Επιτρέψτε μας, προκειμένου να κρίνουμε και αυτές τις σημαντικές επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις με βάση το ποιος πραγματικά ωφελείται από αυτές, να εμπιστευτούμε ένα αλάνθαστο κριτήριο: Το ποιος έχει την ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, στα οποία συντελούνται αυτές οι σημαντικές αλλαγές. (...)

Εχουμε πια μεγάλη πείρα από το καπιταλιστικό σύστημα, στο πώς προωθεί τέτοιες καινοτομίες. Πρωτίστως είναι απλησίαστες και πανάκριβες για το λαό, αποκλειστικό προνόμιο και απόλαυση της αστικής τάξης.

Κάθε τεχνολογικό βήμα που έχει κατακτηθεί, πολλές φορές καιρό ή και χρόνια πριν, και το οποίο βρίσκεται στα συρτάρια των μονοπωλίων και στις επαύλεις των αστών, κάθε νέα καινοτομία, αποσπάται και πωλείται με σημαντική καθυστέρηση, πανάκριβα, με το κομμάτι, με τη γνωστή διαβάθμιση στην ποιότητα ανάλογα με το πορτοφόλι του καθενός, ενώ συχνά πολλοί - χωρίς «φουσκωμένο» πορτοφόλι - δεν τη γεύονται καν. Κι αφού κάνει τον εμπορικό κύκλο της κάθε τέτοια νέα ανακάλυψη, αποφέροντας τεράστια κέρδη στα μονοπώλια, πλασάρεται η επόμενη. Ας αναλογιστεί κανένας π.χ. πόσους τέτοιους εμπορικούς κύκλους αμύθητων κερδών έκαναν τα μονοπώλια στη διαδρομή από το κινητό τηλέφωνο χωρίς οθόνη, μετά με πράσινη οθόνη, αργότερα με όλες τις εκδοχές των «smartphones». Με αυτούς τους όρους οι επιστημονικές και τεχνολογικές ανακαλύψεις περνούν από το ταξικό φίλτρο της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης. (...)

Αυτά τα χρόνια οι μεγάλες καπιταλιστικές οικονομίες (ΗΠΑ - Κίνα - Ρωσία - Γερμανία) προετοιμάζονται πυρετωδώς. Γνωρίζουν καλά ότι οι αλλαγές που θα σηματοδοτηθούν από αυτές τις εξελίξεις στη βιομηχανία, στις οικονομικές, πολιτικές και στρατιωτικές - γεωπολιτικές σχέσεις, θα είναι σημαντικές. Το ποιες χώρες, ποια μονοπώλια θα βρεθούν στο πηδάλιο και ποιοι θα ακολουθήσουν ασθμαίνοντας θα έχει καίριο ρόλο στις κοινωνικές, πολιτικές, στρατιωτικές και γεωπολιτικές σχέσεις των επόμενων χρόνων, στο συσχετισμό δυνάμεων ανάμεσά τους. (...)

Οι περισσότερες έρευνες για νέες τεχνολογίες αναπτύσσονται σήμερα πρώτα για στρατιωτικές ανάγκες και για τις ανάγκες των επιχειρήσεων. (...)

Υπάρχει μεγάλη συζήτηση σχετικά με τα λεγόμενα αυτόνομα φονικά όπλα. Αυτοδιαφημίζονται ότι θα μπορούν να βομβαρδίζουν ξεχωρίζοντας τους ανθρώπους από τις στρατιωτικές υποδομές, μιλώντας για την ασφάλεια των στρατιωτών και για έξυπνα «χειρουργικά χτυπήματα» (...) Υπάρχουν ορισμένες χώρες που τυπικά εναντιώνονται σε τέτοια όπλα και ζητούν την απαγόρευσή τους, άλλες που προτείνουν τον «μεσαίο» δρόμο, δηλαδή την ουσιαστική εφαρμογή τους δήθεν με κανόνες, ανάμεσά στους η Γερμανία και η Γαλλία. Τέλος, κατά της απαγόρευσης είναι χώρες που επενδύουν πολλά χρήματα στη στρατιωτική χρήση της τεχνητής νοημοσύνης, όπως οι ΗΠΑ, η Ρωσία, το Ισραήλ και η Βρετανία. Στο Ευρωκοινοβούλιο προβάλλονται ήδη τοποθετήσεις - πρόκληση ότι αν βομβαρδίζεις με πιλότο ή εκτοξευόμενο πύραυλο χωρίς αυτόνομο ρομπότ και drones είναι εύλογο, σύννομο και ηθικό... (...)

Η κούρσα, για το ποια μονοπώλια (ευρωπαϊκά, αμερικανικά, κινεζικά) θα αποκτήσουν προβάδισμα στον τομέα της ρομποτικής, της τεχνητής νοημοσύνης, των ηλεκτρονικών πλατφορμών, των αυτόνομων οχημάτων κ.λπ. και θα ενισχύσουν την κερδοφορία τους, θέτει στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός τους ως κύριο ζητούμενο την εξασφάλιση άφθονης εργατικής δύναμης και με ακόμα πιο φθηνή την τιμή της. (...)

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε πρόσφατη ανακοίνωση λέει ότι ο αριθμός των ρομπότ συνεχίζει να αυξάνεται. Τα ρομπότ γίνονται όλο και φθηνότερα, σε σύγκριση με την ανθρώπινη εργασία. Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, η πραγματική τιμή των ρομπότ έχει μειωθεί στο ήμισυ από το 1990, ενώ αυτή των εργαζομένων παραμένει, λένε, υψηλή... Υποστηρίζουν ορισμένοι απολογητές του συστήματος ότι δεν ενδιαφέρει πια τους καπιταλιστές η μείωση στους μισθούς, το παραπέρα χτύπημα των εργασιακών σχέσεων, γιατί η ανάπτυξη της τεχνολογίας και της ρομποτικής θα υποκαταστήσει το ανθρώπινο εργατικό δυναμικό. Πρόκειται για μεγάλη υποκρισία.

Με βάση και τις επίσημες δικές τους εκτιμήσεις, τα στοιχεία για το βαθμό στον οποίο θα μπορούσαν οι άνθρωποι να αντικατασταθούν από μηχανές είναι ακόμα αμφιλεγόμενα. Ελάχιστα επαγγέλματα, όπως αναπαράγουν αστικές μελέτες, λιγότερο από 5%, είναι σήμερα υποψήφια για πλήρη αυτοματοποίηση, δηλαδή να μπορούν να αυτοματοποιηθούν όλες οι δραστηριότητές τους, οδηγώντας βεβαίως τους εργαζόμενους στην ανεργία.

Ωστόσο, έχουμε κάθε λόγο να κρατάμε πολύ μικρό καλάθι για τέτοιες καθησυχαστικές εκτιμήσεις των μονοπωλίων και των ενώσεών τους. (...)

Χωρίς να κλείνουμε το ζήτημα, η πραγματικότητα που διαμορφώνεται έχει ως εξής: Το κεφάλαιο θα καταστρέψει θέσεις εργασίας, αλλά θα φέρει και νέες, προσαρμοσμένες στις νέες τεχνολογίες, που βασικό τους χαρακτηριστικό θα είναι η λεγόμενη «ευελιξία», οι απαράδεκτες εργασιακές συνθήκες, οι μισθοί - ψίχουλα για το μεγαλύτερο ποσοστό των εργαζομένων, η ανασφάλιστη εργασία, και μέσα σ' αυτές τις συνθήκες θα δημιουργούνται σύγχρονες ελίτ στην υπηρεσία της αστικής τάξης.

Το πεδίο, άλλωστε, έχει ήδη προλειανθεί για αυτήν την εργασιακή ζούγκλα πριν καν την επικράτηση της ρομποτικής και της τεχνητής νοημοσύνης. (...)

Για να πιάσουν τους στόχους της επιχείρησης, οι ίδιοι οι υπάλληλοι της «Τesla», μιας ρομποτικής αυτοκινητοβιομηχανίας, καταγγέλλουν ότι δουλεύουν συνήθως 12ωρα, ενώ κάποιοι εργάζονταν έως και 16 ώρες. Για να μην καταρρεύσουν, οι εργαζόμενοι πίνουν άφθονες ποσότητες «Red Bull», που μερικές φορές... «κερνάει» η ίδια η επιχείρηση. Οι νέοι υπάλληλοι «έρχονται γεμάτοι ζωντάνια», λέει στέλεχος της επιχείρησης. « Και μετά από μερικές βδομάδες, τους βλέπεις να περπατούν έξω από το κτίριο απλά κοιτάζοντας στο υπερπέραν σαν ζόμπι». Στα μέσα Ιουνίου, η «Tesla» ανακοίνωσε ότι απολύει το 9% του εργατικού της δυναμικού, περισσότερους από 3.000 εργάτες.

Να προσθέσουμε πως στην Ελλάδα διαφαίνεται ότι θα λειτουργήσει το πρώτο τμήμα Ερευνας και Ανάπτυξης της εταιρείας εκτός Ηνωμένων Πολιτειών, με την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ να κομπάζει από υπερηφάνεια για τους «επενδυτές», την «ανάκαμψη» και τη δήθεν λαϊκή ευημερία για όλους που τάχα είναι μπροστά μας.

Αλλά ας δούμε και τους τομείς της λεγόμενης «ψηφιακής οικονομίας» που αναπτύσσονται τα τελευταία χρόνια, όπως οι ηλεκτρονικές πλατφόρμες, που συνδέουν π.χ. πελάτες με επαγγελματίες. Οι εταιρείες αυτές, που γεννήθηκαν την τελευταία δεκαετία, σημείωσαν σημαντική κερδοφορία και ενίσχυσαν τον κύκλο εργασιών τους.

Ποια είναι η κατάσταση όμως για τους εργαζόμενους; Μισθοί χαμηλοί, με τα μονοπώλια να τους καθορίζουν με βάση το ότι έχουν μια απέραντη δεξαμενή εργαζομένων από όλες τις χώρες του κόσμου. (...) Είναι χαρακτηριστική η απόφαση της Επιτροπής Κεντρικής Διαιτησίας (CAC), στη Μεγάλη Βρετανία, σε σχέση με το ερώτημα αν οι εργαζόμενοι της ιδιαίτερα διαδεδομένης στο εξωτερικό πλατφόρμας παράδοσης τροφίμων «Deliveroo» - παράδοση μάλιστα με ποδήλατα, στο όνομα της «οικολογικής ευαισθησίας» και με το δέμα στην πλάτη - θα μπορούσαν να θεωρηθούν εργαζόμενοι και έτσι να τους αναγνωριστεί το δικαίωμα συλλογικών διαπραγματεύσεων. Η απόφαση ανέφερε προκλητικά ότι δεν πρέπει να θεωρηθούν εργαζόμενοι, και αυτό γιατί η πλατφόρμα δεν απαιτούσε από τους εργαζόμενους να πραγματοποιούν οι ίδιοι προσωπικά τις παραδόσεις, και επομένως θα μπορούσαν δήθεν να αποστείλουν κάποιον άλλον στη θέση τους. Ετσι απορρίφθηκε και το αίτημά τους για αναγνώριση του σωματείου τους...

Είναι καθαρό ότι η λεγόμενη «ψηφιοποίηση» της οικονομίας, χωρίς να είναι η ίδια η αιτία, δίνει ωστόσο νέα ώθηση στο κεφάλαιο για την καθιέρωση πληθώρας νέων μορφών «ευέλικτης» απασχόλησης, που το βασικό χαρακτηριστικό που τις συνδέει είναι η χειροτέρευση των συνθηκών εργασίας. (...)

Από το ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου για τη ρομποτική, το Φλεβάρη του 2017, αφαιρέθηκε το μόνο σημείο που έκανε έστω και απλή νύξη στους κινδύνους μεγάλης απώλειας θέσεων εργασίας και βιωσιμότητας συστημάτων Κοινωνικής Ασφάλισης.

Σε αυτήν την κατεύθυνση, με τις πιο σύγχρονες τεχνολογικές μεθόδους, απογειώνονται η εργοδοτική τρομοκρατία, η τεχνολογική παρακολούθηση της απόδοσης των εργαζομένων, ο γεωεντοπισμός τους, η ωμή παραβίαση του ιδιωτικού τους βίου, αλώνεται και ο ελάχιστος ελεύθερος χρόνος τους, για την οικογένειά τους, για τη συμμετοχή στη συνδικαλιστική δράση. (...)

Συμπερασματικά, μπροστά μας είναι η μεγάλη αντίφαση: Ενώ με τις επιστημονικές ανακαλύψεις και τεχνολογικές δυνατότητες μπορεί να μειωθούν αισθητά οι βαριές σωματικές εργασίες, οι εργασίες ρουτίνας, να μειωθεί ο εργάσιμος χρόνος και να απελευθερωθεί ελεύθερος χρόνος για τον εργαζόμενο με αυξήσεις μισθών από τον υπερπαραγόμενο πλούτο, οι εργαζόμενοι βιώνουν, αντίθετα, συνθήκες γαλέρας, με τσάκισμα δικαιωμάτων και δουλειά μέχρι τελικής πτώσεως, με άθλιους μισθούς.

Παράλληλα, το Ευρωκοινοβούλιο, ως γνήσιο όργανο της ΕΕ και της προώθησης των συμφερόντων του κεφαλαίου, στο ψήφισμά του σε ζητήματα - κλειδιά για την κερδοφορία του κεφαλαίου, όπως το ποιος ευθύνεται νομικά για κινδύνους, λάθη και προβλήματα που θα προκύψουν από τη χρήση των ρομπότ ή τεχνητής νοημοσύνης (π.χ. αυτόνομα ή χωρίς οδηγό αυτοκίνητα που προκάλεσαν ατυχήματα με θύματα), μεταθέτει τις ευθύνες στους ερευνητές και στους μηχανικούς (γιατί αυτοί θεωρούνται «εκπαιδευτές των ρομπότ»), στους εργαζόμενους δηλαδή, και όχι στα μονοπώλια - κατασκευαστές.

Στο ίδιο ψήφισμα αποτυπώνεται έντονα η επικίνδυνη συζήτηση που διεξάγεται στους κόλπους της ΕΕ και αποτελεί αντικείμενο μεγάλων ανταγωνισμών και παρεμβάσεων λόμπι επιχειρηματικών ομίλων, η εφιαλτική προοπτική να αποδοθεί ακόμα και νομική υπόσταση στα ρομπότ, και πάλι για να γλιτώσουν τα μονοπώλια και οι μεγαλοκατασκευαστές ρομπότ τις όποιες ποινικές ευθύνες από τυχόν ατυχήματα...

Οι κομμουνιστές με την παρέμβασή τους μέσα από το ταξικό κίνημα αναλαμβάνουν μεγάλες ευθύνες. Χρειάζεται να πάρουν υπόψη τους αυτές τις εξελίξεις και να ανταποκριθούν στη στήριξη των εργαζομένων για την οργάνωση της πάλης τους, στη διαμόρφωση αιτημάτων ενάντια σε αυτές τις άθλιες εργασιακές συνθήκες (...) Εχουν σημαντική πείρα οι κομμουνιστές, οι ταξικές δυνάμεις, και στο ερώτημα που μπαίνει αν μπορούμε να παρέμβουμε σε αυτούς τους εργασιακούς χώρους, απαντούμε με αυτοπεποίθηση θετικά. Είναι ενδεικτικά π.χ. η δράση του σωματείου του ΣΕΤΗΠ που δραστηριοποιείται σε τέτοιους εργασιακούς χώρους με ανάλογη παραγωγική προοπτική και τα αποτελέσματα που έχει στη συσπείρωση και οργάνωση των εργαζομένων, σε μια παρέμβαση που έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις και αναπτύσσεται σε δύσκολες συνθήκες.

Το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας επιμένει ότι η μοναδική διέξοδος βρίσκεται στην πάλη για την ανατροπή αυτού του βάρβαρου εκμεταλλευτικού συστήματος. Μόνο με κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής, με την επιστημονικά κεντρικά σχεδιασμένη οικονομία με υπαγωγή της στα συμφέροντα της ικανοποίησης των ολοένα διευρυνόμενων λαϊκών αναγκών, υπάρχει ασφαλής δρόμος για να τεθούν οι επιστημονικές και τεχνικές ανακαλύψεις σε όφελος της εργατικής τάξης, των αυτοαπασχολούμενων, της φτωχομεσαίας αγροτιάς. Αυτός ο δρόμος μπορεί να ανοίξει μέσα από την Κοινωνική Συμμαχία και την πάλη για μια κοινωνία όπου η οικονομία θα αναπτύσσεται με βάση τις σύγχρονες ανάγκες, όπου ο λαός θα μπορεί να απολαύσει πραγματικά τα τεχνολογικά επιτεύγματα, όπου η επιστήμη θα τον απελευθερώνει και δεν θα τον σκλαβώνει.