Τι είναι το FIR και τι γίνεται μ' αυτό | ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Τι είναι το FIR και τι γίνεται μ' αυτό

Στην επικαιρότητα, λόγω και των τελευταίων εξελίξεων στα Ελληνοτουρκικά μετά το επεισόδιο της Τρίτης 23 Μάη, στη θαλάσσια περιοχή ανοιχτά της Καρπάθου, βρίσκονται διάφοροι τεχνικοί όροι που συνδέονται με την εθνική κυριαρχία (χωρικά ύδατα, εναέριος χώρος), τα κυριαρχικά δικαιώματα (υφαλοκρηπίδα, αποκλειστική οικονομική ζώνη) και τις αρμοδιότητες (FIR, έρευνα - διάσωση).

Το FIR (Flight Information Region - Περιοχή Πληροφοριών Πτήσεων) περιλαμβάνει και το διεθνή εναέριο χώρο, πέρα από τη ζώνη του εθνικού εναέριου χώρου (η Ελλάδα έχει ορίσει από το 1931 τα 10 ναυτικά μίλια ως εθνικό εναέριο χώρο). Στο FIR πάνω από τα διεθνή ύδατα δεν ασκείται εθνική κυριαρχία, αλλά η χώρα ευθύνης έχει την αρμοδιότητα του ελέγχου των πτήσεων, είναι δηλαδή ένα είδος «τροχονόμου» κατόπιν ανάθεσης από το Διεθνή Οργανισμό Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO), που ιδρύθηκε το 1944 με τη σύμβαση του Σικάγου και μοίρασε τον εναέριο χώρο όλου του πλανήτη σε ζώνες ευθύνης.

Τα όρια του FIR Αθηνών, όπως έχουν οριστεί από τον ICAO είναι τα εξής: Καλύπτει όλη την ελληνική επικράτεια και όλο το Αιγαίο (ελληνικά εθνικά και διεθνή ύδατα) μέχρι τη μέση γραμμή μεταξύ ελληνικών νησιών Ανατολικού Αιγαίου και απέναντι τουρκικών παραλίων και συναντάει νοτιοανατολικά το FIR Λευκωσίας. Νότια, η μέση γραμμή μεταξύ Κρήτης και αφρικανικών ακτών. Δυτικά, η μέση γραμμή με τις απέναντι ιταλικές ακτές και η προέκτασή της.

Στα πλαίσια ελέγχου του FIR η χώρα έχει την ευθύνη να ελέγχει και να διευκολύνει τις πτήσεις και ν' αναγνωρίζει τα άγνωστα ίχνη στο αέρα και πάνω από τα διεθνή ύδατα. Ζήτημα έχει προκύψει από την Τουρκία, με τη σύμφωνη γνώμη των ΗΠΑ, με τα λεγόμενα «κρατικά αεροσκάφη» (πολεμικά κλπ.) για το εάν υποχρεούνται να καταθέτουν σχέδια πτήσης. Πάντως ο ICAO επιβάλλει το συντονισμό πολιτικής και στρατιωτικής εναέριας κυκλοφορίας, αφού σύμφωνα με την κρατούσα διεθνώς πρακτική η ανάγκη ασφάλειας των πτήσεων επιβάλλει την κατάθεση σχεδίων πτήσης και από τα «κρατικά αεροσκάφη».

Η Τουρκική αμφισβήτηση έχει δύο σκέλη αναφορικά με το FIR:

α) Δε δέχεται να καταθέτουν τα στρατιωτικά της αεροσκάφη σχέδια πτήσης στην Αθήνα, για πτήσεις στο διεθνή εναέριο χώρο και

β) αμφισβητεί τα όρια του FIR Αθηνών διεκδικώντας τη διχοτόμηση του Αιγαίου με μια κάθετη γραμμή από βορά προς νότο, θέτοντας το διεθνή εναέριο χώρο που περιβάλλει τα ελληνικά νησιά του Ανατολικού Αιγαίου (Σαμοθράκη, Λήμνος, Λέσβος, Χίος, Σάμος, Ικαρία, Δωδεκάνησα) υπό την αρμοδιότητα του FIR Κωνσταντινούπολης. Για το σκοπό αυτό εξέδωσε τη ΝΟΤΑΜ 714 στις 8 Αυγούστου 1974, που δεν έγινε δεκτή από την Ελλάδα και τελικά δεν εφαρμόστηκε.

Στο χώρο FIR, ως διεθνής εναέριος χώρος που είναι, μπορούν να γίνονται στρατιωτικές ασκήσεις από οποιαδήποτε χώρα μετά από σχετική δέσμευση της περιοχής, που θα γίνει όμως αποδεκτή από τη χώρα ευθύνης. Επίσης αποτελεί και χώρο όπου η χώρα που έχει την αρμοδιότητα ελέγχου των πτήσεων ασκεί και δικαιώματα άμυνας.

Αυτό ισχύει πιο πολύ για την Ελλάδα στο Αιγαίο, που είναι διάσπαρτο από νησιά, των οποίων οι γραμμές επικοινωνίας με την ηπειρωτική Ελλάδα διέρχονται από διεθνή ύδατα. Κατά συνέπεια ναι μεν δεν μπορεί να αναχαιτίζει ξένα μαχητικά, αλλά στην πράξη αυτό καταργείται όταν πετάνε σε πολεμική διάταξη και κατευθύνονται προς τον εθνικό εναέριο χώρο. Εξάλλου και το ΝΑΤΟ έχει ορίσει το διεθνή εναέριο χώρο ως χώρο επιχειρησιακής ευθύνης, μόνο που για το Αιγαίο την ευθύνη την έχει απευθείας το ΝΑΤΟικό στρατηγείο.

Κ. Ζ.