• ΠΕΤΡΟΣ ΠΕΤΡΙΔΗΣ (1892 - 1977) ΑΓΙΟΣ ΠΑΥΛΟΣ (ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΟΡΑΤΟΡΙΟ ΣΕ ΔΥΟ ΜΕΡΗ). ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΑΡ. 1 ΣΕ ΣΟΛ ΕΛ. «ΕΛΛΗΝΙΚΗ». ΚΛΕΦΤΙΚΟΙ ΧΟΡΟΙ / Τηλιακός, Χατζησίμος, Σταμπόγλης, Χριστόπουλος, Ψύχας, Αράπη, Ζήκου, Κυανίδου, Σιγαλός / Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα και Χορωδία της Βουλγαρικής Ραδιοφωνίας / Βύρων Φιδετζής / NAXOS 8.574356-57 / 2024

Πέτρος Πετρίδης, Μανώλης Καλομοίρης, Γεώργιος Πονηρίδης καιΝαπολέων Σουκατζίδης. Πάντοτε ο μαέστρος Βύρων Φιδετζής, όταν μου μιλάει για τους τρεις Μικρασιάτες συνθέτες της Εθνικής μας Σχολής, δίπλα τους τοποθετεί και τον ήρωα κομμουνιστή συνδικαλιστή πολύγλωσσο και συγγραφέα που εκτελέστηκε στην Καισαριανή με τους 200, την Πρωτομαγιά του '44, Ναπολέοντα Σουκατζίδη, για να μην τον ξεχνάω, όπως λέει.

Ακούγοντας αυτούς τους δύο ψηφιακούς δίσκους με τα τρία εμβληματικά έργα του Πετρίδη, πιστεύω ακράδαντα ότι δεν στερούνται κανένα στοιχείο, ώστε να μην ακούγονται στις μεγάλες ευρωπαϊκές αίθουσες συναυλιών από τις ιστορικές ορχήστρες της γηραιάς ηπείρου και υπό την μπαγκέτα των κορυφών του «πόντιουμ».

Ο «Αγιος Παύλος» (1950) φερ' ειπείν, τι έχει να ζηλέψει από τα γνωστά μας «Πάθη» του Μπαχ; Και δεν γίνομαι βλάσφημος, συγκρίνοντας τον Πετρίδη με τον Μπαχ, αλλά ο Καππαδόκης Πετρίδης έχει συνθέσει χορωδιακά άριες και «ρετσιτατίβι» πραγματικά ζηλευτά, για τον μελωδικό τους πλούτο, τις αρμονίες και τις ενδιάμεσες κινήσεις των φωνών στα χορωδιακά, τα αφηγηματικά μέρη (ιταλιστί: «recitativi»), που συνοδεύονται από έναν ισοκράτη («πεντάλ»), ένα τρίο κι ένα κουαρτέτο υπέροχα στο 1ομέρος, μια φούγκα για άνοιγμα του 2ου μέρους από τις μελωδικότερες, και όλα τούτα μπλεγμένα με τους εκκλησιαστικούς τρόπους, τους κανόνες της περιβόητης «κλασικής» μουσικής, διάφορα παραδοσιακά μας ακούσματα, όπως το τριημιτόνιο και άλλα «γυρίσματα», τόσο μαστόρικα δουλεμένα και δανεισμένα από το δημοτικό μας τραγούδι που είναι αξιοπρόσεχτα σίγουρα. Οσο για την Πρώτη του Συμφωνία σε σολ ελ., την «Ελληνική», γραμμένη στα μέσα της δεκαετίας του '20, πρόκειται για κλασική 4μερή ανάπτυξη της συγκεκριμένης φόρμας, στην οποία εκθέτει διάφορα πάρα πολύ όμορφα οργανικά «σόλι», όπως των δύο κλαρινέτων της αρχής, της βιόλας στο 2ο μέρος εν είδει μοιρολογιού κ.ά., αλλά και ένα από τα ωραιότερα «σκέρτσι» της ελληνικής μουσικής φιλολογίας, όπως σημειώνει ο Φιδετζής. Στο δε 4ομέρος, φτάνουμε να ακούσουμε, ακόμη και άρωμα ρυθμού και στιλ «ραγκ - τάιμ» ή θύμησες στραβινσκικής γραφής του γαλλικού μεσοπολέμου. Πρόκειται για μια «Ρωμαίικη», όπως συνηθίζεται να λέγεται επίσης συμφωνία, με ευρωπαϊκούς μουσικούς κανόνες καμωμένη, δουλειά που φανερώνει έναν πραγματικά σπουδαίο Ελληνα συνθέτη. Οι δε «Κλέφτικοι Χοροί» του είναι ρωμαλέοι, ζωντανοί, με τους σύνθετους ελληνικούς τους ρυθμούς, που σε κάποια σημεία οι «Χοροί» θυμίζουν την «Ιεροτελεστία της Ανοίξεως» πάντα όμως μέσω της ιδιαίτερης προσωπικής μουσικής γλώσσας του Πετρίδη. Αυτοί οι «Χοροί» είναι μέρος μιας «Κλέφτικης Συμφωνίας» που συνέθεσε ο Μικρασιάτης βάρδος μας στα 1922, αλλά λίγα χρόνια μετά την αποκήρυξε, κρατώντας τους χορούς αυτούς μόνο.

Ο Πετρίδης γεννήθηκε στη Νίγδη της Καππαδοκίας και πέθανε στην Αθήνα. Εκτός από συνθέτης, υπήρξε μαέστρος και ακαδημαϊκός. Φοίτησε αρχικά στην Πόλη και στα 1911 πάει στο Παρίσι για νομικά (Σορβώνη) και πολιτικές επιστήμες (Ελεύθερη Σχολή Πολιτ. Επιστ.), όπως μας πληροφορεί ο Τάκης Καλογερόπουλος στο «Λεξικό» του «της Ελληνικής Μουσικής» (εκδ. «Γιαλλελής»). Το '12 έρχεται και κατατάσσεται εθελοντής στον ελληνικό στρατό για τους Βαλκανικούς και τραυματίζεται στο Μπιζάνι και τη Σιάτιστα. Για πάνω από 30 χρόνια γράφει ανταποκρίσεις και κριτικές μουσικής για ελληνικά και ξένα έντυπα («Μουσικοί Τάιμς» Λονδίνου, εφημ. «ChristianScienceMonitor» Βοστώνης, «Ελεύθερον Βήμα», «Πρωΐα», «Καθημερινή» κ.ά.), ενώ στα νεανικά του χρόνια παρακολουθεί σποραδικά μαθήματα από τους διαπρεπείς συνθέτες Αλμπέρ Βολφ, Φλοράν Σμιτ και Αλμπέρ Ρουσέλ. Εκλέγεται (1957) αντεπιστέλλον μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας Καλών Τεχνών μετά το θάνατο του Σιμπέλιους. Εγραψε πλήθος έργων με κυριότερα την όπερα «Ζεφύρα», το χορόδραμα «ο Πραματευτής», 4 συμφωνίες, κοντσέρτα για πιάνο, δύο πιάνα, βιολί, κομμάτια για ορχήστρα εγχόρδων, πολλά τραγούδια κ.ά.

• Εργα ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΞΙΩΤΗ (1875-1924) Φιλαρμόνια Ορχήστρα Αθηνών, Βύρων Φιδετζής, Κουαρτέτο εγχόρδων «L' Anima», Αρτεμις Μπόγρη, Χρήστος Κεχρής, Δημήτρης Βεζύρογλου, Απόστολος Παληός / SUBWAYS (SM92023) / 2023

Εχουμε ξαναγράψει για το έργο του γεννημένου στη Μαριούπολη Ουκρανίας εκ Μυκόνου συνθέτη μας, Γεωργίου Αξιώτη, ορμώμενοι από διάφορες συγκυρίες παρουσιάσεως συνθέσεών του σε συναυλίες, ηχογραφήματα παντός είδους ή από την παρουσίαση τελευταία των συνθετικών «Απάντων» του σε παρτιτούρες χρηστικές και όχι κριτικές.

Αυτό είναι ένα διπλό CD με έργα μουσικής δωματίου, τραγούδια, κομμάτια για σόλο πιάνο και ορχηστρικά που ολοκληρώνουν την ύπαρξη ακροαμάτων των «Απάντων» του συνθέτη, με τη σύμπραξη αντίστοιχων εξαίρετων ερμηνευτών και συνόλων, υπό τη γενική καλλιτεχνική επιμέλεια και φροντίδα του μαέστρου και ερευνητή Β. Φιδετζή. Εκτός των παραπάνω, ηθικά και υλικά αρκετοί Μυκονιάτες στάθηκαν αρωγοί στην έκδοση αυτή, τους οποίους ο μαέστρος ευχαριστεί ονομαστικά στον πρόλογό του στο ένθετο του CD.

Αξίζει να μνημονεύσουμε τον ιστορικό, μουσικολόγο, συγγραφέα, ερευνητή Γιώργο Λεωτσάκο, που κοντά στον Δεκαπενταύγουστο «χάσαμε» για πάντα, ότι με καμάρι έλεγε στον υπογράφοντα συνέχεια πως οι μεγαλύτερες ανακαλύψεις του Φιδετζή είναι το έργο του Ιθακήσιου Διονυσίου Ροδοθεάτου (1849-1892), του Πατρινού Δημ. Λιάλιου (1869-1940) και του Αξιώτη. Εκαστος από διαφορετική «σχολή» μουσικής ανατροφής και σύνθεσης.

Ο Αξιώτης σπούδασε πρώτα στη Ρωσία εγκύκλια και μετά νομικά στην Αθήνα και μουσική με τον μαέστρο Λουδοβίκο Σπινέλλη (1871-1904). Κατόπιν φοίτησε στο διάσημο Κονσερβατόριο «Σαν Πιέτρο α Μαγιέλα» της Νάπολης στην περίφημη σχολή συνθέσεως - την οποία είχε διδαχθεί πρώτος ο Μάντζαρος (1795-1872) και δίδαξε όλους τους Επτανήσιους κατοπινούς μαθητές του - αποφοιτώντας με δίπλωμα στα 1901 και όντας συμμαθητής μεταξύ άλλων με τον Γεώργιο Λαμπαλέτ (1875-1945). Ο Αξιώτης απέκτησε ένα παιδί, την κομμουνίστρια λογοτέχνιδα και ποιήτρια Μέλπω Αξιώτη (1905-1973). Συνέθεσε αρκετά έργα μικρά και μεγάλα για φωνή και πιάνο, σόλο πιάνο, ορχηστρικά και κουαρτέτα εγχόρδων. Εμπεριστατωμένα κείμενα στο καλαίσθητο ένθετο του διπλού CD μάς δίνουν οι διδάκτορες Απόστολος Παληός και Γιάννης Μπελώνης, αλλά και ο Φιδετζής, γνωρίζοντάς μας αυτήν τη μοναδική μουσική προσωπικότητα και αγωνιστή της Υψηλής Τέχνης, αφού μελετήσουμε τα γραφτά του και τις θέσεις του και, έχοντας κατά νου εσαεί το όραμά του, θα λέγαμε, περί της αναμορφώσεως της μουσικής εκπαίδευσης.

• Ο Καραγκιόζης πάει συναυλία. Ιδέα, σχεδιασμός της υπόθεσης, επιλογή και ενορχήστρωση μουσικών κομματιών: Αλκης Μπαλτάς / SUBWAYS (MP4 VIDEO) / 2022

Από τις ωραιότερες μουσικοθεατρικές παραστάσεις που έχουμε παρακολουθήσει, αν και μέσω DVD. Ενα υπέροχο δώρο που μου έκανε ο ίδιος ο δημιουργός του, ο μαέστρος και συνθέτης Αλκης Μπαλτάς πριν από λίγες εβδομάδες. Ηδη το έχω δει 3 φορές και δεν το χορταίνω. Υπενθυμίζουμε ότι η συγκεκριμένη παράσταση παρουσιάστηκε την Κυριακή 29 Δεκέμβρη στον Περισσό, στην Πρωτοχρονιάτικη Γιορτή που διοργάνωσαν το ΚΚΕ και η ΚΝΕ.

Αλήθεια είναι πως μαγεύομαι ακόμη από τέτοια δημιουργήματα, αλλά και παραμύθια, βιβλία, θέατρο και όπερα για παιδιά.

Πρόκειται για ένα έργο που γελάς με την ψυχή σου και μαζί μαθαίνεις, λιγότερο από μία ώρα, όπου ο συνθέτης έχει σκεφτεί και μας δίνει ευφάνταστα μέσω του πολυαγαπημένου μας λαϊκού ήρωα του θεάτρου σκιών, του Καραγκιόζη, μια ιστορία, για την ιδέα δηλαδή που έχει ο πολύς κόσμος για την κλασική μουσική και τη διαφορά με τον κανταδόρο Ζακυνθινό Σιορ-Νιόνιο, που ξέρει τη μουσική... αυτή από γεννήσεως. Ο Επτανήσιος φίλος μας που τραγουδάει τον λόγο του, εξηγεί στον Καραγκιόζη και τους υπόλοιπους ήρωές μας τι είναι η κλασική μουσική και τα διάφορα που θα ακούν στη συναυλία που διοργανώνει και τους καλεί η Βεζυροπούλα, αλλά τους μιλάει και για τα έργα που θα παιχτούν, τα οποία αναγγέλλει ο Χατζηαβάτης, τον ρόλο του μαέστρου και τη λειτουργία της ορχήστρας. Ετσι, ο Καραγκιόζης αλλάζει γνώμη άρδην και επαινεί τη μουσική αυτή που δεν γνώριζε και προτρέπει μικρούς και μεγάλους με τον τρόπο του, να ακούνε και να μάθουν κλασική μουσική. Είναι γνωστή, άλλωστε, πάνω από δύο αιώνες η παράδοση της Επτανήσου στη «μεγάλη μουσική» σε αντίθεση με την υπόλοιπη Ελλάδα, που συνεχίζει έως σήμερα μικραίνοντας ευτυχώς την ψαλίδα.

Παίζει ο καλλιτέχνης καραγκιοζοπαίχτης Θοδωρής Κωστιδάκης, μικρό οργανικό σύνολο και είναι μια παράσταση «ζωντανή» από το Θέατρο «Παλλάς» της Λευκωσίας. Οσο για τον Αλκη Μπαλτά δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις, αρκεί να θυμίσουμε κάτι τιμητικό για αυτόν που συζητιέται χρόνια στον μουσικό μας κύκλο, υποδηλώνοντας πόσο μπροστά ήταν πάντοτε από την εποχή του σε όλες τις διευθυντικές κρατικές μουσικές θέσεις που κατείχε. Οταν, λοιπόν, σκεφτόμαστε κάτι καινούριο, όπως θεωρούμε, να κάνουμε για πρώτη φορά, αμέσως αναρωτιόμαστε εάν το έχει κάνει ο Μπαλτάς πριν. Εάν όχι, τότε όντως είναι νέο, πρωτοποριακό, επαναστατικό για την κοινωνία. Συνήθως, όμως, το έχει σκεφτεί και το έχει πραγματοποιήσει ο μαέστρος πριν από δεκαετίες και έτσι πρέπει να ανασκευάσουμε την ιδέα μας.