Την όλο και μεγαλύτερη όξυνση της αντιπαράθεσης ΗΠΑ - Κίνας για την πρωτοκαθεδρία στο ιμπεριαλιστικό σύστημα, αποτύπωσαν και την τελευταία βδομάδα αλλεπάλληλες παρεμβάσεις, κινήσεις και τοποθετήσεις των δύο πλευρών, με υψηλούς τόνους εκατέρωθεν για σειρά από θέματα, λίγες μόλις μέρες πριν από την πρώτη διμερή συνάντηση υψηλόβαθμων στελεχών τους μετά την κυβερνητική εναλλαγή στις ΗΠΑ.

Σε ένα τέτοιο φόντο, την Πέμπτη 18/3, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Αντονι Μπλίνκεν, και ο σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του Αμερικανού Προέδρου, Τζέικ Σάλιβαν, θα έχουν συνομιλίες στο Ανκορατζ της Αλάσκας με τους Κινέζους ομολόγους τους, Γουάνγκ Γι και Γιανγκ Τζιέτσι, αντίστοιχα.

Σε σχόλιό του ενόψει της συνάντησης, ο Μπλίνκεν ανέφερε ότι «αποτελεί σημαντική ευκαιρία για μας να εκφράσουμε με πολύ ειλικρινείς όρους πολλές ανησυχίες που έχουμε για τις ενέργειες και τη συμπεριφορά του Πεκίνου, οι οποίες αμφισβητούν την ασφάλεια, την ευημερία, τις αξίες των ΗΠΑ και των εταίρων και συμμάχων μας». Ο ίδιος, παρουσιάζοντας μεσοβδόμαδα στη Βουλή τους κεντρικούς άξονες της εξωτερικής πολιτικής της κυβέρνησης Μπάιντεν, ξεχώρισε ως προτεραιότητα τη «διαχείριση της σχέσης μας με την Κίνα», χαρακτηρίζοντάς την τη «μεγαλύτερη γεωπολιτική δοκιμασία του 21ου αιώνα».

Στην προσπάθειά της να αντιμετωπίσει τη ραγδαία ενίσχυση της Κίνας, η Ουάσιγκτον επιχειρεί να «τρέξει» διάφορα σχέδια «ανανέωσης των σχέσεων με συμμάχους και εταίρους», με στόχο να αξιοποιήσει τις σχέσεις αυτές ως «πολλαπλασιαστή δύναμης», όπως ανέφερε στην ίδια ομιλία ο Αντ. Μπλίνκεν.

Στο πλαίσιο αυτό και ειδικά για την περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού, οι ΗΠΑ προσπαθούν να αναβαθμίσουν τον «Τετραμερή Διάλογο για την Ασφάλεια» (Quadrilateral Security Dialogue), γνωστό ως σχήμα Quad, στο οποίο συμμετέχουν οι ΗΠΑ, Ιαπωνία, Αυστραλία και Ινδία. Την Παρασκευή έγινε για πρώτη φορά συνάντηση του σχήματος σε επίπεδο ηγετών κυβερνήσεων.

Ο Αμερικανός Πρόεδρος, Τζο Μπάιντεν, τόνισε μεταξύ άλλων ότι «ένας ελεύθερος και ανοιχτός Ινδο-Ειρηνικός είναι ουσιώδους σημασίας για το μέλλον καθενός μας (...) Οι ΗΠΑ δεσμεύονται να εργαστούν μαζί σας, με τους εταίρους και με όλους μας τους συμμάχους στην περιοχή, για να πετύχουμε σταθερότητα».

Αντίστοιχα, ο Ιάπωνας πρωθυπουργός, Γιοσιχίντε Σούγκα, ανέφερε ότι πρέπει οι τέσσερις χώρες «να προχωρήσουμε μπροστά προς την υλοποίηση ενός ελεύθερου και ανοιχτού Ινδο-Ειρηνικού και να συνεισφέρουμε ορατά στην ειρήνη, στη σταθερότητα και την ευημερία της περιοχής».

Στις διεργασίες μέσα στο πλαίσιο του εν λόγω σχήματος, ξεχωρίζει σε ενδιαφέρον η διαπραγμάτευση ΗΠΑ - Ινδίας (η οποία συνεργάζεται με την Κίνα στους BRICS αλλά διατηρεί και σημαντικές αντιθέσεις μαζί της, μεταξύ άλλων και εδαφικές). Η διαπραγμάτευση αυτή μάλιστα διευρύνεται και στο πλαίσιο αντιμετώπισης της πανδημίας, με συζητήσεις και για το πώς θα πριμοδοτηθεί ουσιαστικά η παραγωγή εμβολίων από ινδικές φαρμακοβιομηχανίες, προς αντιμετώπιση της «διπλωματίας των εμβολίων» που ξεδιπλώνει η Κίνα στην περιοχή.

Σημειωτέον, από τη Δευτέρα 15/3 και μέχρι την Πέμπτη, οι υπουργοί Εξωτερικών και Αμυνας των ΗΠΑ, Αντονι Μπλίνκεν και Λόιντ Οστιν, θα έχουν επίσημες επαφές σε Ιαπωνία και Νότια Κορέα (με σκοπό την «επιβεβαίωση της δέσμευσης των ΗΠΑ για ενδυνάμωση των συμμαχιών μας» στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού), ενώ στη συνέχεια ο Οστιν θα κατευθυνθεί για επαφές στο Νέο Δελχί.

Την ίδια ώρα, εντείνονται οι διεργασίες για ενίσχυση της στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ στην περιοχή. Καθόλου τυχαία, σε πρόσφατη ομιλία του σε επιτροπή της Γερουσίας, ο ναύαρχος Φιλ Ντέιβιντσον, επικεφαλής της Διοίκησης Ινδο- Ειρηνικού του Πολεμικού Ναυτικού, εστίασε στη σημασία να αποκτήσουν τα αμερικανικά στρατεύματα σε Ασία - Ειρηνικό χερσαίες βάσεις, «με συστήματα ακρίβειας και μεγάλης εμβέλειας»...

Από την άλλη πλευρά, ο πρωθυπουργός της Κίνας, Λι Κετσιάνγκ, σε συνέντευξή του μετά την ετήσια συνεδρίαση της Βουλής, εξέφρασε την ελπίδα ότι «Κίνα και ΗΠΑ θα εμπλακούμε σε έναν πολύπλευρο και πολυεπίπεδο διάλογο. Ακόμα κι αν δεν συμφωνήσουμε προς το παρόν, μπορούμε να ανταλλάξουμε απόψεις, να αυξήσουμε την εμπιστοσύνη και να εξηγήσουμε συγχύσεις, κάτι που θα βοηθήσει να διαχειριστούμε και να λύσουμε τις διαφωνίες». Πρόσθεσε μεταξύ άλλων ότι «η Κίνα και οι ΗΠΑ μοιράζονται ένα ευρύ πεδίο κοινών συμφερόντων και υπάρχουν πολλοί τομείς όπου μπορούμε να συνεργαστούμε. Πρέπει ακόμη να επικεντρωθούμε περισσότερο στο κοινό έδαφος και να διευρύνουμε τα κοινά συμφέροντά μας».

Την ίδια ώρα, βέβαια, η Κίνα προωθεί αποφασιστικά τα δικά της συμφέροντα, σε αντιπαράθεση με αυτά των ανταγωνιστικών ιμπεριαλιστικών κέντρων. Καθόλου τυχαία, τη βδομάδα που πέρασε, προχώρησε σε κινήσεις ακόμα μεγαλύτερης αναβάθμισης του ελέγχου της κεντρικής κυβέρνησης σε ό,τι αφορά το Χονγκ Κονγκ, ένα από τα σημαντικότερα χρηματοπιστωτικά κέντρα διεθνώς.

Συγκεκριμένα, μετά το νόμο «για την εθνική ασφάλεια» που εγκρίθηκε πέρυσι, η κινεζική Βουλή ψήφισε στην ίδια κατεύθυνση νέο εκλογικό νόμο, με τον οποίο περιπλέκεται ακόμα περισσότερο η ανάδειξη στα όργανα Τοπικής Διοίκησης δυνάμεων που δεν προκρίνουν τη στενή συνεργασία με το Πεκίνο. Ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών - σε συνέντευξη εφ' όλης της ύλης για την εξωτερική πολιτική - έκανε λόγο για την αρχή «της διακυβέρνησης του Χονγκ Κονγκ από πατριώτες», που αποτελεί - υποστήριξε - συνταγματική, έννομη, δίκαιη και λογική ενέργεια του Κρατικού Κινεζικού Συμβουλίου. Είπε ακόμα ότι ο νέος νόμος είναι «απαραίτητος για να διατηρηθεί μια βιώσιμη σταθερότητα στο Χονγκ Κονγκ».

Με τις γνωστές επικλήσεις περί «δημοκρατίας» αντέδρασαν στις κινήσεις της Κίνας εκπρόσωποι του ευρωατλαντικού άξονα, παρά τις ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις και στο εσωτερικό του σε ό,τι αφορά τη στάση απέναντι στο Πεκίνο.

Οι ΗΠΑ έκαναν λόγο για «άμεση επίθεση στην αυτονομία του Χονγκ Κονγκ, στις ελευθερίες και τις δημοκρατικές διαδικασίες του, περιορισμό της πολιτικής συμμετοχής, μείωση της δημοκρατικής εκπροσώπησης και κατάπνιξη του πολιτικού διαλόγου». Ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Ν. Πράις προμήνυσε ως «δύσκολες» τις συνομιλίες στην Αλάσκα και πρόσθεσε πως «το ζήτημα παραμένει ότι δεν θέλουμε να εμπλακούμε σε συνομιλίες απλά για να μιλάμε (...) Περιμένουμε από το Πεκίνο (...) να αποδείξει αυτήν τη σοβαρότητα του σκοπού, να δείξει ότι επιδιώκει να σταθεί αντάξιο στη δική του συχνά δηλωμένη επιθυμία να αλλάξει τον τόνο των διμερών σχέσεων».

Από την πλευρά της ΕΕ, ο επικεφαλής της ευρωενωσιακής διπλωματίας, Ζ. Μπορέλ, αναφερόμενος στο Χονγκ Κονγκ μίλησε για «ανησυχητική επιδείνωση της πολιτικής κατάστασης» και χαρακτήρισε τον εκλογικό νόμο «οπισθοδρομικό», κατηγορώντας το Πεκίνο για «αθέτηση διεθνών δεσμεύσεων».

Ο ΥΠΕΞ της Βρετανίας, Ντόμινικ Ράαμπ, δήλωσε ότι οι αλλαγές θα υπονομεύσουν περαιτέρω τη διεθνή εμπιστοσύνη στην Κίνα, ενώ η υπουργός Εξωτερικών της Αυστραλίας, Μαρίζ Πέιν, υποστήριξε ότι οι μεταρρυθμίσεις στο Χονγκ Κονγκ «αποδυναμώνουν τους δημοκρατικούς θεσμούς».