Αυτές τις μέρες τη χώρα μας επισκέφτηκε ο Πρόεδρος της Λιθουανίας, Βάλντας Αντάμκους, με κύριο στόχο να «κερδίσει» την υποστήριξη της ελληνικής κυβέρνησης στην προσπάθεια ένταξης της Λιθουανίας στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ. Και βέβαια την κέρδισε! Αλλωστε, η κυβέρνηση Σημίτη, πάντα «ευγενική», γενναιόδωρα προτίθεται να δώσει από μια... «σπρωξιά» σε κάθε χώρα που αποζητά να μπει στη «στρούγκα» του ΝΑΤΟ και της ΕΕ. Τι γίνεται όμως σ' αυτήν τη χώρα; Με τι εσωτερικά, αλλά και διεθνή ζητήματα έρχεται αντιμέτωπος ο λαός αυτής της χώρας που αριθμεί σήμερα γύρω στα 3.700.000 πληθυσμού;

Αυτό θα μπορούσε να πει κανείς αν θεωρήσει το Κόσσοβο ως τη ΝΑΤΟική «κολυμβήθρα», το μέρος όπου παίρνουν το «βάπτισμα του πυρός» οι χώρες που θέλουν να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ. Ετσι, μέχρι και η Λιθουανία φέρεται να συμμετέχει στις ΝΑΤΟικές δυνάμεις στο Κόσσοβο!«Το Αζερμπαϊτζάν, η Λιθουανία, η Σλοβακία και η Δημοκρατία της Γεωργίας, όλες πρώην κομμουνιστικές χώρες, εργάζονται τώρα για να εξασφαλίσουν ασφαλείς συνθήκες για το λαό του Κοσσυφοπεδίου», γράφει η KFOR Κρόνικελ. Σύμφωνα με την εφημερίδα, στρατιώτες του λιθουανικού στρατού προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στο 18ο Πολωνικό Τάγμα Αεροπορικής Εξόρμησης. Κύρια καθήκοντά τους είναι η συνοδεία πομπών, η επάνδρωση σημείων ελέγχου και οι περιπολίες σε χωριά, όπως το Ντόνινα Μπίτινια, που είναι σερβικός θύλακος. Σύμφωνα με το «Μπάλκαν Νιούζ Σέρβις», ο Πρόεδρος της Λιθουανίας, Βάλντας Αντάμκους, έχει εκφραστεί ανοιχτά όσον αφορά στο πόσο σημαντική είναι η συμμετοχή της Λιθουανίας, μαζί με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, στη διατήρηση της ειρήνης στο Κοσσυφοπέδιο και στον αγώνα εναντίον των «κινδύνων κατά της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και άλλων θεμελιωδών αξιών»¹. Ταυτόχρονα, η Λιθουανία συμμετείχε στη διάσκεψη με θέμα τη συνεργασία των μυστικών υπηρεσιών των χωρών- μελών του ΝΑΤΟ. Διάρκεσε 10 μέρες (μέχρι τις 14 του Απρίλη) στην πόλη Σινάια της Ρουμανίας και συμμετείχαν εκπρόσωποι των υπηρεσιών πληροφοριών των χωρών-μελών του ΝΑΤΟ και των υποψήφιων προς ένταξη χωρών².

Το κομμουνιστικό κίνημα στη Λιθουανία είναι πιο αδύνατο, απ' ό,τι στη Λετονία. Το ΚΚ παραμένει παράνομο και δρα μέσα σε δύσκολες συνθήκες. Εκδίδει παράνομα την εφημερίδα «ΤΙΕΣΑ» («Αλήθεια»). Στη φυλακή βρίσκεται ο Μικόλας Μπουρακιάβιτσιους, Α` Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚ Λιθουανίας, καθηγητής Πανεπιστημίου, που έχει καταδικαστεί σε 12 χρόνια φυλακή καταναγκαστικών έργων. Ενώ στις 15 του Γενάρη 2002 απελευθερώθηκε ο Γιούζας Γιερμαλάβιτσιους, επίσης πανεπιστημιακός, μέλος της ΚΕ του ΚΚΛ, αφού εξέτισε την ποινή του σε 8 χρόνια φυλακή. Για την ίδια υπόθεση, είναι κατηγορούμενοι και καταζητούνται άλλοι 45 κομμουνιστές και στελέχη του σοβιετικού κράτους, τα οποία οι αρχές ασφαλείας της χώρας δεν μπορούν ακόμα να βρουν. Ανοίγοντας εδώ μια παρένθεση να σημειώσουμε ότι, τόσο ο Μικόλας Μπουρακιάβιτσιους, όσο και ο Γιούζας Γιερμαλάβιτσιους είχαν καταφύγει στη γειτονική Λευκορωσία, όπου οι αρχές της χώρας τούς είχαν δώσει πολιτικό άσυλο. Ομως μια ομάδα των ειδικών δυνάμεων της Λιθουανίας κατάφερε το 1994 παράνομα να τους συλλάβει (σε ξένο έδαφος) και να τους απαγάγει.

Στην ουσία, οι παραπάνω κατηγορούνται, γιατί προσπάθησαν να αποτρέψουν την απόσχιση της ΣΣΔ της Λιθουανίας από την ΕΣΣΔ και τη διάλυση της τελευταίας. Ως σοβαρότερη κατηγορία εναντίον τους, αναφέρονται τα γεγονότα που έγιναν στις 13 του Γενάρη του 1991 έξω από τον τηλεοπτικό σταθμό του Βίλνιους, πρωτεύουσα της Λιθουανίας. Εκεί, κατά τη διάρκεια της αντιπαράθεσης τμημάτων του σοβιετικού στρατού με εθνικιστές διαδηλωτές, είχαν χάσει τη ζωή τους 13 πολίτες. Στις σχετικές έρευνες που έκαναν μετά τα γεγονότα οι σοβιετικές εισαγγελικές αρχές (έως τη διάλυση της ΕΣΣΔ) αποδείχτηκε ότι τα θύματα είχαν πυροβοληθεί από ψηλά, κι όχι από τις θέσεις όπου βρίσκονταν οι Σοβιετικοί στρατιώτες. Επίσης, ένα τουλάχιστον θύμα είχε χτυπηθεί από σφαίρα όπλου, που δε χρησιμοποιούσε ο σοβιετικός στρατός. Ηταν φανερό πως επρόκειτο για προβοκάτσια σε βάρος του σοβιετικού στρατού και της ΕΣΣΔ, με στόχο να ενισχυθούν οι εθνικιστικές-αποσχιστικές τάσεις στη Λιθουανία.

Βέβαια, οι νέες αρχές της Λιθουανίας πέταξαν στον κάλαθο των αχρήστων όλα τα πορίσματα των ερευνών, που έγιναν κατά την περίοδο της ΕΣΣΔ. Ομως, νέα στοιχεία και μαρτυρίες έρχονται πλέον να αποδείξουν τους πραγματικούς υπεύθυνους της τραγωδίας στο Βίλνιους. Πρόκειται για τη μαρτυρία του Αούντριους Μποτκιάβιτσιους, επικεφαλής το 1991 των ένοπλων παραστρατιωτικών δυνάμεων του εθνικιστικού κινήματος «Σαγιούντις». Ο τότε 30χρονος Μποτκιάβιτσιους στη συνέχεια τέθηκε επικεφαλής της λιθουανικής αντιπροσωπείας στις συνομιλίες για την αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων από τη Λιθουανία και για κάποια περίοδο είχε αναλάβει και τα καθήκοντα του υπουργού Ασφαλείας. Αργότερα απομακρύνθηκε και στάλθηκε για «μετεκπαίδευση» σε στρατιωτική σχολή της Αγγλίας. Το 1998 ο ίδιος προσπάθησε να ξανάρθει στα «πράγματα», αλλά συνελήφθη και καταδικάστηκε σε 5 χρόνια φυλακή, με την κατηγορία ότι στο παρελθόν είχε δωροδοκηθεί με 15.000 δολάρια. Αφού κάθισε δύο χρόνια στη φυλακή, απολύθηκε λόγω «καλής συμπεριφοράς» και πριν μερικές μέρες, στην εβδομαδιαία λιθουανική εφημερίδα «Ομπζόρ», παραδέχτηκε ότι οι παραστρατιωτικοί του «Σαγιούντις» ευθύνονται για τα θύματα της 13ης του Γενάρη. Η δολοφονία των πολιτών ήταν μια προσχεδιασμένη ενέργεια του «Σαγιούντις» (μόνο;), που εκτελέστηκε από ελεύθερους σκοπευτές-παραστρατιωτικούς που είχαν ακροβολιστεί στις στέγες σπιτιών σε γειτονικά κτίρια. Την πληροφορία αναδημοσίευσε στις 25/04/2000 η ρωσική εφημερίδα «Νεζαβίμαγια Γκαζέτα». Σύμφωνα με τα λόγια του, «τέτοιοι ήταν τότε οι όροι του παιχνιδιού, τους οποίους έπρεπε να τηρήσουμε για τις ανάγκες του ψυχολογικού πολέμου», ενάντια βέβαια στην ΕΣΣΔ.

Στη χώρα υποθάλπουν συνεχώς το αντικομμουνιστικό και αντισοβιετικό κλίμα. Ως «μνημείο» αντισοβιετισμού μπορεί να χαρακτηριστεί ο νόμος «Για την αποζημίωση από τη σοβιετική κατοχή», που εγκρίθηκε τον Ιούνη 2000 (ομόφωνα) από το λιθουανικό Κοινοβούλιο (Σέιμ). Ο Πρόεδρος της χώρας, Αντάμκους, αρνήθηκε μεν να τον υπογράψει, αλλά αρνήθηκε και να θέσει «βέτο». Ετσι ο νόμος υπογράφτηκε από τον πρόεδρο της Βουλής και έγινε νόμος της χώρας. Με βάση αυτό το νόμο η Λιθουανία αξιώνει αποζημίωση άνω των 276 δισ. δολαρίων από τη Ρωσία (ως διαδόχου των υποχρεώσεων της ΕΣΣΔ), εξαιτίας της «σοβιετικής κατοχής»! Η Ρωσία βέβαια έχει εκφράσει την έντονη αντίθεσή της σ' αυτόν τον νόμο.

Το τι «ζημιά» έπαθε η Λιθουανία από τη «σοβιετική κατοχή» (που κάθε άλλο βέβαια παρά κατοχή ήταν, αφού η Λιθουανία εθελοντικά μπήκε στη σύνθεση της ΕΣΣΔ το 1940), φαίνεται από το γεγονός ότι στα 50 χρόνια σοβιετικής εξουσίας εξαφανίστηκε ο αναλφαβητισμός κι η ανεργία, αυξήθηκε η βιομηχανική παραγωγή κατά 80 φορές (!), δημιουργήθηκε μια σοβαρή ενεργειακή βάση (ηλεκτρενέργεια, επεξεργασία πετρελαίου), όπως και άλλες μεγάλες βιομηχανικές μονάδες. Η δε αγροτική παραγωγή αυξήθηκε κατά 2,5 φορές. Μόνο ένα στοιχείο θα αναφέρουμε για σύγκριση: Σήμερα η ανεργία στη Λιθουανία ανέρχεται στο 16,6%, ενώ υπάρχουν περιοχές της χώρας που ξεπερνά το 30%.

Στις σχέσεις Μόσχας-Βίλνιους εμπλέκεται πάντως και η ΕΕ, αφού έχει προκύψει ένα τεράστιο θέμα με την περιοχή Καλίνινγκραντ, που είναι ένας ρωσικός θύλακος εκτός των ορίων της κύριας ρωσικής επικράτειας. Εχει 950.000 κατοίκους, από τους οποίους περίπου 50% διαβιούν στην ομώνυμη πρωτεύουσα της περιοχής (που ονομαζόταν παλαιότερα Kanigsberg). Το Καλίνινγκραντ συνορεύει ανατολικά με τη Λιθουανία και δυτικά με την Πολωνία. Η ρωσική ενδοχώρα απέχει 400 χλμ. Σχετική έκθεση της ΕΕ σημειώνει τα εξής: «Με τη διεύρυνση της ΕΕ προς ανατολάς, δηλαδή την είσοδο της Πολωνίας και της Λιθουανίας στην ΕΕ, η γεωπολιτική κατάσταση θα αλλάξει ριζικά: Το Καλίνινγκραντ θα περιβάλλεται από την ΕΕ, δηλαδή από μία ένωση κρατών που τείνει να άρει τα εσωτερικά της σύνορα, και εφαρμόζει μια πολιτική οριοθέτησης των εξωτερικών της συνόρων. Αυτό θα έχει μακροπρόθεσμες συνέπειες για την εξέλιξη του Καλίνινγκραντ, και όχι μόνο: Ολος ο χώρος της Βαλτικής και οι ίδιες οι σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και ΕΕ θα επηρεαστούν από την εξέλιξη στην περιοχή του Καλίνινγκραντ. To Καλίνινγκραντ θα αποτελεί θύλακο περιστοιχιζόμενο από τα εξωτερικά όρια της υπόλοιπης ΕΕ, εκτός από την παράκτια ζώνη του στη Βαλτική Θάλασσα, γεγονός που θα οδηγήσει στην ανάγκη εξεύρεσης λύσης για τη διευκόλυνση της διακίνησης των προσώπων και των εμπορευμάτων ανάμεσα στο Καλίνινγκραντ και στην ηπειρωτική Ρωσία, σύμφωνα με τους κανόνες περί εξωτερικών συνόρων της ΕΕ»³. Ουσιαστικά η ΕΕ βλέπει το Καλίνινγκραντ ως «μεζέ» προς «βρώση» και η πολιτική που ετοιμάζεται να ακολουθήσει είναι η πολιτική «απορρόφησης», δηλαδή προσάρτησης αυτής της ρωσικής περιοχής, και σε αυτήν την πολιτική ως «εργαλείο» θα χρησιμοποιηθούν τόσο η Λιθουανία-Πολωνία, όσο κι ένα τμήμα της ρωσικής αστικής τάξης, που θα έχει άμεσο οικονομικό συμφέρον από ένα τέτοιο ενδεχόμενο.

Πάντως, η Λιθουανία κατάφερε να μην έχει έντονο πρόβλημα με τους «ρωσόφωνους», δηλαδή με τους μη Λιθουανούς, όπως έχει η γειτονική Λετονία. Ισως γιατί αυτοί είναι μόλις 18% (κι όχι 50% που είναι στη γειτονική Λετονία), αλλά και επειδή τους έχει δώσει την υπηκοότητα (ενώ στη Λετονία έχουν χαρακτηριστεί «μη πολίτες» και έχουν στερηθεί κάθε πολιτικού δικαιώματος). Παραμένουν βέβαια και στη Λιθουανία ορισμένα ζητήματα σχετικά με τα «εθνικά σχολεία», αλλά το θέμα δεν είναι της ίδιας σοβαρότητας με το καθεστώς του σύγχρονου «απαρτχάιντ» της γειτονικής Λετονίας. Να σημειώσουμε πάντως πως πριν λίγες βδομάδες στη χώρα μας είχε έρθει και η Πρόεδρος της Λετονίας, για να πάρει και αυτή τις «ευλογίες» της ελληνικής κυβέρνησης για την ένταξη της χώρας της σε ΝΑΤΟ κι ΕΕ. Τι κι αν ακόμη και αυτές οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πως η πλειοψηφία των πολιτών δε συμφωνεί με αυτήν την επιλογή... Τι κι αν δεν προβλέπεται να γίνει δημοψήφισμα... «Ψιλά γράμματα» για τις κυβερνήσεις της ΕΕ, των εντός και προς ένταξη χωρών.

Βλέποντας, όμως, μέσα σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα, τον κ. Σημίτη και τους άλλους κυβερνητικούς και κρατικούς παράγοντες της χώρας μας να «συναναστρέφονται» με Προέδρους τόσο... «δημοκρατικών» χωρών, είναι να αναρωτιέται κανείς: Να ισχύει άραγε και μεταξύ των κυβερνήσεων το «δείξε μου τους φίλους σου, να σου πω ποιος είσαι»;