ΑΓΚΥΡΑ.-

"Αδειασε" την Τσιλέρ, κράτησε την κυβερνητική εντολή και μετέστρεψε με δραματικό τρόπο τη ροή των τουρκικών πολιτικών εξελίξεων, χωρίς κανείς να το περιμένει: η χτεσινή παραίτησή του - πρώην, πια - πρωθυπουργού της Τουρκίας, Μεσούτ Γιλμάζ,ως πολιτικός ελιγμός, δεν έχει τίποτε να ζηλέψει από εκείνους που περιγράφει στον "Ηγεμόνα" του ο Νικολό Μακιαβέλι.

Ο Γιλμάζ φέρεται ότι αποφάσισε να παραιτηθεί προχτές βράδυ, μετά από απανωτές συσκέψεις με συνεργάτες του, για δύο λόγους: Πρώτον, για να αποφύγει την υπερψήφιση της πρότασης μομφής - η οποία θεωρούνταν βέβαιη - το ερχόμενο Σάββατο στο Κοινοβούλιο, άρα και την ταπείνωση του ιδίου και της κυβέρνησής του. Δεύτερον, για να κρατήσει την πρωτοβουλία των κινήσεων στη σκακιέρα των τελευταίων βδομάδων: ο "πιο ταλαντούχος πολιτικός της Τουρκίας" (όπως είχε χαρακτηρίσει τον Γιλμάζ μεγάλη γερμανική εφημερίδα) πιθανότατα θα αναζητήσει τώρα νέα συμμαχία, ικανή να τον ξαναφέρει στην κυβέρνηση, είτε θα προκηρύξει νέες εκλογές. Εχει αυτή τη δυνατότητα, αφού εκμεταλλεύτηκε άριστα τους θεσμούς και τις διαμορφωμένες συνθήκες. Η επίσημη αιτιολογία του Γιλμάζ για την παραίτηση που υπέβαλε στον Πρόεδρο της χώρας, Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ,ήταν η ακύρωση της ψήφου εμπιστοσύνης που έλαβε η κυβέρνηση τον περασμένο Μάρτη.

Από χτες ο Γιλμάζ συζητά με πολιτικούς αρχηγούς προς αναζήτηση συμμάχων. Πρώτη επαφή του, με τον Ντενίζ Μπαϊκάλ, αρχηγό του Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος - ο οποίος μάλλον θα προτιμούσε σύμπραξη με την Τσιλέρ. Δεύτερη, με τον Μπουλέντ Ετσεβίτ, αρχηγό του Κόμματος Δημοκρατικής Αριστεράς.

Η Τανσού Τσιλέρ δείχνει να επιχαίρει, με δηλώσεις για τον Γιλμάζ του τύπου "του δώσαμε τη θέση του πρωθυπουργού, αλλά δεν μπορούσε να τα βγάλει πέρα", αλλά δεν αγνοεί το αβέβαιον του πολιτικού της μέλλοντος. Η ήττα του Κόμματος Ορθού Δρόμου στις δημοτικές εκλογές της περασμένης Κυριακής καταδεικνύει πτώση της δημοτικότητάς της, περιθώριο νέας συμμαχίας με τον Γιλμάζ κατά την ίδια "αποκλείεται" και η κυοφορούμενη συμμαχία της με τους ισλαμιστές του Νετσμεντίν Ερμπακάν είναι από επισφαλής ως θνησιγενής. Εκτός των δυσμενών για το κόμμα της πολιτικών ισορροπιών, η ίδια αντιμετωπίζει τρεις έρευνες σε κοινοβουλευτικό επίπεδο για σκάνδαλα, που δεν αποκλείεται να καταλήξουν σε ποινικές δίκες και να οδηγήσουν σε πολιτική της εξόντωση. Στο εσωτερικό του κόμματός της, εξάλλου, υπάρχει ακόμη η μερίδα εκείνη των βουλευτών και πολιτικών παραγόντων που επιθυμούν διακαώς να την παραμερίσουν.

Ο μοναδικός ούτως ή άλλως κερδισμένος από την πτώση της κυβέρνησης είναι ο "δημιουργός" της κρίσης, Νετσμεντίν Ερμπακάν, ο οποίος μάλιστα ζήτησε χτες από τον Πρόεδρο, Σ. Ντεμιρέλ, την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης. Ο ηγέτης του Κόμματος Ευημερίας (Ρεφάχ), ο άνθρωπος που με την αντιπολιτευτική του τακτική και στρατηγική διέλυσε τον κυβερνητικό συνασπισμό πριν καλά καλά κλείσει τρεις μήνες ζωής, κρατά στα χέρια του το κλειδί των εξελίξεων. Η κοινοβουλευτική του ισχύς (158 έδρες) και η δυναμική του Ρεφάχ ακόμη κι αν υπάρξουν νέες εκλογές, τον καθιστούν (θεωρητικά τουλάχιστον, αφού την προηγούμενη φορά το στρατιωτικό πλέγμα πίεσε και πέτυχε τον αποκλεισμό του από την εξουσία) ρυθμιστικό παράγοντα...

Σήμερα, ο Πρόεδρος Ντεμιρέλ θα συναντηθεί με όλους τους πολιτικούς αρχηγούς, προκειμένου να συζητήσουν τις τελευταίες εξελίξεις. Είναι όμως αμφίβολο αν θα προκύψει κάτι από αυτές τις επαφές.

Η αμερικανική βουλή των αντιπροσώπων υπερψήφισε χτες πρόταση να εμποδιστεί η χορήγηση εξωτερικής βοήθειας από τις ΗΠΑ στην Τουρκία, αν η δεύτερη εξακολουθήσει να εμποδίζει την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στην Αρμενία. Μετά την εξέλιξη αυτή, ο Αμερικανός Πρόεδρος, Μπιλ Κλίντον, δεν έχει νομικό έρεισμα να καταστρατηγήσει το νόμο που είναι γνωστός ως "Διάδρομος Ανθρωπιστική Βοήθειας", όπως έκανε τον περασμένο μήνα.

ΣΑΡΑΓΕΒΟ. -

Μέχρι σήμερα, η λέξη "κίνδυνος" για τα πολυεθνικά ΝΑΤΟϊκά στρατεύματα στη Βοσνία άκουγε στο όνομα "νάρκη". Σύντομα, θα ακούει και στο όνομα "εκλογές". Αυτό ισχυρίστηκε, χτες, ούτε λίγο - ούτε πολύ, ο υπουργός Αμυνας των ΗΠΑ, Ουίλιαμ Πέρι στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στη Λισαβόνα.

"Οι ταραχές και τα προβλήματα θα περιπλακούν και θα αυξηθούν για τα ΝΑΤΟικά στρατεύματα στη διάρκεια αυτού του καλοκαιριού σαν αποτέλεσμα των επικείμενων εκλογών του φθινοπώρου και του ζητήματος της αποκατάστασης των χιλιάδων προσφύγων", προέβλεψε ο Ουίλιαμ Πέρι, σπεύδοντας να συμπληρώσει ότι οι 60.000 ΝΑΤΟικοί στρατιώτες πληρούν... τα προσόντα για το χειρισμό "επιπρόσθετων προβλημάτων ασφαλείας"! Για τον Αμερικανό υπουργό Αμυνας το ζητούμενο είναι τι θα γίνει με το τέλος της αποστολής των ΝΑΤΟικών στρατευμάτων στη Βοσνία, που έχει προγραμματιστεί για το τέλος του ερχόμενου Δεκέμβρη.

Το ίδιο 24ωρο στη Βιέννη, οι διαπραγματευτές έδιναν μάχη... με το ρολόι, προσπαθώντας να προλάβουν τη λήξη της προθεσμίας (χτες τα μεσάνυχτα) για τη μείωση των αρματοφόρων, των μεγάλων πυροβόλων όπλων και των μαχητικών αεροσκαφών στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Οι εκεί διπλωματικές πηγές υποστήριξαν ότι τα περισσότερα προβλήματα ανέκυψαν, εξαιτίας της επιμονής των Σερβοβόσνιων πάνω στο ζήτημα της αναγνώρισης της δημοκρατίας τους. Ωστόσο, μέχρι τελευταίου λεπτού παρέμενε αμφίβολο εάν οι ενδιαφερόμενες πλευρές θα έφταναν σε συμφωνία για τη μείωση των συμβατικών όπλων. Οι ίδιες πηγές δεν παρέλειψαν να τονίσουν ότι πιθανή αποτυχία στη σύναψη συμφωνίας, ανάμεσα στην Κροατία, την Κροατο - μουσουλμανική Ομοσπονδία της Βοσνίας, τη Σερβοβοσνιακή Δημοκρατία και τη Νέα Γιουγκοσλαβία, θα "ήταν μια ακόμη θανατηφόρα βολή κατά της βιωσιμότητας της Συνθήκης του Ντέιτον".

Ο πρόεδρος του διεθνούς ποινικού Δικαστηρίου της Χάγης, Αντόνιο Κασέζε, τόνισε χτες ότι θα ζητήσει την εκ νέου επιβολή οικονομικών κυρώσεων κατά των Σερβοβόσνιων στη διάρκεια της διεθνούς συνόδου, που έχει προγραμματιστεί να πραγματοποιηθεί στη Φλωρεντία στις 13 - 14 του Ιούνη.

Ο Κασέζε μετά τη συνάντησή του με το Βόσνιο πρωθυπουργό Χασάν Μουράτοβιτς είπε συγκεκριμένα: "Θα ζητήσω από τον (διεθνή μεσολαβητή) Καρλ Μπιλντ την επιβολή κυρώσεων κατά της σερβικής δημοκρατίας της Βοσνίας. Είναι πιθανό να ζητήσω το ίδιο και για το Βελιγράδι". Η δικαιολογία που επικαλείται ο πρόεδρος του διεθνούς ποινικού δικαστηρίου είναι η μη σύλληψη και προσέλευση των Σερβοβόσνιων ηγετών, Ράτκο Μλάντιτς και Ράντοβαν Κάρατζιτς, στη Χάγη...

• Διαψεύστηκε, νωρίς το βράδυ, η ανακοίνωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ που έφερε τον ΝΑΤΟικό διοικητή στη Βοσνία, Ναύαρχο Λέιτον Σμιθ, να παραιτείται λόγω συνταξιοδότησης. Ο ίδιος ο ναύαρχος διευκρίνισε ότι τα σχέδια συνταξιοδότησής του είναι όχι τώρα, αλλά για το τέλος του χρόνου!

Ο παραιτηθείς Τούρκος πρωθυπουργός Μ. Γιλμάζ

ΤΙΡΑΝΑ.-

Ενώ καμιά ξένη χώρα δεν έχει αναγνωρίσει τα αποτελέσματα των αλβανικών εκλογών, η πίεση της αντιπολίτευσης για συνολική επανάληψη της διαδικασίας συνεχίζεται. Η Δημοκρατική Συμμαχία και το ΣοσιαλιστικόΚόμμα έχουν καλέσει τους οπαδούς τους σε νέες συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας, ενώ, σύμφωνα με πληροφορίες, οι εκδηλώσεις αυτές θα συνοδευτούν από απεργίες πείνας.

Πάντως, ο Σαλί Μπερίσα και η κυβέρνηση του Δημοκρατικού Κόμματος δε δείχνουν διατεθειμένοι να υποχωρήσουν από τη δεδομένη θέση τους, δηλαδή την επανάληψη της διαδικασίας μόνο σε τέσσερις περιφέρειες.

ΠΝΟΜ ΠΕΝΧ.-

Ο Πολ Ποτ, ηγέτης των Ερυθρών Χμερ και κυβερνήτης της Καμπότζης τη δεκαετία του '70, θεωρούμενος ως υπεύθυνος "για δύο εκατομμύρια θανάτους", πέθανε χτες από ελονοσία, στα 68 του χρόνια.

"Με το θάνατο του Ποτ", δηλώνει επιχαίρων ο βασιλιάς της χώρας, Νοροντόμ Σιχανούκ, "οι Χμερ θα περιοριστούν σε μερικές συμμορίες χωρίς ιδεολογία και ιδανικά".

ΜΑΝΑΜΑ.-

Διπλωματικός πόλεμος έχει ξεσπάσει ανάμεσα στο Ιράν και στο Μπαχρέιν μετά την ανακοίνωση της κυβέρνησης του εμιράτου, ότι εξουδετερώθηκε πραξικόπημα που κατευθυνόταν από την Τεχεράνη.

Κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου, στις αρχές της βδομάδας, ο υπουργός Πληροφοριών του Μπαχρέιν Μοχάμεντ αλ Μουτάβα υποστήριξε ότι η συνωμοσία κατά του Σεϊχη Αλ Καλίφα και της οικογένειάς του, που κυβερνούν το εμιράτο, σχεδιάστηκε από το Ιράν και είχε ως στόχο την εγκαθίδρυση σιιτικής μουσουλμανικής κυβέρνησης στη χώρα, στη θέση της σουνιτικής οικογένειας αλ Καλίφα. Ο Μουτάβα είπε ότι έχουν συλληφθεί, τουλάχιστον, 29 άτομα, ότι έχει κατασχεθεί πολεμικό υλικό και ότι ανακλήθηκε ο πρέσβης του Μπαχρέιν από την Τεχεράνη. Σε ανάκληση του πρεσβευτή της από τη Μανάμα προχώρησε και η Τεχεράνη, η οποία αρνήθηκε όλες τις κατηγορίες.

Την ανησυχία τους για την πιθανή ανάμειξη της Τεχεράνης, εξέφρασαν οι ΗΠΑ. Αξίζει, βέβαια, να υπενθυμιστεί ότι μετά την κατάργηση του Συντάγματος και τη διάλυση του Κοινοβουλίου στα μέσα της δεκαετίας του '70 από την οικογένεια Καλίφα, η αντιπολίτευση, στην οποία συμπράττουν και ισλαμικές οργανώσεις, ζητά επιμόνως την επαναφορά της συνταγματικής νομιμότητας και της δημοκρατίας και έχουν επανειλημμένως σημειωθεί αιματηρές συγκρούσεις και πολυάριθμες συλλήψεις.

ΑΝΚΟΡΑΤΖ. -

Πυρκαγιά, που αγγίζει τα όρια της μεγάλης οικολογικής καταστροφής, μαίνεται εκτός ελέγχου στην Αλάσκα. Οι χτεσινές πληροφορίες από το μέτωπο της φωτιάς σχημάτισαν μόνον ψήγματα από την πραγματική εικόνα του ολέθρου: 15.000 στρέμματα δασικής γης έγιναν στάχτη, εκατοντάδες κτίρια παρανάλωμα του πυρός στην περιοχή Ματανοπίσκα - Σουσίτνα και τουλάχιστον 1.000 άτομα έμειναν χωρίς στέγη.

"Αυτή η πυρκαγιά έχει προκαλέσει τη μεγαλύτερη καταστροφή από όλες συνολικά τις φωτιές που έχουν εκδηλωθεί στην ιστορία της Αλάσκας", τόνισε ο Ντέιβιντ Λάιμπερσμπαχ, εκπρόσωπος των πυροσβεστικών δυνάμεων που έχουν ριχτεί στη μάχη με τις φλόγες γνωρίζοντας εκ των προτέρων ότι είναι ανεπαρκές το υπάρχον προσωπικό των πυροσβεστών και ότι οι ισχυρότατοι άνεμοι που πνέουν στην περιοχή δε θα κατευνάσουν μέχρι την ερχόμενη Δευτέρα...

Η φωτιά, που αποτεφρώνει στο διάβα της τις πυκνές δασικές εκτάσεις της Ανατολικής και Νότιας Αλάσκας, μαίνεται από το περασμένο Σαββατοκύριακο. Οι ειδικοί ερευνητές και οι επικεφαλής των πυροσβεστικών δυνάμεων που έχουν σταλεί στην περιοχή, στρέφουν τις υποψίες τους σε κάποιους ιδιώτες που χρησιμοποίησαν το περασμένο Σαββατοκύριακο δεκάδες πυροτεχνήματα. Ωστόσο, ελλείψει απτών αποδείξεων... οι έρευνες εξακολουθούν να διενεργούνται χωρίς να υπάρχει μέχρι στιγμής συγκεκριμένο αποτέλεσμα.

ΒΟΝΝΗ.-

Τρίωρη συνομιλία με τον Γάλλο Πρόεδρο, Ζακ Σιράκ, είχε χτες ο Γερμανός καγκελάριος, Χέλμουτ Κολ, στο Παρίσι, ύστερα από την απόφαση των δύο ηγετών να παρατείνουν τη γερμανογαλλική Σύνοδο Κορυφής, που διεξήχθη την Τετάρτη στην Ντιζόν της Βουργουνδίας.

Παρά το γεγονός ότι ο Γερμανός καγκελάριος δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι δεν πρόκειται να αναφερθεί στο περιεχόμενο των συνομιλιών με τον Σιράκ, πληροφορίες αναφέρουν ότι συζήτησαν σχετικά με την κατάσταση στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Ωστόσο, ο Σιράκ, αποχαιρετώντας τον Γερμανό καγκελάριο δήλωσε πως "επρόκειτο για μια καθαρά και αυστηρά φιλική συνομιλία".

Πάντως, πληροφορίες επίσης αναφέρουν ότι η πρόσκληση του Σιράκ προς τον Κολ και οι συνομιλίες τους περιεστράφησαν στα "προβληματικά" διμερή θέματα, σχετικά με τα κοινά αμυντικά προγράμματα, που "κινδυνεύουν" λόγω των περικοπών των δαπανών, καθώς και με τα προβλήματα "συμβατότητας" των γαλλικών και γερμανικών ενόπλων δυνάμεων, ύστερα από τη γαλλική απόφαση για βαθμιαία μετάβαση σε επαγγελματικό στρατό.

Ομως, την Τετάρτη, τόσο ο Κολ όσο και ο Σιράκ διέψευσαν κατηγορηματικά την ύπαρξη προβλημάτων στη συνεργασία τους, χαριτολογώντας: "Μακάρι όλα τα ζευγάρια να ήταν σαν το γαλλογερμανικό".