Εντείνονται όλο και περισσότερο οι γεωπολιτικοί και οικονομικοί ανταγωνισμοί γύρω από την «κούρσα των εμβολίων», σε βάρος των λαών που μένουν εκτεθειμένοι στην πανδημία. Εναν ακριβώς χρόνο μετά την επίσημη ανακήρυξή της από τον ΠΟΥ, η πανδημία εξαπλώνεται ραγδαία, με πάνω από 118,7 εκατ. επιβεβαιωμένα κρούσματα και 2,634 εκατ. νεκρούς σε όλο τον κόσμο.

Σε αυτό το πλαίσιο, χτες, την ίδια ώρα που ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (EMA) ενέκρινε το εμβόλιο της «Johnson & Johnson», η Κομισιόν επέκτεινε, όπως είχε προαναγγελθεί, μέχρι το τέλος Ιούνη τον μηχανισμό ελέγχου εξαγωγής εμβολίων («διαφάνειας και έγκρισης» όπως αποκαλείται), από εταιρείες με τις οποίες η ΕΕ έχει συνάψει προκαταρκτικές συμφωνίες αγοράς. Ο μηχανισμός επιβλήθηκε στα τέλη Γενάρη και η «πρεμιέρα» της εφαρμογής του έγινε πρόσφατα από την Ιταλία, όταν μπλόκαρε την εξαγωγή προς την Αυστραλία 250.000 δόσεων εμβολίου της «AstraZeneca», η οποία παραδίδει στην ΕΕ πολύ λιγότερες δόσεις από τα συμφωνηθέντα.

Σε ό,τι αφορά το μονοδοσικό εμβόλιο της «Johnson & Johnson», ο ΕΜΑ ενέκρινε την υπό όρους χρήση στην ΕΕ σε άτομα άνω των 18 ετών. Είναι το τέταρτο εμβόλιο που εγκρίνει, μετά τα εμβόλια των «Pfizer/BioNTech», «Moderna», «AstraZeneca», ενώ είναι σε εξέλιξη το αίτημα για το ρωσικό «Sputnik V».

Στο μεταξύ, η συμφωνία για παραγωγή του ρωσικού εμβολίου από ιταλική φαρμακευτική εταιρεία έχει φέρει στην επιφάνεια το ενδιαφέρον και άλλων ευρωπαϊκών φαρμακοβιομηχανιών να συμμετέχουν στην παραγωγή του. Η παραγωγή του εμβολίου στην Ιταλία φέρεται - σε πρώτη φάση τουλάχιστον - να προορίζεται για την αφρικανική ήπειρο.

Σύμφωνα με το «Reuters», και ο ισπανικός βιοφαρμακευτικός όμιλος «Zendal» έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον για παραγωγή του «Sputnik V» και φέρεται να έχει ενημερώσει τον Ισπανό υπουργό Βιομηχανίας.

Ανοιχτό ενδιαφέρον για παραγωγή του ρωσικού εμβολίου έχουν εκφράσει, επίσης, η Αυστρία, η Φινλανδία κ.ά., στη Γαλλία είναι σε εξέλιξη διαπραγματεύσεις, ενώ γερμανική εταιρεία φέρεται να είναι ένα βήμα πριν από τη συμφωνία.

Την ίδια ώρα, ο Αυστριακός ΥΠΕΞ, Αλεξάντερ Σάλενμπεργκ, σε τηλεφωνική συνομιλία με τον Κινέζο ομόλογό του, Ουάνγκ Γι, εξέφρασε την «ελπίδα» ότι η Κίνα «σύντομα» θα ζητήσει την έγκριση της ΕΕ για τα εμβόλιά της. Ο Αυστριακός καγκελάριος, Σεμπάστιαν Κουρτς, είχε διαμηνύσει την πρόθεση να διατεθούν παραγωγικές ικανότητες εγχώριων εταιρειών για ρωσικά ή κινεζικά εμβόλια, όπως και άλλων χωρών.

Στο μεταξύ, σε προχτεσινή συνεδρίαση επιτροπής του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ), αποτυπώνοντας για άλλη μια φορά τα «ιερά και τα όσια» της καπιταλιστικής οικονομίας, τα ισχυρότερα κράτη υπερασπίστηκαν, για ακόμη μια φορά, το «δικαίωμα» των φαρμακευτικών επιχειρηματικών ομίλων να κατέχουν την πατέντα και «πνευματική ιδιοκτησία» των εμβολίων, θέτοντας εμπόδια στην επέκταση της παραγωγής τους από άλλες παραγωγικές μονάδες, προκειμένου να εξασφαλιστούν η κερδοφορία, η ανταγωνιστικότητα των ομίλων και η ενίσχυση της παραγωγής στο δικό τους έδαφος.

Ισχυρά καπιταλιστικά κράτη όπως η Βρετανία, οι ΗΠΑ, τα κράτη της ΕΕ, η Ελβετία κ.ά. με ισχυρή ντόπια φαρμακοβιομηχανία, απέρριψαν για όγδοη φορά στον ΠΟΕ το αίτημα της Ινδίας και της Νότιας Αφρικής - χώρες με μεγάλη παραγωγή γενόσημων και όχι μόνο φαρμάκων και εμβολίων - να ανασταλούν οι κανόνες του ΠΟΕ περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Αν και από τη δική της σκοπιά συμφερόντων, η οποία δεν αφορά βέβαια στην κατάργηση των πατεντών αλλά στα παζάρια για την προσωρινή «άρση» και τους όρους που θα γίνει αυτή, ενδεικτική είναι η υπενθύμιση της Νότιας Αφρικής ότι το σύστημα των πατεντών εμπόδισε την παραγωγή φαρμάκων που θα είχαν σώσει ζωές κατά τη διάρκεια της πανδημίας του HIV/AIDS, που σκότωσε τουλάχιστον 11 εκατ. Αφρικανούς.

Ενα ακόμη δείγμα της παραγωγής και διάθεσης εμβολίων ανάλογα με τα ευρύτερα γεωπολιτικά συμφέροντα είναι και η προσπάθεια συνεννόησης των ΗΠΑ με την Ιαπωνία, την Αυστραλία και την Ινδία στο πλαίσιο της Τετραπλής Συμμαχίας (Quad alliance) που πραγματοποιεί σήμερα τηλε-σύνοδο κορυφής.

Προτάσσοντας τον κίνδυνο, η Κίνα να αυξήσει ακόμη περισσότερο την επιρροή της στη Νοτιοανατολική Ασία μέσω της «διπλωματίας των εμβολίων», η Ινδία αναμένεται να ζητήσει από τις ΗΠΑ να χαλαρώσουν τις απαγορεύσεις υλικών και προϊόντων εμβολίων και τα άλλα κράτη να κάνουν επενδύσεις, ώστε να αυξηθεί η παραγωγή εμβολίων από ινδικές φαρμακοβιομηχανίες. Ετσι, αναφέρεται, «η συμμαχία Quad μπορεί να ξεκινήσει τη διανομή μεγάλης κλίμακας ξεκινώντας από τις χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας», όπως Ινδονησία και Φιλιππίνες που είναι στο «στόχαστρο» της Κίνας.

ΗΠΑ και Ιαπωνία ενδέχεται να χρηματοδοτήσουν ινδικές εταιρείες που κατασκευάζουν εμβόλια για τις φαρμακοβιομηχανίες των ΗΠΑ «Novavax» και «J&J».

• Η Δανία και η Νορβηγία αναστέλλουν προσωρινά τον εμβολιασμό με εμβόλια της «AstraZeneca» μετά από περιστατικά θρομβώσεων σε εμβολιασθέντες. Ο EMA ανακοίνωσε πως μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν στοιχεία που να συνδέουν το εμβόλιο της «AstraZeneca» με τα δύο περιστατικά στην Αυστρία. Επίσης, άρχισε μια κυλιόμενη αξιολόγηση μονοκλωνικών αντισωμάτων που έχει αναπτύξει η αμερικανική εταιρεία «Eli Lilly» για την θεραπεία της COVID-19. Η «Vir Biotechnology» και η βρετανική GSK σκοπεύουν να ζητήσουν άδεια δικής τους θεραπείας με μονοκλωνικό αντίσωμα.