Στο υπό διαμόρφωση «ειδικευμένο δυναμικό» που αντιπροσωπεύουν οι νέες γυναίκες παγκοσμίως, και στις «ψηφιακές δεξιότητες» που χρειάζεται να κατακτήσει το μελλοντικό γυναικείο εργατικό δυναμικό, εστίασε ο ΟΗΕ στη φετινή Παγκόσμια Μέρα για το Κορίτσι (11 Οκτώβρη). Κάτω από το κεντρικό σύνθημα «With Her: A Skilled Girl Force», αξιωματούχοι της ΕΕ, εκπρόσωποι κυβερνήσεων αλλά και των ίδιων των επιχειρηματικών ομίλων χειροκρότησαν το θέμα στο οποίο αφιερώθηκε η Παγκόσμια Μέρα.

«Σήμερα, 600 εκατομμύρια έφηβα κορίτσια ετοιμάζονται να εισέλθουν στον κόσμο της εργασίας», δήλωσε ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, προσθέτοντας ότι ο κόσμος αυτός «μετασχηματίζεται από την καινοτομία και την αυτοματοποίηση».

Με δεδομένο ότι οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται σε επαγγέλματα και κλάδους όπως της Πληροφορικής και της Ερευνας, τόνισε την ανάγκη για «συντονισμένες προσπάθειες» προκειμένου να αλλάξει η σημερινή εικόνα.

Πίσω από τις βαρύγδουπες δεσμεύσεις για την εξασφάλιση υποστήριξης σε κάθε κορίτσι ώστε «να αναπτύξει τις δεξιότητές του, να εισέλθει στο εργατικό δυναμικό με ίσους όρους και να αξιοποιήσει πλήρως τις δυνατότητές του» βρίσκεται το ενδιαφέρον για την αύξηση του γυναικείου εργατικού δυναμικού σε κλάδους της οικονομίας από τους οποίους οι επιχειρηματικοί όμιλοι προσδοκούν ενίσχυση της κερδοφορίας τους.

Με αφορμή την Παγκόσμια Μέρα, η Ευρωπαία επίτροπος για την Ψηφιακή Οικονομία, Μ. Γκαμπριέλ, υπογράμμισε την ανάγκη να αυξηθεί η συμμετοχή των γυναικών στον «ψηφιακό τομέα» και να ενθαρρύνονται τα κορίτσια ώστε να αποκτήσουν από νεαρή ηλικία «ψηφιακές δεξιότητες», επισημαίνοντας πως πρόκειται για ζήτημα «ζωτικής σημασίας για την επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης».

«Οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται σε όλα τα επίπεδα στον ψηφιακό τομέα στην Ευρώπη. Παρόλο που ο ψηφιακός τομέας αναπτύσσεται ραγδαία, δημιουργώντας πολλές νέες θέσεις εργασίας κάθε χρόνο, το μερίδιο των γυναικών στον τομέα αυτό συνεχίζει να μειώνεται. Πρέπει να επικεντρωθούμε τώρα στα κορίτσια, αν θέλουμε να αλλάξουμε αυτήν την τάση στο μέλλον», σημείωσε.

Υπογράμμισε ακόμα πως η ένταξη περισσότερων γυναικών σε «ψηφιακές θέσεις εργασίας» μπορεί να ενισχύσει το ευρωπαϊκό ΑΕΠ με 16 δισ. ευρώ ετησίως.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, για κάθε 1.000 γυναίκες αποφοίτους Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης στην ΕΕ, μόνο οι 24 είναι πτυχιούχοι σε τομείς που σχετίζονται με τις Τηλεπικοινωνίες και την Πληροφορική (ΤΠΕ). Από αυτές, μόνο οι 6 καταλήγουν να εργάζονται σε θέσεις εργασίας ανάλογες με το αντικείμενο των σπουδών τους. Οι αντίστοιχοι υπολογισμοί για τους άνδρες καταγράφουν 92 πτυχιούχους στους σχετικούς τομείς ανά 1.000 αποφοίτους, εκ των οποίων οι 49 εργάζονται σε ανάλογες θέσεις.

Η ανησυχία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εστιάζει στο γεγονός ότι τα ποσοστά των γυναικών που εργάζονται στον κλάδο δεν δείχνουν να βελτιώνονται, αντιθέτως καταγράφουν μια σχετική στασιμότητα, ακόμα και κάμψη τα τελευταία χρόνια.

Το 2015, το 5,8% των Ευρωπαίων εργαζομένων απασχολούνταν σε «ψηφιακές θέσεις εργασίας», έναντι ποσοστού 5,4% το 2011. Η αύξηση που καταγράφηκε από το 2011 στο 2015 ήταν μεγαλύτερη για τους άνδρες εργαζόμενους, διευρύνοντας έτσι τη διαφορά ανάμεσα στα δύο φύλα.

Αντίστοιχες διαπιστώσεις, ανησυχίες και στόχοι διατυπώθηκαν και στην άλλη όχθη του Ατλαντικού. «Παρόλο που οι γυναίκες αποτελούν περισσότερο από το μισό του αμερικανικού εργατικού δυναμικού, κατέχουν λιγότερο από το 20% των τεχνολογικών θέσεων εργασίας στη χώρα», σημειώνει με αφορμή την Παγκόσμια Μέρα για το Κορίτσι το TechNet, ένα δίκτυο στελεχών επιχειρήσεων που προωθεί την «οικονομία της καινοτομίας».

Σύμφωνα με το εν λόγω δίκτυο, υπάρχουν σήμερα πάνω από 570.000 κενές θέσεις εργασίας σε σχετικούς τομείς στις ΗΠΑ, επειδή το εκπαιδευτικό σύστημα «δεν παράγει ετησίως αρκετούς ειδικευμένους εργαζόμενους για να τις γεμίσει». Αν δεν αντιστραφεί η τάση αυτή, το 2020 η διαφορά ανάμεσα στις θέσεις εργασίας και τους αντίστοιχους πτυχιούχους εκτιμάται πως θα φτάσει το ένα εκατομμύριο.

Στο παραπάνω φόντο, το TechNet προτείνει να στραφεί η προσοχή στους μαθητές, και ιδιαίτερα στις μαθήτριες, τονίζοντας πως αυτός είναι ο δρόμος «για να μπορέσουν οι ΗΠΑ να επιστρέψουν στη θέση του παγκόσμιου πρωτοπόρου στην καινοτομία».

Στις διαπιστώσεις και τους στόχους αυτούς αποτυπώνεται ο ανταγωνισμός ανάμεσα στις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και τις καπιταλιστικές οικονομίες, στους επιχειρηματικούς κολοσσούς, για την προσέλκυση επιστημονικού εργατικού δυναμικού με τεχνογνωσία, για την κατοχύρωση της πατέντας στο πλαίσιο της επιστημονικής τεχνολογικής ανάπτυξης.

Οι παραπάνω αστικοί προβληματισμοί αντανακλούν την προσπάθεια ένταξης των γυναικών στην κοινωνική παραγωγή με ένα ενιαίο ως προς τα δύο φύλα επίπεδο γενικής μόρφωσης και ειδίκευσης, προσβλέποντας στη «δεξαμενή» του οικονομικά ενεργού γυναικείου πληθυσμού, προκειμένου να εξασφαλίσουν ικανό σε αριθμό και προσαρμοσμένο στις δεξιότητες εργατικό δυναμικό με βάση τις απαιτήσεις και τις ανάγκες της καπιταλιστικής οικονομίας.

Μπορεί η προοπτική των επενδύσεων στους τομείς των νέων τεχνολογιών να είναι ελπιδοφόρα για τις επιχειρήσεις και τα κέρδη τους, δεν είναι όμως εξίσου ελπιδοφόρα για τις εργατοϋπαλλήλους, τις άνεργες, τις νέες μισθωτές επιστήμονες.

Γιατί παραμένει η ανασφάλεια της μισθωτής εργαζόμενης, η έλλειψη σταθερού ημερήσιου και βδομαδιάτικου χρόνου εργασίας, η εντατικοποίηση της δουλειάς, χωρίς ουσιαστικά η γυναίκα να έχει απαλλαγεί από την ατομική φροντίδα και ευθύνη για την οικογένεια.

Οι «υποσχέσεις» που συνοδεύουν την «ψηφιακή απασχόληση» είναι κομμένες και ραμμένες στα μέτρα των επιχειρηματικών ομίλων: Περιλαμβάνουν τη μεγαλύτερη «εργασιακή ευελιξία» στο όνομα της «διευκόλυνσης της συμφιλίωσης της επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής».

Η προώθηση των «ευέλικτων» εργασιακών σχέσεων, όπως της τηλεργασίας και του stand by, αξιοποιεί ως αγωγό και δίαυλο την αντικειμενική δυσκολία της εργαζόμενης μητέρας να συνδυάσει τη δουλειά με την ευθύνη για τη φροντίδα των παιδιών, των ηλικιωμένων γονιών, της οικογένειας.

Παρά τις συστηματικές προσπάθειες να παρουσιαστούν οι «ευέλικτες» εργασιακές σχέσεις ως συμφέρουσες για τις γυναίκες και «ταιριαστές» στις ανάγκες τους, η πραγματικότητα αποτυπώνεται διαφορετική.

Στα κιτάπια των επιχειρηματικών ομίλων η έννοια της «ισορροπίας» οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής περιλαμβάνει ωράρια εργασίας που προσαρμόζονται στις ανάγκες της εταιρείας, άδειες και παροχές που βρίσκονται στη διακριτική της ευχέρεια και πάνω από όλα «δέσμευση» των εργαζομένων στην επιχείρηση και τους στόχους της.

Η μόρφωση και η συμμετοχή των γυναικών στην κοινωνική παραγωγή, η δουλειά με δικαιώματα, η προστασία και η στήριξη της μητρότητας και της οικογένειας, μπορούν σήμερα να γίνουν πράξη, με βάση τις σύγχρονες δυνατότητες που παρέχει η ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνολογίας.

Εμπόδιο στην ικανοποίηση των αναγκών αυτών στέκεται η καπιταλιστική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, το κέρδος, ο ανταγωνισμός ανάμεσα στους επιχειρηματικούς ομίλους, που οδηγεί σε ανεργία, εργασιακές σχέσεις - λάστιχο και μείωση του ελεύθερου χρόνου.