Κυριακή 17 Φλεβάρη 2002
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 3
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Ενα καλλιτεχνικό συνεργείο της ΕΠΟΝ

Το αυτοσχέδιο κυλινδρικό πιεστήριο του συνεργείου της ΕΠΟΝ
Το αυτοσχέδιο κυλινδρικό πιεστήριο του συνεργείου της ΕΠΟΝ
Ο αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης, ζωγράφος- χαράκτης, εικονογράφος βιβλίων και συγγραφέας Γιάννης Στεφανίδης, με αφορμή το δημοσίευμά μας (27/1/2002) για το βιβλίο - μαρτυρία της αγωνίστριας Ολυμπίας της Βασιλικής Γ. Παπαδούκα «ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ (Κατοχή, Αντίσταση, Διωγμοί)», το οποίο αναφέρεται και στον ΕΑΜικό Τύπο των καλλιτεχνών, μας έστειλε την παρακάτω ενδιαφέρουσα μαρτυρία του:

«Για το καλλιτεχνικό συνεργείο της ΕΠΟΝ, στα χρόνια της Κατοχής, που το αποτελούσαν σπουδαστές της Σχολής Καλών Τεχνών, έχουν γραφτεί πολλά και μερικές φορές αντικρουόμενα. Επειδή το συνεργείο αυτό ξεκίνησε απ' το ατελιέ μου, θα μου επιτραπεί να πω, μια και το έζησα από μέσα, ποια ακριβώς είναι η ιστορία του.

Στο βάθος μιας αυλής, σε ένα σπιτάκι με κεραμίδια, ήταν ένα δωμάτιο όπου είχα τότε το εργαστήρι μου. Οδός Καπλανών 4, κοντά στη Σίνα, μεταξύ Σόλωνος και Σκουφά. Εκείνο τον καιρό οι σπουδαστές της Σχολής, και ειδικά οι ΕΠΟΝίτες, τρέχαμε και δεν προφταίναμε. Εκτός απ' τις σπουδές είχαμε και τον αγώνα για την επιβίωση με επιτροπές στα υπουργεία για τα συσσίτια, κι ακόμα την οργάνωση και τη συμμετοχή της Σχολής στις γενικότερες κινητοποιήσεις και διαδηλώσεις ενάντια στους καταχτητές. Επιπλέον όμως γινόταν και καλλιτεχνική δουλιά για αφίσες, πλακάτ, σχέδια πολυγραφημένα ή χαρακτηριστικά για την ενημέρωση και εμψύχωση του κόσμου. Αυτά, ως τότε ανοργάνωτα, μέχρι που τραυματίστηκα στη διαδήλωση της 25ης του Μάρτη 1943, που έγινε ενάντια στην επιστράτευση. Αναγκάστηκα να μείνω για πολύ καιρό κρεβατωμένος στο δωματιάκι της οδού Καπλανών, οπότε ασχολήθηκα αποκλειστικά με την καλλιτεχνική δουλιά.

Εργα του Γ. Στεφανίδη
Εργα του Γ. Στεφανίδη
Τις εντολές τις έφερνε «από πάνω» ο Διονύσης, που δεν ήταν άλλος απ' τον Νίκο Καραντηνό. Αρκετό καιρό δούλευα μόνος μου, όμως η δουλιά περίσσευε, βοηθούσαν περιστασιακά ο Γιώργος Βακιρτζής κι ο Απόστολος Μπάρμπογλου. Ετσι μπήκε η μαγιά. Αρκετά αργότερα ήρθε και ο Βασίλης Ανδρεόπουλος, ο ηθοποιός.

Βέβαια, η δυσκολία δεν ήταν στα σχέδια, όσο στην αναπαραγωγή τους. Τεχνικά μέσα στην αρχή δεν υπήρχαν, και τα ελάχιστα παράνομα τυπογραφεία ήταν όλα απασχολημένα με τις γενικότερες ανάγκες. Επρεπε, λοιπόν, να γίνουμε αυτάρκεις. Ξεκινήσαμε μόνο με έναν πολύγραφο με στένσιλ. Σκεφτήκαμε και ένα ταμπόν σαν του στυπόχαρτου, αλλά πιο μεγάλο, όπου εφαρμόζαμε στην καμπύλη του επιφάνεια ένα χαραγμένο λινόλεουμ. Ετσι, τυπώναμε με το χέρι επικεφαλίδες για παράνομες εφημερίδες καθώς και μικροαφισούλες. Για κουπόνια σκαλίζαμε γομολάστιχες και τις κάναμε σφραγίδες.

Τη λύση, όμως, την έδωσε ένα αυτοσχέδιο «ταχυπιεστήριο», που σχεδίασα εγώ και κατασκεύασε ένας πολυτεχνίτης ΕΠΟΝίτης, ο Στάθης Ζυμαρίδης. Το αποτελούσε ένας κύλινδρος ξύλινος διαμέτρου 10 και μήκους 25 εκ., με άξονα και μανιβέλα, που στηριζόταν και περιστρεφόταν σε μια βάση. Επάνω του εφαρμοζόταν το χαραγμένο λινόλεουμ, ενώ άλλοι κύλινδροι λεπτότεροι, ντυμένοι με σαμπρέλα ποδηλάτου, έδιναν μελάνι στο χαρακτικό. Το χαρτί, που ήταν από ρολό των χαρτοπωλείων, πριονισμένο σε κομμάτια των 25 εκ., ερχόταν σε επαφή με τον μελανωμένο κύλινδρο και, πιεσμένο από έναν άλλο, τυπωνόταν, φτάνει να γύριζες τη μανιβέλα. Τύπωνε αρκετά καλά και γρήγορα. Γεμίζαμε τσουβάλια με αφίσες κι όλοι απορούσαν με την ποσότητα.


Με αυτό το μηχάνημα τυπώσαμε κι ένα λεύκωμα της ΕΠΟΝ, με σχέδια και κείμενα, δουλεμένα σε ψιλό τσίγκο με οξύ, που δεν ξέρω αν σώθηκε κανένα αντίτυπο. Φυσικά, ο Στάθης Ζυμαρίδης, που ήτανε και ο χειριστής, έγινε και μέλος του συνεργείου.

Μια άλλη επινόηση ήταν που κρεμούσαμε πλακάτ ψηλά, στα σύρματα που συγκρατούσαν τα καλώδια των τραμ. Τα ανεβάζαμε τη νύχτα με σπάγκο, που τον πετούσαμε δεμένο με μια πέτρα πάνω απ' το σύρμα. Επειτα τραβούσαμε το σπάγκο, και τα πλακάτ ανέβαιναν και σκάλωναν στο σύρμα από δυο γάντζους που είχαν. Ο κόσμος διάβαζε με κρυφή ικανοποίηση τα συνθήματα, ενώ οι καταχτητές έβρισκαν τον μπελά τους μέχρι να τα κατεβάσουν.

Αυτά γίνονταν, ώσπου πλησίαζε η απελευθέρωση. Τότε ήρθε κι η εντολή να γίνει ένα σήμα, το σήμα της ΕΠΟΝ. Νιώθω ιδιαίτερα ευνοημένος που έτυχε σε μένα, χάρη σε ορισμένες συγκυρίες να σχεδιάσω αυτό το σήμα, που το φορούσαν με θάρρος - γιατί οι καιροί, και μετά την απελευθέρωση, ήταν δύσκολοι - τα παιδιά της Εθνικής Αντίστασης.

Το συνεργείο συνέχισε τη δράση του και στα Δεκεμβριανά. Κουτσικάρι, Σεπόλια και με την υποχώρηση έφτασε ως τη Λαμία. Το «ταχυπιεστήριο» το κρύψαμε σ' ένα δάσος, σε πυκνές φυλλωσιές. Οταν γυρίσαμε να το πάρουμε είχε εξαφανιστεί. Κάποιοι χωρικοί μας είπαν ότι είδανε παιδιά να παίζουν με κάτι καρούλια...».


Γιάννης ΣΤΕΦΑΝΙΔΗΣ
Ζωγράφος, συγγραφέας


Κορυφή σελίδας
Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ