Μεταξύ άλλων, ενδεικτική ήταν η δήλωση που έκανε ο πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της γερμανικής βουλής, Νόρμπερτ Ρέτγκεν, που με αφορμή την απόφαση για την Αγία Σοφία κατηγόρησε μεν τον Ερντογάν ότι «υπηρετεί με την πολιτική του έναν μουσουλμανικό και τουρκικό εθνικισμό», ωστόσο έσπευσε να τονίσει: «Θα κάναμε ένα σοβαρό λάθος εάν κλείναμε εντελώς την πόρτα της Ευρωπαϊκής Ενωσης στην Τουρκία, δηλαδή για πάντα». Και εξήγησε πως «η Τουρκία παραμένει στρατηγικού ενδιαφέροντος χώρα για την Ευρώπη, όπως και η Ευρώπη έχει στρατηγικό ενδιαφέρον για την Τουρκία». Σημειωτέον ότι ο Ρέτγκεν είναι υποψήφιος για την ηγεσία του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος (CDU), άρα οι επισημάνσεις του είναι ακόμα λιγότερο τυχαίες. Οπως και κάθε άλλο παρά ελπιδοφόρες για τους λαούς είναι οι «πόρτες» που μένουν «ανοιχτές» όχι απλά στην Τουρκία, αλλά συνολικά στα παζάρια με τη σφραγίδα των λυκοσυμμαχιών και των μελών τους.