ΗΠΑ και Ρωσία θα ξεκινήσουν στις 22 Ιούνη διαπραγματεύσεις στη Γενεύη εξετάζοντας το ενδεχόμενο ανανέωσης της Συνθήκης «New START» για τα στρατηγικά επιθετικά όπλα. Οι συνομιλίες για την παράταση της Συνθήκης - που υπογράφτηκε μεταξύ των δύο κρατών το 2010 και λήγει το Φλεβάρη του 2021 - διεξάγονται με φόντο την αποχώρηση των ΗΠΑ από τη Συνθήκη INF (για τον έλεγχο των πυραύλων μικρού και μεσαίου βεληνεκούς, με ικανότητα να φέρουν πυρηνικές κεφαλές), αλλά και την πρόσφατη ανακοίνωση της αμερικανικής κυβέρνησης για αποχώρηση από τη Συνθήκη «Ανοιχτοί Ουρανοί» (Open Skies Treaty).

Σε όλες τις διαπραγματεύσεις και τις αμφισβητήσεις συνθηκών για τον έλεγχο εξοπλισμών, πέρα από τις αντιθέσεις με τη Ρωσία, καθρεφτίζεται και η «ανησυχία» των ΗΠΑ για την ανερχόμενη (και στρατιωτικά) Κίνα. «Ανησυχία» που συμμερίζονται όλες οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις αλλά εκφράζεται διαφορετικά, ανάλογα με τις σχέσεις που διατηρούν με την Κίνα, την αλληλεξάρτησή τους, τη θέση τους στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα κ.λπ. Τη στρατιωτική άνοδο της Κίνας υπογράμμισε άλλωστε και η τελευταία Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ, ενώ η Ρωσία έχει καλέσει όλες τις δυνάμεις που συμμετέχουν στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ σε συνομιλίες - μεταξύ άλλων - και για τον έλεγχο των εξοπλισμών.

Η Ρωσία τάσσεται πιο διακριτικά υπέρ της συμμετοχής της Κίνας σε μελλοντικές Συνθήκες ελέγχου των εξοπλισμών, λόγω της οικονομικής και πολιτικής συνεργασίας της με την Κίνα, αν και βλέπει εξίσου ανησυχητικά τη στρατιωτική της ενδυνάμωση τα τελευταία χρόνια.

«Η Κίνα έχει δηλώσει επανειλημμένα ότι δεν προτίθεται να πάρει μέρος σε τριμερείς διαπραγματεύσεις για τον έλεγχο των όπλων με τις ΗΠΑ και τη Ρωσία. Η θέση αυτή είναι πολύ σαφής».

Αυτή ήταν η πιο πρόσφατη απάντηση, διά στόματος Χούα Τσουνουίνγκ, εκπροσώπου του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών (ΥΠΕΞ), σε ερώτηση για τη συμμετοχή της χώρας της στις προσεχείς συνομιλίες ΗΠΑ και Ρωσίας στη Γενεύη, στις οποίες προσκάλεσαν την Κίνα.

«Οι ΗΠΑ "τραβάνε" την Κίνα στο θέμα για την ανανέωση της Συνθήκης "New START" κάθε φορά που εγείρεται», σχολίασε η Χούα, ενώ, προσπαθώντας να εξηγήσει την άρνηση του Πεκίνου να δεσμευτεί από οποιαδήποτε διαπραγμάτευση ή συνθήκη, επανέλαβε ότι οι ΗΠΑ θέλουν «να εκτρέψουν τις δικές τους ευθύνες».

Μάλιστα, έκρινε κατάλληλη τη στιγμή να υπενθυμίσει ότι τα τελευταία χρόνια οι ΗΠΑ έχουν αποχωρήσει από μια σειρά Συνθηκών - για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, για τα πυρηνικά όπλα μεσαίου βεληνεκούς, για τους «Ανοιχτούς Ουρανούς» κ.ά. Σχολιάζοντας δε τις πιέσεις της αμερικανικής κυβέρνησης να προσέλθει η κινεζική στις διαπραγματεύσεις «δείχνοντας καλή πίστη», υποστήριξε ότι «μοιάζουν εξαιρετικά γελοίες, έως και σουρεαλιστικές...».

Η Κίνα από τη μεριά της αρνείται, με το επιχείρημα ότι το δικό της οπλοστάσιο αναπτύσσεται για «ειρηνικούς σκοπούς», ενώ οι κούρσες εξοπλισμών εντείνονται διεθνώς, με φόντο βαθιές ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις και ανταγωνισμούς, που και η νέα κρίση οξύνει ακόμα πιο γοργά.

Πάντως η αμερικανική κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι προσέρχεται στις διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία με καλές προθέσεις. Ειδικότερα, ερωτηθείς για το ενδεχόμενο αποχώρησης και από τη «New START», ο σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου, Ρόμπερτ Ο' Μπράιεν, δήλωσε στο FOX (21/5):

«Οχι, δεν το νομίζω. Συγκεντρώσαμε μια πολύ δυνατή ομάδα διαπραγματεύσεων. Πρόκειται να αρχίσουμε διαπραγματεύσεις με τους Ρώσους, με καλή πίστη, για τον έλεγχο των πυρηνικών όπλων».

Η δε ΕΕ με τη σειρά της κρατά αποστάσεις από τη σκληρή κριτική των ΗΠΑ. Χαρακτηριστική είναι η δήλωση του επικεφαλής Εξωτερικής Πολιτικής Ζοζέπ Μπορέλ, ο οποίος, ενόψει και της Συνόδου Κορυφής ΕΕ - Κίνας, διαβεβαίωσε τον Κινέζο ΥΠΕΞ πως «η Ευρώπη δεν πρόκειται να εμπλακεί σε οποιονδήποτε ψυχρό πόλεμο με την Κίνα». Πάντως, ανέφερε και ότι «έχουμε πλήρη συνείδηση στην Ευρώπη πως η Κίνα αυξάνει τις στρατιωτικές της δαπάνες», ενώ αξίζει να αναφερθεί και το σχόλιό του πάνω στις επισημάνσεις του Πεκίνου ότι δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας για τους εξοπλισμούς του: «Αλλο τι λένε οι Κινέζοι και άλλο τι γνωρίζουμε εμείς ότι ισχύει».

Στο μεταξύ, σύμφωνα με έκθεση που έδωσε την περασμένη βδομάδα στη δημοσιότητα το Διεθνές Ινστιτούτο Ερευνών της Στοκχόλμης για την Ειρήνη (SIPRI), οι χώρες που διαθέτουν πυρηνικά όπλα εξακολουθούν να εκσυγχρονίζουν το οπλοστάσιό τους, ενώ υπογραμμίζονται οι «ζοφερές προοπτικές» ελέγχου αυτών των οπλοστασίων.

«Η αναστολή του ζωτικής σημασίας διαλόγου μεταξύ της Ρωσίας και των ΗΠΑ» - των οποίων τα οπλοστάσια αποτελούν περισσότερο από το 90% του συνόλου - «ενδέχεται να οδηγήσει σε μια νέα κούρσα πυρηνικών εξοπλισμών», σύμφωνα με τον Σάνον Κάλι, διευθυντή του προγράμματος ελέγχου των πυρηνικών όπλων του SIPRI.

«Οι συζητήσεις για την παράταση της "New START" ή για μια νέα συμφωνία δεν σημείωσαν προόδους το 2019», επισημαίνει η έκθεση. Παράλληλα, οι πυρηνικές δυνάμεις εξακολουθούν να εκσυγχρονίζουν το οπλοστάσιό τους, οι δε Κίνα και Ινδία να το αυξάνουν.

«Η Κίνα βρίσκεται σε διαδικασία εκσυγχρονισμού του πυρηνικού της οπλοστασίου. Για πρώτη φορά αναπτύσσει μια "πυρηνική τριάδα", πυραύλους με πυρηνικές κεφαλές οι οποίοι μπορούν να εκτοξευθούν από τη θάλασσα, από αέρος και με χερσαία μέσα», εξηγεί το SIPRI.

Πάντως, ο αριθμός των πυρηνικών κεφαλών παγκοσμίως σημείωσε μικρή πτώση στη διάρκεια της χρονιάς που πέρασε. Στις αρχές του 2020 οι ΗΠΑ, Ρωσία, Βρετανία, Γαλλία, Κίνα, Ινδία, Πακιστάν, Ισραήλ και Βόρεια Κορέα διέθεταν 13.400 πυρηνικά όπλα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του SIPRI, δηλαδή 500 λιγότερα σε σχέση με τις αρχές του 2019.

Η μείωση αυτή προέρχεται κυρίως από τις ΗΠΑ και τη Ρωσία, οι οποίες το 2019 συνέχισαν να τηρούν τις δεσμεύσεις της συμφωνίας και το πυρηνικό τους οπλοστάσιο παρέμεινε κάτω από τα όρια που τίθενται. Ομως, συνεχίζει η έκθεση, οι δύο χώρες «έχουν ξεκινήσει εκτεταμένα και κοστοβόρα προγράμματα για την αντικατάσταση και τον εκσυγχρονισμό των πυρηνικών κεφαλών τους, των πυραυλικών τους συστημάτων και των αεροσκαφών τους που μπορούν να φέρουν πυρηνικά όπλα, καθώς και των εγκαταστάσεων κατασκευής πυρηνικών όπλων».

Ενδεικτικά, όπως ανακοίνωσε την περασμένη βδομάδα το ρωσικό υπουργείο Αμυνας, το πλέον σύγχρονο πυρηνικό υποβρύχιο της Ρωσίας εντάχθηκε και επίσημα στο Πολεμικό Ναυτικό της χώρας. Πρόκειται για το υποβρύχιο «Knyaz Vladimir» (πρίγκιπας Βλαντιμίρ), το οποίο έχει σχεδιαστεί για να μεταφέρει τους διηπειρωτικούς βαλλιστικούς πυραύλους «Bulava», με πυρηνική γόμωση. Σύμφωνα με τον αρχηγό του Πολεμικού Ναυτικού της Ρωσίας, ναύαρχο Νικολάι Εφμένοφ, στις 29/10/2019 πραγματοποιήθηκε επιτυχής εκτόξευση του διηπειρωτικού βαλλιστικού πυραύλου «Bulava», ακολουθώντας τροχιά από τη Λευκή Θάλασσα έως το πεδίο δοκιμών Κούρα στη χερσόνησο Καμτσάτκα.

Επιπλέον, ο Βλαντιμίρ Πούτιν δήλωσε την περασμένη βδομάδα ότι η Ρωσία θα είναι σύντομα σε θέση να αντιμετωπίσει υπερηχητικά όπλα που αναπτύσσουν άλλες χώρες και ότι προηγείται των ΗΠΑ στην ανάπτυξη νέου τύπου όπλων. Πέρυσι η Ρωσία ανέπτυξε τους πρώτους της υπερηχητικούς πυραύλους, ενώ το Πεντάγωνο έχει στόχο να αναπτύξει υπερηχητικές δυνατότητες μέσα στο 2020.

«Είναι πολύ πιθανό ότι θα έχουμε τα μέσα να αντιμετωπίσουμε υπερηχητικά όπλα μέχρι την ώρα που οι ηγέτιδες χώρες του κόσμου θα έχουν τέτοια όπλα», είπε ο Ρώσος Πρόεδρος, σύμφωνα με το πρακτορείο ειδήσεων RIA. Αν και Ρωσία και ΗΠΑ διαθέτουν σε γενικές γραμμές τον ίδιο αριθμό πυρηνικών όπλων, ο Πούτιν είπε πως η Μόσχα προηγείται στην ανάπτυξη προηγμένων όπλων.