές σχέσεις».

Ωστόσο, στο άρθρο της η εφημερίδα χαρακτηρίζει ενδιαφέρουσες τις απόψεις του Κ. Στεφανόπουλου «αλλά άκαιρα διατυπωμένες». «Η Χάγη μπορεί να περιμένει και σίγουρα δεν μπορεί να είναι πανάκεια και άλλοθι για την εγκατάλειψη της μόνης σταθεράς που έχει η εξωτερική πολιτική μας τα τελευταία χρόνια», η οποία, σύμφωνα με την εφημερίδα, είναι «η διατήρηση της Τουρκίας σε ευρωπαϊκή τροχιά».

«Αποστάσεις από τις απόψεις Στεφανόπουλου» διακρίνει η «Απογευματινή» ότι κρατά η κυβέρνηση, αναφέροντας ότι «για το Μέγαρο Μαξίμου, η εξωτερική πολιτική της Ελλάδας παραμένει σταθερή, εκπεφρασμένη από τον ίδιο τον πρωθυπουργό, ενώπιον της Βουλής».

«Στροφή για Χάγη στα ελληνοτουρκικά», βλέπουν τα «Νέα», και σημειώνουν: «"Πράσινο φως" για την επανενεργοποίηση των διερευνητικών επαφών Ελλάδας-Τουρκίας για την υφαλοκρηπίδα και όσα ζητήματα συνδέονται με αυτήν, με σκοπό την παραπομπή του θέματος στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, έλαβε χθες από τον πρωθυπουργό η Ντόρα Μπακογιάννη».

Η «Ελευθεροτυπία», επικαλούμενη έγκυρες πηγές, αναφέρει ότι το μήνυμα του Κ. Καραμανλή για την πρόταση Στεφανόπουλου είναι «ας το δούμε», επισημαίνοντας ότι «ο πρωθυπουργός βλέπει θετικά το ενδεχόμενο να αρχίσει μια ζύμωση στην κοινή γνώμη, όπως τόνισαν. Η έκβασή της θα κρίνει και τις αποφάσεις του».

Υπέρ της παραπομπής στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης «όλων των Ελληνοτουρκικών διαφορών», μέσα από ένα «νέο Ελσίνκι», πρότεινε χτες ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, Γ. Παπανδρέου, καλώντας συγχρόνως την κυβέρνηση να πάρει σαφή θέση για τη Χάγη, κατά τη διάρκεια της ομιλίας του στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ.

Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης επανέλαβε και χτες την υποστήριξή του στην πρόταση του Κωστή Στεφανόπουλου για προσφυγή - πακέτο των ελληνοτουρκικών διαφορών στη Χάγη, αλλά την ίδια στιγμή επιχείρησε να ...πείσει ότι για το ΠΑΣΟΚ «παραμένει η επιδίωξη για παραπομπή στο Δικαστήριο της Χάγης για το θέμα της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας». Βέβαια, ο ίδιος έσπευσε να καλέσει την κυβέρνηση να προχωρήσει σ' ένα «νέο Ελσίνκι», δηλαδή ουσιαστικά σε μια νέα συμφωνία που θα αναγνωρίζει «συνοριακές διαφορές» ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία πέραν της υφαλοκρηπίδας, όπως ακριβώς προέβλεπε και η αρχική συμφωνία που είχε υπογράψει η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ το 1999.

Ο Γ. Παπανδρέου, προβάλλοντας την «ευρωπαϊκή προοπτική» της Τουρκίας, υποστήριξε ότι αυτή θα «σημαίνει κατοχύρωση, εμπέδωση αξιών, αρχών, ενός πλαισίου δικαίου, σεβασμό των συνόρων», μέσα «στο πλαίσιο των διεθνών και ευρωπαϊκών αρχών και του δικαίου». Στηρίζοντας ακριβώς αυτή τη λογική, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ ανέφερε: «Θα εμπεδώσουμε την αντίληψη της διεθνούς νομιμότητας και κατά συνέπεια θα χαράξουμε μια πορεία με κατάληξη το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης».

Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ υπεραμύνθηκε εκ νέου της Συμφωνίας του Ελσίνκι και μάλιστα στην πρότασή του για να προχωρήσει η Ελλάδα σ' ένα «νέο Ελσίνκι», ανέφερε ότι σ' αυτό θα πρέπει να συμπεριληφθεί και η επίλυση του Κυπριακού, μ' ένα σχέδιο. «Το Ελσίνκι έθεσε τις βάσεις για να στηρίξουμε τις θέσεις μας. Εβαλε την Κύπρο στην ΕΕ, χωρίς κανένα επεισόδιο στο Αιγαίο. Εμείς καταφέραμε με τη συμφωνία αυτή να επιβάλει η ΕΕ στην Τουρκία αυστηρούς όρους και προϋποθέσεις», υποστήριξε ο Γ. Παπανδρέου.

Μάλιστα, ο Γ. Παπανδρέου ισχυρίστηκε ότι η Ελλάδα στη συμφωνία του Ελσίνκι επέβαλε «την ερμηνεία», ήθελε και κατάφερε να βάλει την «Κύπρο στην ΕΕ». Μάλιστα, με αφορμή το συγκεκριμένο θέμα επιτέθηκε στον Κ. Καραμανλή, αναφέροντας πως «επανέλαβε το επιχείρημά του, ότι το κείμενο του Ελσίνκι ερμηνεύεται με διάφορους τρόπους», συμπληρώνοντας ότι «ακόμα και το Σύνταγμά μας μπορεί να ερμηνευτεί με διάφορους τρόπους».

Παράλληλα, ο Γ. Παπανδρέου επέκρινε την εξωτερική πολιτική που ακολουθεί η κυβέρνηση, την οποία κατηγόρησε ότι έχασε δύο μεγάλες ιστορικές ευκαιρίες, για να στείλει σαφές μήνυμα προς την Τουρκία, για εμπέδωση του πλαισίου αρχών και αξιών, συνδέοντάς τα με την ευρωπαϊκή της προοπτική.

Εξάλλου, χτες, υπήρξε τηλεφωνική επικοινωνία του Κ. Σημίτη με τον Κ. Στεφανόπουλο, με αφορμή το άρθρο του τελευταίου για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και σύμφωνα με πληροφορίες υπήρξε ταύτιση απόψεων του πρώην πρωθυπουργού και του πρώην Προέδρου της Δημοκρατίας.

Σαν την καλύτερη λύση προέβαλε εκ νέου χτες την προσφυγή στη Χάγη ο πρόεδρος του ΣΥΝ Αλ. Αλαβάνος, ικανή μάλιστα, όπως δήλωσε, στο ραδιοφωνικό σταθμό «Αθήνα 9.84» να απαλλάξει τον ελληνικό λαό από το δυσβάστακτο οικονομικό βάρος των εξοπλιστικών προγραμμάτων.

Πάντως, φαίνεται πως η γραμμή υπεράσπισης της πρότασης αυτής «σκοντάφτει» σε ένα τμήμα του ΣΥΝ, καθώς η σχετική συζήτηση χτες στην Πολιτική Γραμματεία του κόμματος έληξε με τον Π. Λαφαζάνη να καταψηφίζει και τους Στ. Λεουτσάκο και Δ. Στρατούλη να επιλέγουν το λευκό. Η ΠΓ αποφάσισε τελικά στη χτεσινή συνεδρίαση της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής ο Ν. Κωνσταντόπουλος και ο Π. Τριγάζης να καταθέσουν την πρόταση για επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών, με διάλογο στη βάση του διεθνούς δικαίου και με αξιοποίηση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, χωρίς αμφισβητήσεις κυριαρχικών δικαιωμάτων και γκρίζες ζώνες.

Πάντως, ο Αλ. Αλαβάνος στην προαναφερθείσα συνέντευξή του παραδέχτηκε ότι στο Δικαστήριο της Χάγης θα τεθούν «ευρύτερα θέματα», συμπληρώνοντας πως αυτό όλοι το γνωρίζουν καθώς «αυτό ήταν και το Ελσίνκι». Υπενθυμίζουμε πως ο ΣΥΝ είχε χαιρετίσει τη Συμφωνία του Ελσίνκι σαν θετική εξέλιξη, άποψη στην οποία επέμεινε χτες ο πρώην πρόεδρος του κόμματος Ν. Κωνσταντόπουλος μιλώντας στη δημόσια τηλεόραση.

Υπεραμυνόμενος της πρότασης για παραπομπή στη Χάγη, ο Αλ. Αλαβάνος κινδυνολόγησε και πάλι λέγοντας πως οι άλλες επιλογές που υπάρχουν σήμερα είναι πόλεμος ή διατήρηση της σημερινής κατάστασης εικονικού πολέμου. Επιπρόσθετα, σημείωσε ότι στη Χάγη «μπορούμε να στηρίξουμε και την υπεράσπιση των συμφερόντων μας, αλλά και να τα διευρύνουμε, δηλαδή να βάλουμε θέμα να επεκταθούν τα 12 μίλια, όπως προβλέπεται στο Διεθνές Δίκαιο, άσχετα από το ποια θα είναι η απόφαση».

Ο πρόεδρος του ΣΥΝ συμπλήρωσε, ενισχυτικά της άποψής του, πως σήμερα «δεν ακούγεται τίποτα από κανέναν, ούτε από την ΕΕ, ούτε από τις ΗΠΑ, ούτε οτιδήποτε άλλο», επομένως είπε «το πιο ευνοϊκό πεδίο για μας είναι το πεδίο του διεθνούς δικαίου», το οποίο βέβαια «έχει περιπλοκές, έχει ρίσκα».

Επικριτικός μόνο ως προς το ότι δεν «εξασφαλίσαμε ανταλλάγματα εντός του ΝΑΤΟ και εντός της ΕΕ για τα εξωτερικά μας σύνορα» εμφανίστηκε ο Ν. Κωνσταντόπουλος, επικροτώντας την ως τα σήμερα στάση της Ελλάδας στο ζήτημα των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Σε συνέντευξή του στη ΝΕΤ υποστήριξε τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της Τουρκίας, εστιάζοντας την κριτική του επίσης στο ότι «δεν εξασφαλίσαμε ορισμένα δεσμευτικά ανταλλάγματα σε αυτή την πορεία». Εξέφρασε, για μια ακόμα φορά, την άποψη ότι το Ελσίνκι ήταν «καλό βήμα», το οποίο όμως «αποδυναμώθηκε».

Ο πρώην πρόεδρος του ΣΥΝ χαρακτήρισε το Δικαστήριο της Χάγης, «περισσότερο πολιτικό όργανο, ένα από τα όπλα της διεθνούς νομιμότητας την οποία επικαλούμαστε εμείς».

Το FIR (Flight Information Region - Περιοχή Πληροφοριών Πτήσεων) περιλαμβάνει και το διεθνή εναέριο χώρο, πέρα από τη ζώνη του εθνικού εναέριου χώρου (η Ελλάδα έχει ορίσει από το 1931 τα 10 ναυτικά μίλια ως εθνικό εναέριο χώρο). Στο FIR πάνω από τα διεθνή ύδατα δεν ασκείται εθνική κυριαρχία, αλλά η χώρα ευθύνης έχει την αρμοδιότητα του ελέγχου των πτήσεων, είναι δηλαδή ένα είδος «τροχονόμου» κατόπιν ανάθεσης από το Διεθνή Οργανισμό Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO), που ιδρύθηκε το 1944 με τη σύμβαση του Σικάγου και μοίρασε τον εναέριο χώρο όλου του πλανήτη σε ζώνες ευθύνης.

Στα πλαίσια ελέγχου του FIR η χώρα έχει την ευθύνη να ελέγχει και να διευκολύνει τις πτήσεις και ν' αναγνωρίζει τα άγνωστα ίχνη στο αέρα και πάνω από τα διεθνή ύδατα. Ζήτημα έχει προκύψει από την Τουρκία, με τη σύμφωνη γνώμη των ΗΠΑ, με τα λεγόμενα «κρατικά αεροσκάφη» (πολεμικά κλπ.) για το εάν υποχρεούνται να καταθέτουν σχέδια πτήσης. Πάντως ο ICAO επιβάλλει το συντονισμό πολιτικής και στρατιωτικής εναέριας κυκλοφορίας, αφού σύμφωνα με την κρατούσα διεθνώς πρακτική η ανάγκη ασφάλειας των πτήσεων επιβάλλει την κατάθεση σχεδίων πτήσης και από τα «κρατικά αεροσκάφη».

α) Δε δέχεται να καταθέτουν τα στρατιωτικά της αεροσκάφη σχέδια πτήσης στην Αθήνα, για πτήσεις στο διεθνή εναέριο χώρο και

β) αμφισβητεί τα όρια του FIR Αθηνών διεκδικώντας τη διχοτόμηση του Αιγαίου με μια κάθετη γραμμή από βορά προς νότο, θέτοντας το διεθνή εναέριο χώρο που περιβάλλει τα ελληνικά νησιά του Ανατολικού Αιγαίου (Σαμοθράκη, Λήμνος, Λέσβος, Χίος, Σάμος, Ικαρία, Δωδεκάνησα) υπό την αρμοδιότητα του FIR Κωνσταντινούπολης. Για το σκοπό αυτό εξέδωσε τη ΝΟΤΑΜ 714 στις 8 Αυγούστου 1974, που δεν έγινε δεκτή από την Ελλάδα και τελικά δεν εφαρμόστηκε.

Αυτό ισχύει πιο πολύ για την Ελλάδα στο Αιγαίο, που είναι διάσπαρτο από νησιά, των οποίων οι γραμμές επικοινωνίας με την ηπειρωτική Ελλάδα διέρχονται από διεθνή ύδατα. Κατά συνέπεια ναι μεν δεν μπορεί να αναχαιτίζει ξένα μαχητικά, αλλά στην πράξη αυτό καταργείται όταν πετάνε σε πολεμική διάταξη και κατευθύνονται προς τον εθνικό εναέριο χώρο. Εξάλλου και το ΝΑΤΟ έχει ορίσει το διεθνή εναέριο χώρο ως χώρο επιχειρησιακής ευθύνης, μόνο που για το Αιγαίο την ευθύνη την έχει απευθείας το ΝΑΤΟικό στρατηγείο.

Μια ακόμα επιβεβαίωση του καθεστώτος των γκρίζων ζωνών στην περιοχή των Ιμίων, υπήρξε χτες με πρωτοβουλία τουρκικής ακταιωρού. Το περιστατικό σημειώθηκε χτες στις 10 το πρωί, όταν το τουρκικό σκάφος απαίτησε από ελληνικό αλιευτικό να απομακρυνθεί από τη θαλάσσια περιοχή, υποστηρίζοντας ότι βρισκόταν σε τουρκικά χωρικά ύδατα. Εκοψαν τα δίχτυα και τις σημαδούρες των Ελλήνων ψαράδων και παράλληλα βιντεοσκόπησαν το επεισόδιο. Στο χώρο έσπευσε σκάφος του ελληνικού Λιμενικού Σώματος από την Κάλυμνο, το πλήρωμα του οποίου ζήτησε από την τουρκική ακταιωρό να απομακρυνθεί.

Το αποτέλεσμα ήταν στις 12.45 το μεσημέρι να αποχωρήσουν όλοι από την περιοχή των Ιμίων. Οι ελληνικές αρχές είναι προφανές ότι τήρησαν στάση παρατηρητή. Χαρακτηριστικό το απόσπασμα από την ανακοίνωση του υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας: «Πλωτό περιπολικό του Λιμενικού Σώματος, που βρισκόταν στην περιοχή κατέγραψε τις ανωτέρω κινήσεις χωρίς να σημειωθούν επεισόδια ή άλλο συμβάν». Να επισημάνουμε ότι το εν λόγω συμβάν εκδηλώθηκε μία μέρα μετά το περιστατικό με τους Τούρκους που φωτογράφιζαν το Ναύσταθμο της Σούδας και μία βδομάδα μετά το επεισόδιο της Καρπάθου.