«Μελέτα το τραγούδι μας μες στην καρδιά σου, σύντροφε.

Καρδιά μάς μένει μπόλικη.

Μελέτα το τραγούδι σου κρυφά στο συρματόπλεγμα,

μια μέρα θα το γράψεις το τραγούδι μας,

μια μέρα θα το τραγουδήσει ο κόσμος το τραγούδι μας...»

(«Γειτονιές του Κόσμου», Γιάννης Ρίτσος)

Θα μιλήσει ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας.

Θα ακολουθήσει συναυλία με τα έργα του Θάνου Μικρούτσικου «Καντάτα για τη Μακρόνησο» σε ποίηση του Γιάννη Ρίτσου και «Σπουδή σε ποιήματα του Βλαδίμηρου Μαγιακόβσκη». Θα τραγουδήσουν η Ρίτα Αντωνοπούλου και ο Κώστας Θωμαΐδης. Η ενορχήστρωση είναι του Θύμιου Παπαδόπουλου.

Το Μνημείο φιλοτέχνησε ο γλύπτης και αναπληρωτής καθηγητής της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Μάρκος Γεωργιλάκης, ύστερα από ανοιχτό πανελλήνιο καλλιτεχνικό διαγωνισμό που προκήρυξε η ΚΕ. Η γλυπτική σύνθεση περιλαμβάνει πέντε ανθρώπινες μορφές - σκιές, που ξεπροβάλλουν από τη γη της Μακρονήσου. «Οι κρατούμενοι της Μακρονήσου υπάρχουν, αφού με τη στάση τους διεμβόλισαν το χρόνο και πήραν τη θέση τους στην Ιστορία... Οι σκιές τους ξεπροβάλλουν από το έδαφος της Μακρονήσου και μας περιμένουν, μας υποδέχονται στο χώρο τους και συνδιαλέγονται μαζί μας», σημείωνε ο γλύπτης στην πρόταση που είχε καταθέσει για τη συμμετοχή του στο διαγωνισμό.

Η μεταφορά στη Μακρόνησο θα γίνει με πλοίο από το Λαύριο.

Δηλώσεις συμμετοχής θα γίνονται μέσω των Οργανώσεων του Κόμματος και της ΚΝΕ, μέχρι το Σάββατο 29 Αυγούστου 2020.

Διευκρινίζεται πως θα τηρηθούν αυστηρά όλα τα αναγκαία υγειονομικά πρωτόκολλα.

Ο «Ριζοσπάστης» συνεχίζει σ' αυτό το φύλλο την παρουσίαση εκδόσεων της «Σύγχρονης Εποχής» που αναφέρονται στη Μακρόνησο, πολύτιμος οδηγός για να ψηλαφίσει κανείς την Ιστορία.

Χαρακτικά και σχέδια μαζί με διηγήσεις του αγαπημένου μας Γιώργη Φαρσακίδη, που πριν από λίγο καιρό «έφυγε» από τη ζωή. Πρόκειται για το πρώτο βιβλίο του Φαρσακίδη, που πρωτοεκδόθηκε το 1964. Οπως σημειώνει ο ίδιος: «Είναι η καταγραφή - μαρτυρία ενός τόπου και μιας εποχής όπως τα 'ζησε κάποιος από κοντά. Τα περισσότερα από τα σχέδια δίνονται όπως διατηρήθηκαν ως τα σήμερα ή με μια μικρή επεξεργασία - όταν δεν γινόταν αλλιώς - μα πάντα με σεβασμό στην αρχική τους μορφή. Μερικά είναι ατελείωτα, άλλα φθαρμένα. Σ' άλλα μπορείς να ξεχωρίσεις το γδάρσιμο, τις τρύπες των καρφιών, απ' τις κρυψώνες όπου χώθηκαν για να γλιτώσουν την έρευνα. Το κείμενο το ίδιο, από γράμματα και σημειώσεις, απ' ό,τι απόμεινε στη θύμηση, θέλει να βοηθήσει στο να κατανοηθούνε μια σειρά από ιδιομορφίες και παράξενα, εκείνου του "τρόπου ζωής" και μιας ιδιότυπης "τάξης πραγμάτων"...».

Σε αυτό το λεύκωμα του Γ. Φαρσακίδη ιστορούνται τα 16,5 χρόνια που πέρασε σε φυλακές και εξορίες. Αη Στράτης, Μακρόνησος, ξανά Αη Στράτης, Γυάρος και Λέρος. Σχέδια, χειροτεχνήματα, κάρτες ευχετήριες το περιεχόμενό του. Επιλογή από το προσωπικό αρχείο του δημιουργού, απ' όσα μπόρεσε να διασώσει. Τα κείμενα του λευκώματος έχουν γραφτεί για να βοηθήσουν ώστε να γίνουν κατανοητές οι συνθήκες που έθρεψαν την κάθε μορφή δραστηριότητας στα ξερονήσια και τις φυλακές.

Αντιγράφουμε κείμενό του για τη Μακρόνησο: «Τ' όνομα Μακρονήσι έγινε σύμβολο σαδιστικής βίας κι απανθρωπιάς κι από την άλλη σύμβολο πίστης, απαντοχής κι αξιοπρέπειας του ανθρώπου... Η χειροτεχνική μας δραστηριότητα διατηρήθηκε στη Μακρόνησο, ως τη μεταφορά μας στα Στρατιωτικά Τάγματα, σαν συνέχεια μιας δημιουργημένης παράδοσης. Αργότερα πια οι συνθήκες δεν άφηναν περιθώρια για όποια δημιουργική μας επίδοση. Ετσι, όλα τα χειροτεχνήματα κι ό,τι σχεδίασα και δεν πρόλαβα να τα στείλω παράνομα έξω, χάθηκαν μαζί με περισσότερα από τα προσωπικά μας είδη...».

Το συγκεκριμένο λεύκωμα παρουσιάζει την έκθεση τιμής προς τους αλύγιστους αγωνιστές και αγωνίστριες της ταξικής πάλης, έκθεση την οποία επιμελήθηκε και παρουσίασε στο 41ο Φεστιβάλ ΚΝΕ - «Οδηγητή» η Κομμουνιστική Νεολαία Ελλάδας. Το υλικό της έκθεσης και της έκδοσης προέρχεται κυρίως από το Ιστορικό Αρχείο του ΚΚΕ. Με τη συγκεκριμένη έκδοση δίνεται η δυνατότητα η έκθεση να φτάσει στα χέρια όσων δεν κατάφεραν να την παρακολουθήσουν από κοντά, καθώς και η νέα γενιά να έρθει σε επαφή με την Ιστορία του εργατικού - λαϊκού κινήματος. Το λεύκωμα περιλαμβάνει αρχειακό υλικό που σχετίζεται με τους παρακάτω τόπους εξορίας και φυλακών: Ακροναυπλία, Φυλακές Συγγρού, Φυλακές Αίγινας, Ανάφη, Κέρκυρα, Αη Στράτη, Σύρματα Μέσης Ανατολής, Γεντί Κουλέ, Ιτζεδίν, Τρίκερι, Μακρόνησο, Παιδουπόλεις της Φρειδερίκης, Αναμορφωτήριο Ανηλίκων Κηφισιάς, Φυλακές Αβέρωφ, Τρίπολη, Ικαρία, Γυάρο, Λέρο. Επίσης περιλαμβάνει αρχειακό υλικό για τις γυναίκες στις εξορίες και τις φυλακές.

Η έκδοση αυτή δημιουργήθηκε με αφορμή την έκθεση της ΚΕ του ΚΚΕ με εικαστικές μαρτυρίες για τις φυλακές και τις εξορίες.

Οι εικαστικές δημιουργίες στις φυλακές και τις εξορίες φιλοτεχνήθηκαν σε συνθήκες ωμής κρατικής βίας, σωματικών και ψυχικών βασανιστηρίων. Αποτελούν ιστορικά τεκμήρια, φανερώνοντας πως η τέχνη δεν προορίζεται να διακοσμεί σαλόνια, αλλά ξεκινά και καταλήγει στον ίδιο τον άνθρωπο, παίρνει θέση και γίνεται όπλο στα χέρια των δημιουργών και του λαού. Επίσης, το έργο και το αγωνιστικό παράδειγμα των εικαστικών δημιουργών αναδεικνύει και το σκοπό των διώξεων, που δεν ήταν άλλος από τη διασφάλιση του καθεστώτος της εκμετάλλευσης.

Η έκδοση αυτή αποτελεί τιμή για τον κρατούμενο - εξόριστο που μέσα σε αντίξοες συνθήκες κατάφερνε να κρατά ελεύθερη τη σκέψη του, να «εκδίδει» εφημερίδα που να ενημερώνει, να διαφωτίζει, να ατσαλώνει το φρόνημα, να ψυχαγωγεί, να μορφώνει.

Μέσα από τις σελίδες αυτού του βιβλίου - λευκώματος περνούν δεκάδες φυλακές και τόποι εξορίας, μεταξύ των οποίων και η Μακρόνησος, και παρατίθενται φύλλα εντύπων που σώθηκαν. Για πρώτη φορά γίνεται μια συστηματική προσπάθεια ανάδειξης της έκδοσης των παράνομων χειρόγραφων εφημερίδων που γράφονταν από πολιτικούς εξόριστους και φυλακισμένους και κυκλοφορούσαν μέσα στις φυλακές και τις εξορίες.

«Οδός Αβύσσου αριθμός 0», του Μενέλαου Λουντέμη, εκδόσεις «Πατάκη».

Το μυθιστόρημα «Οδός Αβύσσου αριθμός 0» είναι ένα από τα πιο βιωματικά έργα του Μενέλαου Λουντέμη, μιας και ο ίδιος είχε ζήσει ως πολιτικός κρατούμενος τη φρίκη της Μακρονήσου. «Η φρίκη της Μακρονήσου δε χωράει σε βιβλία. Διαβάζεται μόνο μες στα μάτια των τρελών της. Μόνο τ' αυτιά του Λαυρίου πρόφτασαν ν' αρπάξουν κάτι ξεφτίδια απ' τις φωνές...».

«Στο κολαστήριο της Μακρονήσου», του Αντώνη Φλούντζη, εκδόσεις «Φιλιππότη».«Είναι αδύνατον να περιγραφούν και να αποδοθούν ζωντανά και με ιστορική ακρίβεια όλα όσα έγιναν στο κολασμένο αυτό νησί. Και οι πιο καλές περιγραφές και μαρτυρίες μόνο μια αμυδρή εικόνα μπορεί να δώσουν...» (από τον πρόλογο της έκδοσης).

«Μακρόνησος, η μεγάλη σφαγή», του Φίλιππα Γελαδόπουλου, εκδόσεις «Αλφειός». Στις 29 Φλεβάρη και την 1η Μάρτη 1948, εξαπολύεται δολοφονική επίθεση από το πολεμικό καράβι 37 ενάντια στους άοπλους φαντάρους του Α' Τάγματος. Ταυτόχρονα οι αλφαμίτες πυροβολούν από τους λόφους. 45 χρόνια αργότερα, ο Φίλιππας Γελαδόπουλος ανασυνθέτει το τραγικό διήμερο. Αφού μίλησε και συνεργάστηκε με εκατοντάδες μάρτυρες, παρουσιάζει τα στοιχεία που διασταύρωσε...

«Ιστορία της Μακρονήσου» (δίτομο) του Νίκου Μάργαρη, εκδόσεις «Δωρικός». Τρία χρόνια στη Μακρόνησο, πόνεσε κι έκλαψε μαζί με τους δεκάδες χιλιάδες φαντάρους, αξιωματικούς, εξόριστους και φυλακισμένους που πέρασαν από τα αναμορφωτήρια. Εζησε, είδε από κοντά, άκουσε, σημείωσε. Κι όταν η περιπέτεια κάποτε σταμάτησε, ξαναδούλεψε όσα στοιχεία υπομονετικά και με λαχτάρα συγκέντρωσε εκείνη την εποχή... (από την παρουσίαση της έκδοσης)

«Μακρόνησος, μια υπόμνηση... για ό,τι έγινε, για ό,τι γράφτηκε» της Ρένας Λευκαδίτου - Παπαντωνίου, εκδόσεις «Εντός». Μέσα στις 350 και πλέον σελίδες του βιβλίου υπάρχουν ένα σύντομο χρονικό για τη Μακρόνησο, αναλυτικές περιγραφές για τη σκληρή διαβίωση στον τόπο μαρτυρίου, τις δολοφονίες, τα βασανιστήρια, τις γυναίκες και τους νέους που εξορίστηκαν. Στο τέλος του βιβλίου παρατίθεται κατάλογος με χιλιάδες ονόματα ανδρών και γυναικών που εξορίστηκαν στη Μακρόνησο.