Η «εμβάθυνση της δέσμευσης» της ΕΕ στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού, όπως και η αντιμετώπιση της Κίνας ως «εταίρου, ανταγωνιστή, αντίπαλου» περιλαμβάνονται στους βασικούς πυλώνες της περιβόητης «Στρατηγικής Πυξίδας» της Ευρωένωσης, την οποία περιγράφει ο επικεφαλής της Εξωτερικής Πολιτικής της, Ζ. Μπορέλ, σε πρόσφατο άρθρο στο προσωπικό του μπλογκ, στο φόντο της επίσκεψης που πραγματοποιεί στις ΗΠΑ από χτες μέχρι το Σάββατο, καθώς και παραμονές της προγραμματισμένης τηλεφωνικής συνομιλίας ανάμεσα στον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σ. Μισέλ, και τον Κινέζο Πρόεδρο, Σι Τζινπίνγκ.

«Η συζήτηση για τον παγκόσμιο ρόλο της Ευρώπης έχει φτάσει σε κρίσιμο στάδιο (...) Οι μεγάλες τάσεις και αποφάσεις μάς αναγκάζουν να δράσουμε», σημειώνει ο Μπορέλ στο άρθρο με τίτλο «Η Ευρώπη δεν έχει την πολυτέλεια να είναι θεατής στον κόσμο. Χρειαζόμαστε μια "στρατηγική πυξίδα"».

Η εν λόγω «Στρατηγική Πυξίδα», που θα εξεταστεί το επόμενο διάστημα στα ευρωενωσιακά διαβούλια, έχει ως στόχο να αναβαθμίσει τη γεωπολιτική επιρροή της λυκοσυμμαχίας και να ενισχύσει τη θέση των μονοπωλίων της σε κρίσιμες ζώνες του πλανήτη.

Με φόντο τους εντεινόμενους ενδοϊμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς και τη διαπάλη ΗΠΑ - Κίνας για τη διεθνή πρωτοκαθεδρία, ο Μπορέλ καταγράφει ως «δυνατές δύο συμπεριφορές. Το πρώτο είναι να θάψουμε τα κεφάλια μας στην άμμο, βρίσκοντας λόγους να υποβαθμίσουμε τη σημασία των γεωστρατηγικών εξελίξεων ή να υποστηρίξουμε ότι αφορούν μόνο ορισμένα κράτη - μέλη. Το δεύτερο είναι να συνειδητοποιήσουμε ότι συμβαίνουν σημαντικές αλλαγές και ότι πρέπει να δράσουμε εάν δεν θέλουμε να ζήσουμε σε μια παγκόσμια τάξη που δεν μπορούμε να βοηθήσουμε να διαμορφωθεί».

Σε αυτό το πλαίσιο μιλάει για «δύο μεγάλες τάσεις που μας επηρεάζουν όλο και περισσότερο», εντοπίζοντας την «ενισχυμένη αντίδραση στην άνοδο και την ισχύ της Κίνας, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την υπόθεση της AUKUS», αλλά και «μια πολυπολική δυναμική, όπου παράγοντες όπως η Ρωσία και άλλοι επιδιώκουν να αυξήσουν το περιθώριο δράσης και τη σφαίρα επιρροής τους».

«Προειδοποιεί» ότι «οι Ευρωπαίοι κινδυνεύουν να γίνουν όλο και περισσότερο αντικείμενο και όχι παράγοντας στις διεθνείς υποθέσεις, αντιδρώντας στις αποφάσεις άλλων ανθρώπων, αντί να οδηγούν και να διαμορφώνουν οι ίδιοι τα γεγονότα».

Ξεχωρίζοντας τις μπίζνες και τον ανταγωνισμό με την Κίνα, χαρακτηρίζει «πρόκληση» τον «τρόπο ανάμειξης σε ένα συνεκτικό σύνολο» αντιμετώπισης της Κίνας ως «εταίρου, ανταγωνιστή, αντίπαλου». Καθώς υπάρχουν μεγάλες αντιθέσεις συμφερόντων εντός της ΕΕ για τις σχέσεις με το Πεκίνο, αναφέρει πως «ο καλύτερος τρόπος για να εμπλέξουμε την Κίνα είναι από μια θέση ενότητας και δύναμης». Και προσθέτει: «Πρέπει να ενθαρρύνουμε τον διάλογο και τη συνεργασία σε ορισμένους τομείς, όπως η πολιτική για το κλίμα. Αλλά θα πρέπει επίσης να είμαστε έτοιμοι να τους απωθήσουμε όταν οι κινεζικές αποφάσεις έρχονται σε αντίθεση με τις απόψεις μας, ιδίως όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις γεωπολιτικές επιλογές».

Καθόλου τυχαία ξεχωρίζει τη σημασία «να εμβαθύνουμε τη δέσμευσή μας προς και με την περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού», θυμίζοντας ότι «το 40% του εμπορίου της ΕΕ διέρχεται από τη Θάλασσα της Νότιας Κίνας» αλλά και ότι «η περιοχή παράγει το 60% της παγκόσμιας ανάπτυξης».

«Ο σκοπός της στρατηγικής μας στον Ινδο-Ειρηνικό», προσθέτει, «ήταν να σηματοδοτήσουμε την ετοιμότητα συνεργασίας με την Κίνα, όπου αυτό έχει νόημα, να διαφοροποιήσουμε τις σχέσεις (εμβάθυνση της συνεργασίας με την Ιαπωνία, την Ινδία, τη Νότια Κορέα, την ASEAN και άλλους) και να εκσυγχρονίσουμε τη στάση μας (πέρα από το εμπόριο - στη συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένης της προτεινόμενης θαλάσσιας παρουσίας). Ο Ινδο-Ειρηνικός είναι ένα εξαιρετικό γεωστρατηγικό θέατρο και πρέπει να είμαστε παρόντες».

Με αυτές τις επισημάνσεις, ο Μπορέλ βρίσκεται από χτες και μέχρι το Σάββατο για επίσημες επαφές στην Ουάσιγκτον, τις πρώτες επί κυβέρνησης Μπάιντεν. Οπως αναφέρεται στο σχετικό δελτίο, αυτές θα περιλαμβάνουν «έναν αριθμό συναντήσεων υψηλού επιπέδου που θα εστιάσουν στη σχέση μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ, την προώθηση της διατλαντικής ατζέντας και διεθνείς εξελίξεις που πιέζουν».

Σε μια παράλληλη εξέλιξη, αύριο, Παρασκευή, έχει προγραμματιστεί τηλεφωνική συνομιλία ανάμεσα στον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σ. Μισέλ, και τον Κινέζο Πρόεδρο, Σι Τζινπίνγκ. Ευρωπαίος διπλωμάτης δήλωσε ανώνυμα στο «Politico» ότι ο Μισέλ θα ζητήσει «επανεξέταση» των κυρώσεων που το Πεκίνο επέβαλε σε Ευρωπαίους απαντώντας σε αντίστοιχες που επέβαλε στην Κίνα η ΕΕ επικαλούμενη την κατάσταση στην επαρχία Σιντζιάνγκ.

Ενας άλλος διπλωμάτης δήλωσε στο ίδιο ΜΜΕ ότι η κλήση αυτή δείχνει «την ανάγκη η ΕΕ να διαμορφώσει τη δική της πολιτική απέναντι στην Κίνα από την πλευρά της στρατηγικής της αυτονομίας».

Στο μεταξύ, την όξυνση των ανταγωνισμών στον Ινδο-Ειρηνικό αλλά και γενικά στην Ασία κατέγραψε και η 6η συνεδρίαση των ΥΠΕΞ της Διάσκεψης για την Αλληλεπίδραση και τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης στην Ασία (CICA) που έγινε στο Νουρσουλτάν του Καζακστάν. Στη CICA συμμετέχουν μεταξύ άλλων Κίνα, Ρωσία, Ιράν, Τουρκία, Πακιστάν, Ινδία.

Ενδιαφέρον είχε η παρέμβαση του Ρώσου ΥΠΕΞ, Σ. Λαβρόφ, που εξέφρασε προβληματισμό επειδή «μετά το Αφγανιστάν, το ΝΑΤΟ επιζητά την ανάπτυξη, ξανά, δυνάμεων σε άλλες περιοχές, στην Κεντρική, Νότια και Νοτιοανατολική Ασία».

«Η βιαστική απόσυρση του ΝΑΤΟ», πρόσθεσε, «μπέρδεψε περαιτέρω το κουβάρι των αφγανικών αντιθέσεων. Αφησαν πολλά όπλα και στρατιωτικό εξοπλισμό στη χώρα». Επανέλαβε δε ότι πρέπει να διασφαλιστεί η τήρηση των υποσχέσεων των Ταλιμπάν για καταπολέμηση της τρομοκρατίας και σχηματισμό κυβέρνησης «χωρίς αποκλεισμούς».

Τέλος, ο εκπρόσωπος του κινεζικού γραφείου για τις υποθέσεις της Ταϊβάν, Μα Σιαογκουάνγκ, υπεραμύνθηκε των διευρυμένων στρατιωτικών ασκήσεων που η Κίνα συνεχίζει στα Στενά της Ταϊβάν, μιλώντας για «απολύτως δίκαιες ενέργειες» και κατηγορώντας το κυβερνών (στην Ταϊβάν) Δημοκρατικό Προοδευτικό Κόμμα (DPP) για σύμπραξη με ξένες δυνάμεις και για «προκλήσεις» αναζήτησης ανεξαρτησίας της Ταϊβάν. «Εάν το DPP επιμένει πεισματικά να κάνει τα πράγματα με λάθος τρόπο και δεν ξέρει πώς να απομακρυνθεί, θα ωθήσει την Ταϊβάν μόνο σε μια πιο επικίνδυνη κατάσταση», πρόσθεσε.