Και ξαφνικά όλοι θυμήθηκαν τη Δημοκρατία που κινδυνεύει, την ακροδεξιά που καιροφυλακτεί, τις ευθύνες της Αριστεράς. Ο καθένας, φυσικά, δίνει σε ό,τι θυμήθηκε, με το δικό του τρόπο, τη δική του ερμηνεία. Και γι' αυτόν το λόγο δε συμφωνούν όλοι, αφού κάθε μια από αυτές τις ερμηνείες στηρίζεται στα δικά της επιχειρήματα. Ετσι, το αποτέλεσμα ήταν το ίδιο με όλα τα άλλα που προκύπτουν στις περιπτώσεις εκείνες που ένα κοινωνικό ή πολιτικό φαινόμενο, ένα συγκεκριμένο πολιτιστικό γεγονός, ή το ενδεχόμενο ενός σεισμού μπαίνουν σε συζήτηση. Και αυτό το αποτέλεσμα είναι η απουσία ενός συμπεράσματος που θα μπ0ορούσε να είναι ενημερωτικό, αλλά και, προπαντός, παιδευτικό.

Είπα, όμως, πως ο Σιράκ, οι σχέσεις του με τη διαπλοκή και η νεοφιλελεύθερή του πολιτική αποτέλεσαν τον ένα λόγο που οδήγησε τους Γάλλους ψηφοφόρους στο θλιβερό αδιέξοδο της εκλογικής τους επιλογής. Ο άλλος λόγος ήταν η αποτυχία της πολιτικής του «σοσιαλιστή» Ζοσπέν, που όχι μόνο δεν επιχείρησε να λύσει τα προβλήματα του Γάλλου εργαζόμενου, θεμελιώνοντας πάνω σε σοσιαλιστικές αρχές την πολιτική του, αλλά το αντίθετο, ευθυγραμμίστηκε με τις αρχές της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, με αποτέλεσμα να βρεθεί αντιμέτωπος με τους εργάτες και τους αγρότες, τους φοιτητές και τους εκπαιδευτικούς. Το μόνο που επιχείρησε ήταν να διατηρήσει μια λαϊκίστικη επίφαση κοινωνικού κράτους, που δεν εξασφάλιζε καμιά λύση στα λαϊκά προβλήματα, απαξιώνοντας έτσι αυτός ο ίδιος την πολιτική της κυβέρνησής του και αφαιρώντας κάθε στοιχείο αξιοπιστίας από τον πολιτικό λόγο του κόμματός του. Ενός κόμματος, βέβαια, που κυβερνούσε τη χώρα με βάση τη γνωστή, αν και όχι ομολογημένη, σύμβαση που θεωρούσε ως θεωρητική και τακτική προϋπόθεση την άνοδο των λεγόμενων «σοσιαλιστικών» κομμάτων για τη συγκρότηση και επικύρωση των οικονομικών και πολιτικών προγραμμάτων της ΕΕ, χωρίς την αντίσταση των οπαδών τους. Γιατί θα πίστευαν στη φιλολαϊκότητα των πολιτικών που τα δικά τους κόμματα επικύρωναν και θα ασκούσαν. Μια σύμβαση, βέβαια με ημερομηνία λήξης. Της λήξης εκείνης, δηλαδή, που κάτω από τη συσσωρευμένη δυσαρέσκεια των εργαζομένων οπαδών αυτών των κομμάτων, θα αποτελούσε ταυτόχρονα ημερομηνία έναρξης επιστροφής των σοσιαλδημοκρατών, εξ ορισμού εκφραστών του νεοφιλελευθερισμού, για την εφαρμογή των αντιλαϊκών μέτρων που οι «σοσιαλιστές» προκάτοχοί τους επινόησαν, έγραψαν και καθαρόγραψαν, καθυστερούσαν όμως την εφαρμογή τους.

Και ο τρίτος λόγος ήταν από τη μια πλευρά η μεγάλη πίκρα που στάλαζε καθημερινά στις συνειδήσεις των εργαζομένων η συμμετοχή το ΚΚΓ σε μια κυβέρνηση που ούτε στον πόλεμο της Γιουγκοσλαβία δεν τόλμησε να πει ΟΧΙ. Και από την άλλη η «πτώση» του σοβιετικού οράματος, πριν ακόμα ολοκληρωθεί που στερούσε τη δυνατότητα από την κομμουνιστική αριστερά να πείσει, ώστε το πολιτικό αποτέλεσμα της λαϊκής δυσαρέσκειας να το εισπράξει με θετικό τρόπο αυτή και όχι ο Λεπέν, που, φυσικά βρίσκει την ευκαιρία να κάνει τη δουλιά του.