Ηδη από την αρχική φάση της πανδημίας είχε ξεκινήσει μια έντονη συζήτηση μεταξύ επιστημόνων, σχετικά με τις εκδηλωμένες και πιθανές μεταλλάξεις του ιού SARS-CoV-2, που προκαλεί την ασθένεια Covid-19, πόσο πιο μεταδοτικό μπορεί να τον κάνουν. Μια προδημοσίευση έρευνας σχετικά με μετάλλαξη, που σχετίζεται με τις αιχμές, τις προεξοχές που ο κορονοϊός χρησιμοποιεί για να προσδεθεί και τελικά να εισβάλει στα κύτταρα, ελέγχθηκε επιστημονικά και δημοσιεύτηκε κανονικά σε έγκριτο επιστημονικό περιοδικό. Η μελέτη περιγράφει μια αλλαγή σε ένα αμινοξύ στον ιό, που μπορεί να τον έχει κάνει πιο μεταδοτικό. Αλλά δεν συμφωνούν όλοι οι ιολόγοι για το ρόλο που μπορεί να παίζει αυτή η μετάλλαξη.

Σύμφωνα με τη δημοσίευση η αλλαγή του αμινοξέος από D (ασπαρτικό οξύ) σε G (γλυκίνη) στην πρωτεΐνη της αιχμής του SARS-CoV-2, είναι το κλειδί για το πόσο μολυσματικό είναι το παθογόνο. «Η πρωτεΐνη της αιχμής παίζει κρίσιμο ρόλο στη βιολογία του ιού», υπογραμμίζει η Μπέτι Κόρμπερ, ερευνήτρια υπολογιστικής βιολογίας στο Εθνικό Εργαστήριο Λος Αλαμος των ΗΠΑ και επικεφαλής της μελέτης. Η Κόρμπερ και οι συνάδελφοί της έφτασαν σε αυτό το συμπέρασμα αφού πραγματοποίησαν διάφορες προσεγγίσεις για να εξετάσουν δύο διαφορετικά στελέχη του ιού. Πρώτα έκαναν στατιστική ανάλυση που έδειξε πώς το μεταλλαγμένο στέλεχος G κυριάρχησε σε πολλές ηπείρους, εκτοπίζοντας το συνυπάρχον αρχικό στέλεχος του SARS-CoV-2 (στέλεχος D). Μετά εξέτασαν την ποσότητα ιών σε άτομα με Covid-19, διαπιστώνοντας ότι το στέλεχος G παρήγαγε περισσότερα αντίγραφά του μέσα στο ανθρώπινο σώμα, συγκριτικά με το D. Παρ' όλα αυτά, αυτό δεν σήμαινε μεγαλύτερη ανάγκη νοσοκομειακής περίθαλψης, ή με άλλα λόγια το στέλεχος G δεν προκαλούσε πιο σοβαρή εκδήλωση της αρρώστιας. Τελικά, οι ερευνητές δημιούργησαν «ψευδότυπα» παθογόνα, χρησιμοποιώντας ιούς άλλων μη επικίνδυνων ασθενειών και ενσωματώνοντας σε άλλα απ' αυτά το D και σε άλλα το G αμινοξύ. Τα δοκίμασαν σε καλλιέργεια ανθρώπινων κυττάρων στο εργαστήριο και το αποτέλεσμα έδειξε ότι εκείνα με το G αμινοξύ ήταν πιο μολυσματικά.

Οπως παρατηρεί η Εμα Χοντκρόφτ, μοριακή επιδημιολόγος του πανεπιστημίου της Βασιλείας στην Ελβετία, αλλά και άλλοι συνάδελφοί της, η εξέταση κυττάρων σε ένα εργαστηριακό δισκίο δεν είναι το ίδιο πράγμα με την εξέταση πολλών τύπων κυττάρων μαζί με το ανοσοποιητικό σύστημα σε ένα ανθρώπινο σώμα και γι' αυτό πρέπει να προσέχουμε τα συμπεράσματα που μπορούν να βγουν από τέτοια πειράματα.

Οι συγγραφείς της μελέτης δεν υποστηρίζουν ότι οι τρέχουσες έρευνες για εμβόλια και φάρμακα, οι περισσότερες από τις οποίες στηρίζονται στο αρχικό στέλεχος D, θα είναι άχρηστες. Επισημαίνουν, όμως, την ανάγκη να επιβεβαιωθεί ότι οι όποιες θεραπείες και εμβόλια λειτουργούν αποτελεσματικά απέναντι στον SARS-CoV-2 του σήμερα, όχι στη χτεσινή εκδοχή του.

Αλλοι ερευνητές τονίζουν ότι υπάρχουν όρια στα συμπεράσματα που μπορούν να βγουν από τη μελέτη της Κόρμπερ, αλλά και πιθανές διαφορετικές ερμηνείες. Οταν ένα στέλεχος ιού κυριαρχεί, αυτό δεν σημαίνει αναγκαστικά ότι είναι πιο μολυσματικό. Ισως η κυριαρχία του να είναι ζήτημα τύχης, αν ένας μικρός αριθμός μολύνσεων έγινε σπόρος για μεγάλο φούντωμα της πανδημίας σε διάφορες περιοχές του πλανήτη. Μπορεί επίσης το στέλεχος G που εμφανίστηκε στην Ευρώπη, να διαδόθηκε πιο εύκολα παντού λόγω της πολύπλευρης διασύνδεσης της ηπείρου αυτής με όλες τις υπόλοιπες. Οσον αφορά την ποσότητα του ιικού φορτίου στο ανθρώπινο σώμα, επισημαίνουν ότι η μέθοδος που χρησιμοποίησαν η Κόρμπερ και οι συνεργάτες της δεν μετράει τη μολυσματική εκδοχή του ιού, που είναι η μόνη που έχει σημασία για τη μολυσματικότητά του, αλλά τους αδρανείς ιούς που παραμένουν στο σώμα για αρκετό καιρό, όταν ο οργανισμός έχει πια νικήσει το παθογόνο.

Το αν το στέλεχος G του κορονοϊού θα επηρεάσει την αποτελεσματικότητα των κατασκευαζόμενων εμβολίων και τη θεραπευτική ικανότητα των φαρμάκων είναι ακόμη άγνωστο. Πάντως, και η μελέτη της ομάδας της Κόρμπερ διαπιστώνει ότι αντισώματα από ανθρώπους που μολύνθηκαν από SARS-CoV-2 καταπολεμούν και τα δύο στελέχη.

Η συζήτηση γύρω από το θέμα αναμένεται να συνεχιστεί, καθώς υπάρχουν και άλλες έρευνες υπό δημοσίευση, που επίσης δείχνουν ότι το στέλεχος G είναι πιθανώς πιο μολυσματικό. Κανέναν δεν πρέπει να ξενίζουν οι διαφορετικές απόψεις των επιστημόνων σε τέτοια βάση. Αυτή η αντιπαράθεση επιστημονικών υποθέσεων και συμπερασμάτων και ο έλεγχός τους με βάση τα νέα δεδομένα από την ίδια τη φυσική πραγματικότητα, είναι ο τρόπος που προχωρά η επιστήμη, ο τρόπος που αποκτάται η νέα γνώση.