-- Αρμένισσα, Μικρασιάτισσα και Πειραιώτισσα! Ποια υπερισχύει και γιατί, σ' αυτόν τον εκρηκτικό συνδυασμό;

-- Ενας φίλος κάποτε μου είπε ότι όταν με πιάνουν οι ευαισθησίες μου είμαι περισσότερο Αρμένισσα. Θυμίζω τον μπαμπά μου. Οταν είμαι όμως πιο εκρηκτική, θυμίζω περισσότερο Καππαδόκισσα. Μοιάζω στη μαμά μου. Ως γέννημα - θρέμμα Πειραιώτισσα είμαι ένα κράμα ευαισθησίας και δυναμισμού. Περήφανη και για τις τρεις καταγωγές μου. Σε αυτές και στην οικογένειά μου χρωστάω τον χαρακτήρα μου, αλλά και την πορεία μου στη ζωή. Είναι σπουδαίο να έχεις μεγαλώσει με αυτούς τους προγόνους, σε μια αυλή με ασπρόμαυρο πλακάκι σε μια γειτονιά στη Δραπετσώνα.

-- Δεν το αποφάσισα εγώ, αλλά οι συγκυρίες. Η κόρη της Ανζέλ Κουρτιάν, η Νέλλη Χανικιάν, μου χάρισε το αυτοβιογραφικό βιβλίο της μητέρας της, με μια αφιέρωση: «Στη Χριστίνα μας». Αυτό ήταν. Το βιβλίο «χτύπησε» τις πιο ευαίσθητες χορδές μου. Θεώρησα χρέος μου να μεταφέρω την ιστορία της Ανζέλ στη σκηνή. Τα δεινά που πέρασαν ως πρόσφυγες οι άνθρωποι αυτοί ήταν ανείπωτα. Μέσα από αυτό το ταξίδι μιλάω για εμένα, τους παππούδες μου κι έναν αιματοβαμμένο λαό.

-- Η Ανζέλ Κουρτιάν αφηγείται το οδοιπορικό του διωγμού της οικογένειάς της και ολόκληρου του έθνους της, έγινε αυτόπτης μάρτυρας της Μικρασιατικής Καταστροφής, έζησε τη σφαγή των Αρμενίων από τους Τούρκους. Πώς είναι να ζεις στην παράσταση σε ενεστώτα χρόνο τη γενοκτονία;

-- Είναι τόσο οδυνηρό, αλλά ταυτόχρονα λυτρωτικό. Κάθε φορά που «ντύνομαι» την Ανζέλ, νιώθω την αγωνία, την αδικία και τον κατατρεγμό αυτού του κοριτσιού. Οταν κάποια στιγμή στο έργο η ηρωίδα μου φτάνει στην Ελλάδα λέει: «Εχουν περάσει σχεδόν τρεις μήνες κι εγώ είμαι ακόμα με το ένα μου παπούτσι. Αλλά όλα κι όλα. Το φοράω το παπουτσάκι μου. Κάθε μέρα πλένω το καλτσάκι μου και το φοράω λευκό λευκό. Κρυφά όταν δεν με βλέπουνε, σκύβω και μ' ένα πανάκι γυαλίζω το λουστρίνι του. Οταν με ρώτησαν γιατί δεν το βγάζω και αυτό, αφού είμαι μονοπάπουτση, τους είπα πως ήθελα να δουν όλοι ότι κι εμείς κάποτε είχαμε παπούτσια». Είναι μια αγαπημένη στιγμή του ρόλου μου κι ένας ύμνος στην αξιοπρέπεια αυτών των ανθρώπων. Ο ενεστώτας χρόνος μού δημιουργεί τις εικόνες και με μεταφέρει σε ένα σκηνικό πολέμου, εφιαλτικό και αδιέξοδο. Αλλωστε, με όλους αυτούς τους πολέμους γύρω μας, η ιστορική αφήγηση γίνεται... παρόν και πάλι.

-- Το ταξίδι στην Σινασό της Καππαδοκίας το κάναμε μαζί με τον Μηνά. Βρήκαμε τα σπίτια μας και λειτουργηθήκαμε στον Ναό Κωνσταντίνου και Ελένης - της ενορίας μας. Ηταν ένα χρέος και για τους δυο μας να βρεθούμε εκεί. `Η τουλάχιστον έτσι το νιώθαμε. Ενα μαγικό ταξίδι, πλημμυρισμένο από συναισθήματα. Περιδιαβήκαμε μαζί στα σοκάκια, χορέψαμε, κλάψαμε και νιώσαμε και οι δύο ότι η κοινή μας καταγωγή μάς συνδέει άρρηκτα.

-- Πόσο σημαντική θεωρείς την υπενθύμιση - μέσω της Τέχνης - των μαύρων σελίδων της Ιστορίας;

-- Είναι χρέος μας να μην ξεχνάμε. Ούτε τις ένδοξες στιγμές της Ιστορίας μας ούτε όμως και τις τραυματικές. Η Τέχνη μπορεί να το κάνει αυτό. Να αφυπνίζει συνειδήσεις, να ξυπνάει μνήμες και να υπογραμμίζει λάθη του παρελθόντος. Μόνο έτσι μπορούμε να ελπίζουμε σε ένα μέλλον πιο φωτεινό, πιο δίκαιο και ειρηνικό.

-- Μεγάλωσες στη Δραπετσώνα, σε μια προσφυγική γειτονιά, γνωρίζεις από διωγμούς και ξεριζωμούς. Σήμερα στο προσφυγικό - μεταναστευτικό ζήτημα, πόσο επικίνδυνο θεωρείς το ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση και οι ελληνικές κυβερνήσεις μετέτρεψαν τη χώρα μας σε φυλακή ξεριζωμένων και το Αιγαίο σε θάλασσα νεκρών ανθρώπων;

-- Η εργαλειοποίηση των προσφύγων από τους γείτονές μας εξ Ανατολών είναι κάτι που δεν μπορεί να γίνει ανεκτό. Οι άνθρωποι αυτοί ξεκινούν με την ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο για τους ίδιους και για τα παιδιά τους, αφού η πλειονότητά τους προέρχεται από εμπόλεμες ζώνες και χώρες στα όρια του εθνικού διχασμού. Οχι μόνο η Ελλάδα αλλά η Ευρώπη και ο κόσμος όλος θα πρέπει να ευαισθητοποιηθεί. Σε μια Ελλάδα που δύσκολα βρίσκεις εργατικά χέρια για τις αγροτικές εργασίες, θα μπορούσε να απορροφηθεί ένα κομμάτι από αυτούς. Πρέπει όλοι να συνειδητοποιήσουν πως η Ελλάδα δεν μπορεί να αποτελεί τον βασικό κυματοθραύστη των προσφυγικών εισροών.

-- Στο πρόσφατο ναυάγιο στα παράλια της Λακωνίας, είδαμε πάλι μετανάστες, ανθρώπους κυνηγημένους απ' τη φτώχεια και τους πολέμους, κι ανάμεσά τους έναν άνδρα που έχασε τη ζωή του. Πόσο επείγον είναι ν' αντισταθούμε στους ανταγωνισμούς ανάμεσα στα ιμπεριαλιστικά κράτη, που καταληστεύουν και ξεριζώνουν τον κόσμο από τον τόπο του;

-- Οσο το κέρδος θα βρίσκεται πίσω από πολιτικές αποφάσεις και σκοπιμότητες, θα θρηνούμε εκατόμβες αθώων θυμάτων. Είναι χρέος όλων να τους συντρέξουμε με όποιο μέσο μπορεί ο καθένας μας. Δεν φτάνει όμως αυτό. Χρειαζόμαστε πολιτικές με γνώμονα όχι το κέρδος αλλά την ευημερία του λαού. Ιδανικά οραματίζομαι έναν κόσμο χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, που θα τον διακρίνει η ισότητα, η δικαιοσύνη, χωρίς ρατσισμό και φασισμό. Εναν κόσμο στον οποίο ο άνθρωπος θα λέγεται συνάνθρωπος.

-- Αγάπησες το θέατρο, παρακολουθώντας συστηματικά στην τηλεόραση το «Θέατρο της Δευτέρας», όμως στον Χατζησάββα χρωστάς το ότι ασχολήθηκες τελικά μαζί του. Πώς συνέβη;

-- Δεν είναι μόνο η κοινή μας καταγωγή που μας συνέδεε με τον Μηνά. Ημουν 15 χρόνων όταν τον πρωτοείδα στο «Ανοιχτό Θέατρο» του Γιώργου Μιχαηλίδη, στο «Πολύ κακό για το τίποτα». Εκεί τον πρωτοθαύμασα κι εκεί τον «βάφτισα», ερήμην του, μέντορά μου. Οταν τελειώνοντας το σχολείο είπα στους γονείς μου ότι θέλω να γίνω ηθοποιός, το μόνο που ήθελα ήταν να μου πει ο Μηνάς αν είχα το όποιο ταλέντο για να δώσω τις εξετάσεις μου στο Εθνικό Θέατρο. Ετσι βρεθήκαμε σπίτι του, με άκουσε και γεννήθηκε μεταξύ μας μία μοναδική σχέση. Ακόμη και τώρα τον θεωρώ πνευματικό πατέρα μου. Μέσα από την αισθητική του άρχισα να διαμορφώνω και τη δική μου πορεία. Ο Μηνάς δεν ήταν μόνο ένας καταπληκτικός ηθοποιός, αλλά και ένας άνθρωπος με βαθιά ευγένεια, καλοσύνη, καλλιέργεια και γενναιοδωρία. Ηταν ο Μηνούλης μου και πάντα θα μου λείπει.

«Σε αυτές τις εκλογές κρίνεται το μέλλον»

-- Συνεργάστηκες στο θέατρο με σημαντικούς ηθοποιούς και σκηνοθέτες, ανάμεσά τους ο Ζυλ Ντασσέν, ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ, η Μάγια Λυμπεροπούλου, ο Γιάννης Χουβαρδάς... Τι δεν ξεχνάς ποτέ από εκείνους;

-- Είναι πολύ μεγαλύτερη η λίστα των ανθρώπων που αγάπησα σε αυτήν τη δουλειά. Η Μαίρη Αρώνη, η Ελένη Χατζηαργύρη, ο Μίνως Βολανάκης, ο Κώστας Τσιάνος... Θα τους είμαι πάντα ευγνώμων. Κοντά τους μαθήτευσα. Δεν ξεχνώ τη δοτικότητά τους, την ευγένειά τους, το πείσμα τους, την αφοσίωσή τους και την ηθική που διέκρινε κάθε τους στιγμή. Η συνεργασία μαζί τους με έκανε να πιστέψω στον εαυτό μου και να αντιμετωπίσω με πολύ σοβαρότητα εξαρχής αυτήν τη δουλειά. Με τον Ζυλ Ντασσέν ήμουν ακόμη μαθήτρια της Σχολής του Εθνικού, όταν με επέλεξε για έναν μικρό ρόλο στον «Γλάρο» του Τσέχοφ και εκεί συνειδητοποίησα πολύ νωρίς ότι οι σπουδαίοι άνθρωποι είναι στην ουσία τους απλοί, ειλικρινείς, ευγενείς και καίριοι.

-- Τα απανωτά κρούσματα κακοποιήσεων, τι σκέψεις σού δημιουργούν; Ποιος στηρίζει και προστατεύει τελικά τα θύματα σ' αυτήν τη χώρα;

-- Πολλές φορές αναρωτιέμαι αν οι κακοποιητικές συμπεριφορές, κάθε είδους, υπήρχαν στον ίδιο βαθμό και παλαιότερα, που αποσιωπούνταν από τα θύματα, ή αν σήμερα η κοινωνία μας ενισχύει τέτοια φαινόμενα. Καταλήγω πως ισχύουν και τα δύο. Είναι πολύ θετικό που τα θύματα πλέον βρίσκουν το ψυχικό σθένος να καταγγείλουν τους θύτες, κι ας είναι επώδυνη η διαδικασία για τα ίδια. Ωστόσο, σε ατομικό επίπεδο δεν πρέπει να γινόμαστε κριτές σε λαϊκά δικαστήρια. Τον ρόλο αυτό έχει η Δικαιοσύνη, στην οποία έχω εμπιστοσύνη.

-- Τι πιστεύεις πως κρίνεται σ' αυτές τις εκλογές; Αισθάνεσαι ότι αυτήν τη φορά ο κόσμος θ' απορρίψει επιτέλους όλους όσοι τον εκμεταλλεύτηκαν και τον φτωχοποίησαν;

-- Σε αυτές τις εκλογές κρίνεται το μέλλον της χώρας μας. Θέλω να πιστεύω ότι οι πολίτες θα ψηφίσουν με καθαρή συνείδηση, σκεπτόμενοι το γενικό καλό της πατρίδας μας και όχι τα ατομικά τους συμφέροντα. Ηρθε ο καιρός να σταματήσουμε τις πελατειακές σχέσεις με το κράτος και να απορρίψουμε τον όρο «ρουσφέτι» από την καθημερινότητά μας, ώστε να μπουν τα θεμέλια μιας κοινωνίας αξιοκρατικής και δίκαιης. Αυτήν χρειαζόμαστε.

-- Τι θα έλεγε η Χριστίνα του «Λόγω τιμής» στη Χριστίνα της «Ανζέλ Κουρτιάν»; Τι θα τη συμβούλευε να προσέχει κι από τι να εμπνευστεί;

-- Θα της έλεγε να μη χάσει τον αυθορμητισμό της, να συνεχίσει να παθιάζεται, να αγωνίζεται και να μη χάσει ποτέ το παιδί που κρύβει μέσα της.

Οι φωτογραφίες είναι του Δημήτρη Καλογέρη.