Με σύνθημα «Μαζί για την ανάκαμψη της Ευρώπης», η Γερμανία ανέλαβε την 1η Ιούλη και μέχρι το τέλος του χρόνου την εκ περιτροπής προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ. Κεντρική αποστολή της γερμανικής προεδρίας είναι η προώθηση του σχεδίου ανάκαμψης ώστε η ΕΕ να βγει δυναμωμένη οικονομικά και γεωπολιτικά από τη σημερινή κρίση απέναντι στους βασικούς ανταγωνιστές της, τις ΗΠΑ και την Κίνα, να αναδειχθεί σε «παγκόσμιο παίκτη».

Η ίδια η γερμανική προεδρία προσδιορίζει τις προτεραιότητές της ως εξής: «Υπέρβαση της κρίσης του κορονοϊού μακροπρόθεσμα και οικονομική ανάκαμψη, μια ισχυρότερη και περισσότερο καινοτόμος Ευρώπη, ασφαλής, δίκαιη και βιώσιμη», για «μια Ευρώπη ισχυρή στον κόσμο».

Η «επόμενη μέρα» μετά την πανδημία βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της προεδρίας: «Μόνο αν ελέγξουμε την Covid-19 μακροπρόθεσμα, επενδύοντας στην οικονομία της Ευρώπης, αξιοποιώντας πλήρως τις δυνατότητές μας στην καινοτομία και ενδυναμώνοντας την κοινωνική συνοχή, μπορούν η ΕΕ και τα μέλη της να ξεπεράσουν την κρίση αποτελεσματικά και μόνιμα».

Ο πιο άμεσος στόχος είναι να βρεθεί συμβιβασμός στο ακριβές μείγμα «επιχορηγήσεων - δανείων» για την ενίσχυση των ευρωπαϊκών επιχειρηματικών ομίλων, ώστε να εγκριθεί στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ (17 - 18 Ιούλη) το ευρωπαϊκό «Ταμείο Ανάκαμψης». Η Κομισιόν έχει παρουσιάσει ένα πακέτο οικονομικής στήριξης ύψους 750 δισ. ευρώ με «φιλόδοξες επενδύσεις στην προστασία του κλίματος, στην έρευνα και στην ψηφιακή μετάβαση», δηλαδή με επιχορηγήσεις ομίλων σε συγκεκριμένους κλάδους που θέτει ως προτεραιότητα η ΕΕ (ηλεκτροκίνηση, ψηφιοποίηση, Ενέργεια, καινοτομία και έρευνα κ.λπ.) στον παγκόσμιο ανταγωνισμό. Αυστρία, Ολλανδία, Σουηδία και Δανία διαπραγματεύονται ώστε μεγαλύτερο μέρος της βοήθειας να είναι μέσω δανείων που θα επιστραφούν.

«Η πανδημία του κορονοϊού έδειξε πιο καθαρά από ποτέ ότι η Ευρώπη πρέπει να πετύχει κυριαρχία στο ψηφιακό πεδίο, ώστε να παραμείνει ικανή για δράση και στο μέλλον», σημειώνει η γερμανική προεδρία, αναδεικνύοντας ένα πεδίο παγκόσμιου ανταγωνισμού, όπου η ΕΕ «ακολουθεί» τις ΗΠΑ και την Κίνα.

Η συζήτηση για το «μέλλον της ΕΕ» επεκτείνεται στο συνολικό «οικονομικό μοντέλο» που πρέπει να ακολουθηθεί στη σημερινή παγκόσμια συγκυρία, με αιχμές ακόμη και κατά της «παγκοσμιοποίησης», μιας αναπόφευκτης τάσης του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής. Ενδεικτικό είναι το πρόσφατο άρθρο του πρώην υπουργού Οικονομικών και προέδρου της γερμανικής Βουλής, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, στη «Frankfurter Allgemeine Zeitung» (FAZ): Τώρα είναι η ευκαιρία «να αναθεωρήσουμε κριτικά ολόκληρο το οικονομικό μας μοντέλο και να διορθώσουμε τις υπερβολές της παγκοσμιοποίησης, που έχουν συμβάλει στη δραματική (σ.σ. οικονομική) επίδραση της πανδημίας».

Το «μάθημα» από τη σημερινή κρίση - για τον Σόιμπλε - είναι ότι η ΕΕ θα πρέπει να μειώσει την εξάρτησή της από τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού και «να διαθέτει μεγαλύτερη στρατηγική αυτονομία, για παράδειγμα με τη δημιουργία εναλλακτικών αλυσίδων εφοδιασμού με αρκετές φθηνές τοποθεσίες παραγωγής για τη διαφοροποίηση του γεωγραφικού κινδύνου».

Ο ίδιος υποστηρίζει την περαιτέρω ανάπτυξη της ΕΕ από νομισματική σε οικονομική ένωση, μέσω του προγραμματισμένου Ταμείου Ανοικοδόμησης. Επικρίνει τη σημερινή αντιπαράθεση μεταξύ των κρατών - μελών, σημειώνοντας πως «αντί να επικεντρωθούμε στις χρηματοδοτικές πτυχές, χρειάζεται μια ανοιχτή συζήτηση για τα κοινά επιχειρηματικά σχέδια όπου θα χρησιμοποιηθούν οι τεράστιοι χρηματοδοτικοί πόροι και πώς θα διασφαλιστεί η αποτελεσματική χρήση των κεφαλαίων με αυστηρές οδηγίες».

Σε ένα περιβάλλον «αυξανόμενων ανταγωνισμών μεταξύ μεγάλων δυνάμεων», η ευρωενωσιακή πολιτική πρέπει «να ενισχύσει την ικανότητα της Ευρώπης να ενεργεί σε έναν ευρύτερο κόσμο προκειμένου να υπερασπιστεί τα συμφέροντα και τις αξίες της και να αναλάβει την ευθύνη της».

Η οικονομική και στρατιωτική άνοδος της Κίνας, η ολοένα και μεγαλύτερη διάσταση συμφερόντων με τις ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια, καθώς και η όξυνση των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων και συγκρούσεων σε κάθε γωνιά του κόσμου, «επιβάλλουν» στην ΕΕ «να μάθει και τη γλώσσα της ισχύος», όπως έχει πει χαρακτηριστικά η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Ετσι, προωθείται μια «ενιαία» και πιο ενεργή εξωτερική πολιτική της ΕΕ, στο βαθμό που μπορούν να ξεπεραστούν οι αντιθέσεις μεταξύ των κρατών - μελών, ώστε «να αντιμετωπίσουμε τις διεθνείς προκλήσεις, να υπερασπιστούμε τα συμφέροντά μας μέσω της συνεργασίας και να προστατεύσουμε τις αξίες μας».

Ιδιαίτερα υπογραμμίζεται η «ευθύνη της ΕΕ έναντι των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων» (Σερβία, Μαυροβούνιο, Αλβανία, Βόρεια Μακεδονία), στις οποίες πρέπει να δοθεί «αξιόπιστη προοπτική ένταξης στην ΕΕ», καθώς «η προσέγγιση στην ΕΕ εξυπηρετεί και τα ευρωπαϊκά στρατηγικά συμφέροντα», σε μια περιοχή που βρίσκεται στο επίκεντρο όλων των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων (ΝΑΤΟ, Ρωσία, Κίνα, Τουρκία κ.ά.). Υπενθυμίζεται ότι η έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία είχε μπλοκαριστεί πριν μήνες από το «βέτο» της Γαλλίας.

Η γερμανική προεδρία αναφέρεται επίσης στις σχέσεις της ΕΕ με τις χώρες της νότιας και νοτιοανατολικής γειτονιάς και της Αφρικής, αλλά και με τη Ρωσία. Η Γερμανία υποστηρίζει τον επικεφαλής της Εξωτερικής Πολιτικής της ΕΕ για να διαμορφώσει ενεργά τις σχέσεις ΕΕ - Ρωσίας, βάσει των λεγόμενων «πέντε αρχών», οι οποίες προσδιορίζονται ως εξής: Πλήρης εφαρμογή των συμφωνιών του Μινσκ για τη διευθέτηση της σύγκρουσης στην Ανατολική Ουκρανία, στενότεροι δεσμοί με τις πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες, ενίσχυση της ανθεκτικότητας της ΕΕ έναντι των ρωσικών απειλών, επιλεκτική συνεργασία με τη Ρωσία σε ορισμένα θέματα (Ιράν, «καταπολέμηση της τρομοκρατίας», Μέση Ανατολή, λύση στην ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση με δημιουργία δύο κρατών) και «υποστήριξη επαφών σε επίπεδο κοινωνίας των πολιτών».

Με τις ΗΠΑ θα προωθηθεί «ένας πολιτικός διάλογος σε ευρεία βάση και με θετική ατζέντα διατλαντικού εμπορίου» και υπογραμμίζεται πως «οι ΗΠΑ είναι ο πιο στενός εταίρος της ΕΕ στα θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας».

Τέλος, προτάσσεται η ανάγκη για «ενιαία και ισορροπημένη πολιτική σχετικά με την Κίνα», πολιτική που «να διαμορφώνεται από τα μακροπρόθεσμα συμφέροντα και τις αξίες της ΕΕ», καθώς η ανισόμετρη ανάπτυξη και τα ανταγωνιστικά συμφέροντα των κρατών - μελών οδηγούν σε μια διαφοροποιημένη στάση απέναντι στην Κίνα. Επίσης στόχος της γερμανικής προεδρίας είναι η διοργάνωση συνάντησης ΕΕ - Κίνας σε ανώτατο επίπεδο το ταχύτερο δυνατόν, αλλά και να σημειωθεί συγκεκριμένη πρόοδος στις διαπραγματεύσεις για διμερή επενδυτική συμφωνία ΕΕ - Κίνας σε θέματα προστασίας του κλίματος, βιοποικιλότητας, παγκόσμιας υγείας και συνεργασίας στην Αφρική.

Η ΕΕ θα πρέπει «να μιλά αποφασιστικά, με μία φωνή, με την Κίνα» προκειμένου «να έχουμε πετυχημένες σχέσεις με την Κίνα και να εκπροσωπούμε αποτελεσματικά τα ευρωπαϊκά μας συμφέροντα», επισήμανε πρόσφατα η Γερμανίδα καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ, προσθέτοντας πως «μόνο ενωμένες οι 27 χώρες - μέλη της ΕΕ μπορούν να έχουν αρκετό βάρος για να πετύχουν φιλόδοξες συμφωνίες με την Κίνα».

Φλέγον ζήτημα εξακολουθεί να αποτελεί και η μεταναστευτική πολιτική, επισημαίνει η γερμανική προεδρία και τονίζει ότι η Ευρώπη χρειάζεται μια «νέα αρχή» στη διαμόρφωση ενιαίου (βλ. πιο αυστηρού) συστήματος ασύλου, αλλά και «καλύτερες ευκαιρίες μετανάστευσης,για να αντιμετωπίσει την έλλειψη εξειδικευμένων εργατών». Ψηλά στην ατζέντα είναι και η αξιοποίηση της μετανάστευσης για γεωπολιτικούς σκοπούς, δηλαδή η οικονομική και στρατιωτική επιρροή της ΕΕ, με στόχο υποτίθεται «να σταθεροποιηθούν οι περιοχές προέλευσης των μεταναστών».

Για τις διαδικασίες ασύλου στόχος είναι «να λαμβάνονται γρήγορες αποφάσεις σχετικά με το ποιος πραγματικά χρειάζεται προστασία από ένα ευρωπαϊκό κράτος - μέλος». Γι' αυτόν το σκοπό προωθούνται «υποχρεωτικές διαδικασίες στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, προκειμένου να είμαστε σε θέση να κατηγοριοποιήσουμε και να αξιολογήσουμε τις αιτήσεις ασύλου σε προκαταρκτικές διαδικασίες σε πρώιμο στάδιο και να αρνηθούμε την είσοδο στην ΕΕ, όπου είναι προφανές ότι δεν υπάρχει ανάγκη προστασίας». Ταυτόχρονα, «να ενισχυθούν και να διευρυνθούν οι δυνατότητες της Ενωσης για μετεγκατάσταση» και να θεσπιστούν «αποτελεσματικές και ανθρώπινες» διαδικασίες επαναπατρισμού όσων δεν λαμβάνουν άσυλο στην ΕΕ.

Εξάλλου, ενισχύεται η καταστολή στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, με την εκπλήρωση της νέας εντολής της Frontex. Επιπλέον, η Ευρώπη θα πρέπει να κάνει περισσότερα για να ενισχύσει τις Ακτοφυλακές των χωρών της Βόρειας Αφρικής της Μεσογείου, «έτσι ώστε αυτές να μπορούν να ανταποκριθούν με επαγγελματικό τρόπο στο καθήκον τους».

Σύμφωνα με έγγραφο του γερμανικού υπουργείου Εσωτερικών, «ενόψει της αναμενόμενης αύξησης των αφίξεων κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού» παίρνονται πολλά μέτρα τα οποία θα αποτελέσουν αντικίνητρα για τους μετανάστες - πρόσφυγες να ξεκινούν το ταξίδι τους προς την Ευρώπη. Σύμφωνα με αυτά, θα πρέπει να υπάρξει στενότερη συνεργασία με τις αστυνομικές αρχές των χωρών προέλευσης και των χωρών διέλευσης προσφύγων και μεταναστών.