Στιγμιότυπο από την απονομή βραβείων

Ηταν ένα από τα πιο «πολιτικά» φεστιβάλ των τελευταίων ετών, χωρίς όμως να υπάρχει αντίστοιχη επιδίωξη από το ίδιο το φεστιβάλ. Οταν ένας θεσμός δεν παίρνει θέση στη λαίλαπα που μας περικυκλώνει, ουσιαστικά παίρνει θέση, συντάσσεται με την εξουσία. Ηταν άραγε αναμενόμενο, τη στιγμή που συμβαίνει μια κοινώς αποδεκτή γενοκτονία στην Παλαιστίνη, το φεστιβάλ να μην ψελλίσει ούτε μισή κουβέντα, να μην κάνει έστω ένα υποτυπώδες αφιέρωμα σε παλαιστινιακές ταινίες ή έστω σε παλαιστινιακές και ισραηλινές ταινίες για το φλέγον ζήτημα; Κι όμως από τη συνέντευξη Τύπου κιόλας, το φεστιβάλ απαντούσε διαβάζοντας μια κάρτα ότι «στέκεται πάντα στην πλευρά των αδυνάτων και της ειρήνης»... Πώς όμως το φεστιβάλ στάθηκε έμπρακτα στην πλευρά των αδυνάτων, χωρίς να πράξει τίποτα από τα παραπάνω; Ρητορικό το ερώτημα.

Ευτυχώς, στην τελετή έναρξης και λήξης, στην απονομή των βραβείων αλλά και σε διάφορες ομιλίες σκηνοθετών κατά τη διάρκεια των προβολών στην αίθουσα, οι καλλιτέχνες έδωσαν το ιδιαίτερα δυνατό στίγμα τους σχετικά με το ζήτημα. Για το μεγαλύτερο μέρος των εκδηλώσεων αλληλεγγύης στην Παλαιστίνη «ευθύνονται» οι Filmmakers for Palestine Greece, μια κίνηση ανθρώπων του κινηματογράφου που διεκδίκησε ορατότητα στο παλαιστινιακό ζήτημα στο πλαίσιο του φεστιβάλ. Αλήθεια είναι ότι αντιμετωπίστηκαν με σιωπή από τον ίδιο τον θεσμό, την ίδια στιγμή όμως τόσο σκηνοθέτες όσο και εργαζόμενοι του φεστιβάλ αντιμετώπισαν πολύ θετικά τις πολύμορφες κινητοποιήσεις.

Το φετινό φεστιβάλ ήταν κατά κάποιο τρόπο «μονοθεματικό». Εκτός από το κεντρικό αφιέρωμά του και την απονομή του «Χρυσού Αλέξανδρου» στον Παναγιώτη Ευαγγελίδη, που ήταν αφιερωμένα στη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα, επίσης η συντριπτική πλειοψηφία των ταινιών αφορούσε ή εκπορευόταν από αυτό το ζήτημα. Ετσι δεν κρατήθηκε μια σχετική ισορροπία με τις υπόλοιπες θεματικές ενότητες και είχαμε πολύ λιγότερες επιλογές ταινιών σχετικά με άλλα ζητήματα.

Κάποιες ταινίες επίσης δεν έτυχαν προβολής διά ζώσης και μπορούσαμε να τις δούμε μόνο στην πλατφόρμα του φεστιβάλ, όπως για παράδειγμα οι «Συνάδελφοι ηρωικοί οικοδόμοι» του Γιάννη Ξύδα, και είναι πραγματικά απορίας άξιο γιατί η τρίτη ταινία του αναγνωρισμένου σκηνοθέτη δεν βρήκε τη θέση της στις αίθουσες του φεστιβάλ. Επίσης, απορίας άξιο είναι γιατί απορρίφθηκε από το πρόγραμμα του φεστιβάλ και η ταινία του καταξιωμένου κινηματογραφιστή Γιώργου Κεραμιδιώτη, «Εβρος, θολό τοπίο», χωρίς καμία απάντηση στον δημιουργό. Εμείς παρακολουθήσαμε την ταινία και τη βρήκαμε εξαιρετική. Ο σκηνοθέτης μέσα από την πολυεπίπεδη κινηματογράφησή του διατρέχει όχι μόνο τη ραγδαία αλλαγή της τοπικής κοινωνίας, τα προβλήματα της αγροτικής παραγωγής, τη στρατικοποίηση της περιοχής και τον φράκτη, αλλά διερευνά και την ανεξιχνίαστη δολοφονία τριών γυναικών προσφύγων πριν κάποια χρόνια, που δεν είδε το φως της δημοσιότητας... Μια αξιόλογη δουλειά στη διακεκαυμένη ζώνη των συνόρων...

Η αίσθηση που αποκομίζουμε όλο και περισσότερο είναι ότι σε αυτό το διεθνές φεστιβάλ έχει πολύ μικρό μερίδιο η σύγχρονη ελληνική δημιουργία ντοκιμαντέρ. Αλήθεια, αναρωτιόμαστε, γιατί δεν υπάρχει έστω ένα ξεχωριστό τμήμα ελληνικών ταινιών, στο σημαντικότερο φεστιβάλ της χώρας μας; Πώς θα μάθουμε ποια ζητήματα απασχολούν τους Ελληνες δημιουργούς τού σήμερα; Πολλά τα ρητορικά ερωτήματα.

Οι μέρες του φεστιβάλ επίσης σημαδεύτηκαν και από την απάνθρωπη επίθεση σε βάρος δύο νεαρών τρανς ατόμων από πολυπληθή ομάδα τραμπούκων, λίγα μόλις μέτρα από την κεντρική αίθουσα του φεστιβάλ, το «Ολύμπιον». Ομως ευτυχώς η αντίδραση και η αλληλεγγύη τόσο των κινηματογραφιστών, όσο και του λαού της Θεσσαλονίκης ήταν άμεση.

Ομολογούμε, τέλος, ότι στην Αγορά του φεστιβάλ για επαγγελματίες συναντηθήκαμε με πολύ ενδιαφέρουσες ελληνικές και ξένες ταινίες. Κλείνουμε με την ευχή να συναντηθούμε σύντομα στις αίθουσες με τις εξαιρετικές ταινίες «Συνάδελφοι ηρωικοί οικοδόμοι» του Γιάννη Ξύδα και «Tack» της Βάνιας Τέρνερ, που σάρωσε, και όχι άδικα, στα βραβεία και ελπίζουμε το επόμενο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ να έχει περισσότερο κοινωνικό σινεμά, γιατί μας λείπει απίστευτα οι δημιουργοί να μιλάνε για τους καθημερινούς ανθρώπους και τα προβλήματά τους.