Κυριακή 22 Ιούνη 1941, ώρα 3.30 το πρωί. Στο Λαϊκό Επιτροπάτο Αμυνας και Γενικό Επιτελείο των σοβιετικών Ενόπλων Δυνάμεων στη Μόσχα φτάνει η αναφορά του αρχηγού του επιτελείου της Δυτικής Περιοχής στρατηγού Β. Ε. Κλιμόφσκιχ ότι εκείνη ακριβώς τη στιγμή η γερμανική Αεροπορία πραγματοποιούσε επιδρομή στις πόλεις της Λευκορωσίας. Σε λίγο οι αναφορές έφταναν βροχή. Η Σοβιετική Ενωση δεχόταν απροειδοποίητα την επίθεση των ναζιστικών στρατευμάτων σε όλο το μήκος των συνόρων της, από τη Μαύρη Θάλασσα ως τη Βαλτική. Αμέσως ενημερώθηκε ο Στάλιν και στις 4.30 π.μ. το ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΣΕ και η στρατιωτική ηγεσία της χώρας συσκέπτονταν στο Κρεμλίνο για την αντιμετώπιση της κατάστασης¹.

Με το χάραμα της μέρας ο Γερμανός πρεσβευτής στη Μόσχα Σούλενμπουργκ ζήτησε να δει τη σοβιετική ηγεσία. Συναντήθηκε με τον υπουργό Εξωτερικών Β. Μ. Μόλοτοφ, στον οποίο και ανακοίνωσε την απόφαση της χώρας του να κηρύξει τον πόλεμο στην ΕΣΣΔ. «Η σοβιετική κυβέρνησις- είπε καταλήγοντας ο πρεσβευτής- παραβίασε τας συνθήκας της με τη Γερμανίαν και ετοιμάζεται να επιτεθή κατά της Γερμανίας εκ των όπισθεν εις την πάλην που αύτη διεξάγει διά την ύπαρξίν της. Διά τούτο ο Φύρερ διέταξε τας γερμανικάς Ενόπλους Δυνάμεις ν' αντισταθούν εις την απειλήν ταύτην με όλα τα μέσα που διαθέτουν». Την ίδια, περίπου, στιγμή ο σοβιετικός πρεσβευτής στο Βερολίνο Βλαδίμηρος Ντεκανόζοφ άκουγε την προαναφερόμενη ανακοίνωση από το στόμα του Γερμανού υπουργού Εξωτερικών, Ι. Φον Ρίμπεντροπ², ενώ στις 7 το πρωί από το γερμανικό ραδιόφωνο ο Γκέμπελς διάβασε διακήρυξη του Χίτλερ προς ολόκληρο το γερμανικό έθνος όπου, μεταξύ άλλων, αναφερόταν:

«Τη στιγμήν αυτήν συμπληρούται μία συγκέντρωσις στρατευμάτων, η οποία εις την έκτασιν και ευρύτητα είναι η μεγαλυτέρα όσων είδε ποτέ ο κόσμος... Σκοπός του μετώπου τούτου είναι δι' αυτό όχι μόνον η προστασία των καθ' έκαστον χωρών, αλλά η ασφάλεια της Ευρώπης και διά τούτο η σωτηρία όλων.

Απεφάσισα ως εκ τούτου σήμερον να θέσω και πάλιν την τύχην και το μέλλον του Γερμανικού Ράιχ και του λαού μας εις τας χείρας των στρατιωτών μας.

Ο Θεός ας μας βοηθήση ειδικώς εις αυτόν τον αγώνα.»³.

Οταν τα χιτλερικά στρατεύματα παραβίαζαν το σοβιετικό έδαφος η φασιστική Γερμανία είχε επιβάλει την κυριαρχία της, έμμεσα ή άμεσα, πάνω σ' ένα απέραντο έδαφος που εκτεινόταν από τις ακτές του Ατλαντικού ως τα σοβιετικά σύνορα κι από το Νάρβικ ως την Κρήτη. Στην Ευρώπη, ουσιαστικά, οι μόνες χώρες που ήταν ελεύθερες ήταν η Σοβιετική Ενωση και η Αγγλία. Εντούτοις, η όλη όψη του πολέμου άλλαξε ριζικά με την εισβολή στη Σοβιετική Ενωση, γεγονός που δεν προκύπτει, κυρίως, εκ του αποτελέσματος του πολέμου όσο με βάση την κατάσταση που ίσχυε κατά την έναρξη της επίθεσης.

Η επίθεση στην ΕΣΣΔ, σύμφωνα με τον Λίντελ Χαρτ⁴, «έδωσε στη Βρετανία την ευκαιρία να αναλάβει από μια κατάσταση, που φαινόταν απελπιστική στα μάτια αυτών που ζούσαν έξω απ' τα σύνορα του νησιού της». Εχει βάση αυτή η εκτίμηση, δεδομένου ότι η Αγγλία δεχόταν από τον Αύγουστο του 1940 την ισχυρότατη πίεση της ναζιστικής στρατιωτικής μηχανής ώστε να υποχρεωθεί να έρθει σ' ένα συμβιβασμό με τη Γερμανία. Η άρνηση, όμως, της βρετανικής αστικής τάξης να συμβιβαστεί σ' ένα ρόλο που θα της αφαιρούσε την πρωτοκαθεδρία στον καπιταλιστικό κόσμο, και, ως εκ τούτου, της κυβέρνησης Τσόρτσιλ "να συζητήσει κάθε προσφορά ειρήνης υποχρέωσε τη χώρα σε καταστάσεις που λογικά θα την οδηγούσαν από την αυξανόμενη εξάντληση στη βέβαιη κατάρρευση- ακόμη και στην περίπτωση που ο Χίτλερ θα απόφευγε να την καταλάβει αιφνιδιαστικά με εισβολή»⁵.

Αλλά στις προθέσεις του Χίτλερ δεν ήταν η κατάρρευση της Αγγλίας γεγονός που το είχε αποσαφηνίσει στους στρατηγούς του όταν κατά την επιχείρηση εναντίον της Γαλλίας είχε αφήσει τα βρετανικά στρατεύματα να φύγουν ανενόχλητα από τη Δουνκέρκη. «Μας κατέπληξεν - θυμόταν αργότερα, ένας απ' αυτούς, ο Μπλούμεντριτ⁶ - ομιλήσας με θαυμασμόν διά τη Βρεττανικήν Αυτοκρατορίαν, διά την αναγκαιότητα της ύπαρξής της και διά τον πολιτισμόν, τον οποίον η Μεγάλη Βρεττανία έφερεν εις τον κόσμον... Συνέκρινε την Βρεττανικήν Αυτοκρατορίαν με την Καθολικήν Εκκλησίαν ειπών ότι αμφότεραι υπήρξαν ουσιώδη στοιχεία σταθερότητος εις τον κόσμον. Είπεν ότι παν ό,τι ήθελεν από τη Μεγάλην Βρεττανίαν ήτο ν' αναγνωρίση αύτη τη θέσιν της Γερμανίας εις την Ηπειρωτικήν Ευρώπην. Η επιστροφή των απολεσθεισών αποικιών της Γερμανίας θα ήτο επιθυμητή αλλ' ουχί ουσιώδης και θα προσφέρετο μάλιστα να υποστηρίξη τη Μεγ. Βρεττανίαν με στρατεύματα εάν αύτη θα περιεπλέκετο εις δυσκολίας οπουδήποτε... Εν κατακλείδι είπεν ότι σκοπός του ήτο να συνάψη ειρήνην με τη Μεγ. Βρεττανίαν επί βάσεως, την οποία αύτη θα εθεώρει ότι η τιμή της θα επέτρεπε να δεχθή».

Μη επιθυμώντας επ' ουδενί λόγω την κατάρρευση της Βρετανίας, αλλά και μην μπορώντας, επί του παρόντος, να την υποχρεώσει να συμβιβαστεί μαζί του, ο Χίτλερ δεν είχε άλλη διέξοδο από το να στραφεί εναντίον της Σοβιετικής Ενωσης. Αλλά δεν ήταν μόνο αυτό, ή πιο σωστά δεν ήταν το κύριο. Το κύριο ήταν η επιδίωξη ανατροπής του σοσιαλισμού και του σοβιετικού καθεστώτος.

Με την επίθεσή της εναντίον της ΕΣΣΔ η χιτλερική Γερμανία διεκδικούσε τον τίτλο του σταυροφόρου ολόκληρου του καπιταλιστικού κόσμου εναντίον του κομμουνισμού, γεγονός που υπογράμμιζε με σαφή τρόπο τα ταξικά χαρακτηριστικά αυτής της στρατιωτικής πρωτοβουλίας. «Εις τον αρχόμενον αγώνα - έλεγε η διακοίνωση του γερμανικού υπουργείου Εξωτερικών προς τη Σοβιετική Κυβέρνηση⁷- γνωρίζει ο γερμανικός λαός ότι δεν ίσταται μόνον προς προάσπισιν της πατρίδος, αλλ' ότι έχει την αποστολήν να σώση όλον τον πεπολιτισμένον κόσμον από τους θανάσιμους κινδύνους του μπολσεβικισμού και να ανοίξη τον δρόμον μιας αληθούς προόδου εν Ευρώπη».

Ο αντικομμουνισμός δεν ήταν προπαγανδιστικό τρυκ των Ναζί - παρ' όλο που επιδίωκαν να συνεγείρει τους απανταχού αντικομμουνιστές - αλλά βασικό συστατικό που προσδιόριζε τη φύση και το χαρακτήρα του δικού τους κινήματος και του γερμανικού ιμπεριαλισμού, αυτή καθ' αυτή την πολιτική τους αποστολή. Ο Χίτλερ, κατά τον Λίντελ Χαρτ, δεν έπαψε ποτέ «να ονειρεύεται την ανατροπή της Σοβιετικής Ρωσίας. Γι' αυτόν η ιδέα αυτή δεν ήταν μονάχα ένας τρόπος ικανοποιήσεως της φιλοδοξίας του. Ο αντιμπολσεβικισμός ήταν η πιο βαθιά συναισθηματική του πεποίθηση»⁸. Αλλά κι ο ίδιος ο Γερμανός δικτάτορας, στο έργο του «Ο Αγών μου» (1926), που αποτέλεσε το ευαγγέλιο του ναζισμού, δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνειών όταν γράφει⁹: «Αν σήμερα μιλούμε για νέες εκτάσεις στην Ευρώπη, δεν έχουμε βέβαια κατά νου τίποτ' άλλο παρά τη Ρωσία και τα γειτονικά μ' αυτήν κράτη. Το πεπρωμένο το ίδιο είναι σαν να μας τη δείχνει με το δάχτυλο... Το γιγάντιο κράτος του βορρά είναι πια ώριμο για εξανδραποδισμό... Πρέπει να βλέπουμε το ρωσικό μπολσεβικισμό σαν εκπρόσωπο της προσπάθειας των Εβραίων του 20ού αιώνα, να κυριαρχήσουν στον κόσμο...»".

Πρέπει ακόμη να σημειώσουμε ότι το φασιστικό κίνημα είχε δείξει πολύ νωρίς, σε διεθνές επίπεδο, ότι αποτελούσε την αντικομμουνιστική και αντισοβιετική αιχμή του καπιταλιστικού κόσμου. Συγκεκριμένα, στις 25 Νοέμβρη του 1936, η Γερμανία και η Ιαπωνία υπέγραψαν το ΑΝΤΙΚΟΜΙΤΕΡΝ (αντικομμουνιστικό) ΣΥΜΦΩΝΟ, στο οποίο προσχώρησε η Ιταλία ένα χρόνο μετά, ενώ το Φλεβάρη - Μάρτη του 1939 προστέθηκαν επίσης η Ουγγαρία, η Ισπανία και το κράτος- μαριονέτα Μαντσουκούο. Η σύνθεση του Συμφώνου ολοκληρώθηκε με την προσχώρηση της Ρουμανίας, της Βουλγαρίας, της Σλοβακίας, της Κροατίας, της Φιλανδίας και της Δανίας. Το Σύμφωνο αυτό ανανεώθηκε στις 25/11/1941 και μία μέρα μετά, στην επίσημη τελετή που έγινε στο Βερολίνο, ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών, Φον Ρίμπεντροπ, προσδιόριζε ως εξής τη σημασία του¹⁰: «εκυρώσαμεν χθες ένα ιερόν Σύμφωνον εναντίον του κομμουνισμού, το οποίον εκφράζει τη θέλησιν λαών όπως συνεργασθούν μέχρι της τελειωτικής απολυτρώσεως των χωρών μας εκ του κομμουνισμού και όπως μη αναπαυθούν πριν ή παραμερισθή και το τελευταίον υπόλοιπον της φοβεροτάτης ταύτης πνευματικής ασθενείας της ανθρωπότητος.

Ας εκφρασθή και πάλιν από του βήματος τούτου η ιδιαιτέρα χαρά και ικανοποιήσις της κυβερνήσεως του Ράιχ διά το σημαντικόν τούτο γεγονός, το οποίο αποτελεί σταθμόν εις τον δρόμον του συνασπισμού και της διαμορφώσεως της Νέας Ευρώπης και της δημιουργίας μιας δικαιοτέρας τάξεως πραγμάτων και ανά τον υπόλοιπον κόσμον».

Οι αντικομμουνιστικές αντιλήψεις του Χίτλερ και των συνεργατών του ασφαλώς δεν ήταν ικανές από μόνες τους να προκαλέσουν τον πόλεμο εναντίον της ΕΣΣΔ. Ούτε η γερμανική αστική τάξη θα ήταν σε θέση να πρωταγωνιστήσει σ' ένα Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν 20, περίπου, χρόνια πριν έβγαινε τσακισμένη από τον Πρώτο.

Η Γερμανία ανορθώθηκε οικονομικά με τα σχέδια Ντοζ (1924) και Γιανκ (1929), τα οποία εμπνεύστηκαν κι έθεσαν σε εφαρμογή οι κύριοι εκπρόσωποι του αμερικανικού και του αγγλογαλλικού χρηματιστικού κεφαλαίου. Σε εφαρμογή αυτών των σχεδίων τα μεγαλύτερα αμερικανικά μονοπώλια («Στάνταρντ Οϊλ», «Τζένεραλ Ελέκτρικ», «Τζένεραλ Μότορς», «Ιντερνάσοναλ Τέλεγκραφ εντ Τέλεφον Κόμπανι», «Φορντ», «Ανακόντα» κλπ.) διεισδύσανε στη γερμανική βιομηχανία με τη μέθοδο των απευθείας επενδύσεων. Το 1933 οι επενδύσεις κεφαλαίων στη γερμανική βιομηχανία ήταν 557 εκατομμύρια μάρκα, ενώ το 1939 το ποσό αυτό, με την εκδήλωση αγγλοαμερικανικών, κυρίως, επενδύσεων εκτινάχθηκε στα 4.432 εκατομμύρια μάρκα. Στο διάστημα 1933 - 1938 η παραγωγή της μηχανουργίας αυξήθηκε σχεδόν τέσσαρες φορές κι ακόμη περισσότερο αυξήθηκε η παραγωγή βασικών πολεμικο-στρατηγικών υλών. Ετσι, για παράδειγμα, η παραγωγή αλουμινίου, που στα 1932 έφτανε τους 19 χιλιάδες τόνους, το 1939 έφτασε τους 200 χιλιάδες τόνους. Ακόμη, τα αμερικανικά μονοπώλια βοήθησαν τους Γερμανούς βιομηχάνους να οργανώσουν σε μεγάλη έκταση την παραγωγή συνθετικής βενζίνης και συνθετικού καουτσούκ.

Σε ό,τι αφορά καθαρά στην πολεμική παραγωγή, η πρόοδος της Ναζιστικής Γερμανίας, χάρη στα ξένα κεφάλαια, υπήρξε εντυπωσιακή. Από το 1933, που οι Ναζί ανέβηκαν στην εξουσία, έως το 1940, η γερμανική πολεμική παραγωγή αυξήθηκε 22 φορές.

Σημαντική ήταν, επίσης, η ενίσχυση που πήρε η Γερμανία από τον αγγλοαμερικανικό και γαλλικό ιμπεριαλισμό, αφότου άρχισε ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος. Στην πραγματικότητα, της παραδόθηκαν άθικτες οι οικονομίες ολόκληρων χωρών (Πολώνια, Νορβηγία, Ολλανδία, Βέλγιο, Γαλλία κλπ.) και μ' αυτό τον τρόπο ήταν σαν να χρηματοδοτούνταν η πολεμική μηχανή του Χίτλερ και των συμμάχων του για τον πόλεμο εναντίον της ΕΣΣΔ¹¹.

Η Γερμανία εισέβαλλε στη Σοβιετική Ενωση βάσει ενός στρατιωτικού σχεδίου που είχε την κωδική ονομασία «Μπαρμπαρόσα». Επρόκειτο για την υπ' αριθμόν 21 κατευθυντήριο διαταγή που εγκρίθηκε στις 18 Δεκέμβρη 1940 από τον Χίτλερ και η οποία βασική της φιλοσοφία είχε την προετοιμασία της ναζιστικής στρατιωτικής μηχανής για έναν κεραυνοβόλο πόλεμο και μια ταχεία συντριβή της ΕΣΣΔ. «Οι γερμανικές στρατιωτικές δυνάμεις- έλεγε η διαταγή¹²- πρέπει να είναι έτοιμες να συντρίψουν τη Σοβιετική Ρωσία με μια ταχεία εκστρατεία». Για το σκοπό αυτό άλλωστε, ύστερα από τη Γερμανία, στον πόλεμο εναντίον της ΕΣΣΔ μπήκαν η Ιταλία, η Ρουμανία, η Φιλανδία, η Ουγγαρία και η Σλοβακία. Με την έναρξη δε της επίθεσης χρησιμοποιήθηκαν 190 μεραρχίες, 5,5 εκατομμύρια στρατιώτες και αξιωματικοί, 5 χιλιάδες, περίπου, αεροπλάνα και πάνω από 3.500 άρματα μάχης. Απέναντί τους είχαν όχι πάνω από 2,5 εκατομμύρια Σοβιετικούς στρατιώτες και αξιωματικούς, συγκεντρωμένους σε στρατιωτικές μονάδες που, όμως, κατά τα δύο τρίτα ήταν διατεταγμένες στο μάκρος των συνόρων, σε βάθος 100 - 150 χλμ με την ιδιότητα των στρατιών προκάλυψης. Οι υπόλοιπες σοβιετικές δυνάμεις των περιφερειών βρίσκονταν σε απόσταση 500 περίπου χλμ από τα σύνορα. Εκ των πραγμάτων, λοιπόν, τη στιγμή της επίθεσης οι δυνάμεις του εχθρού υπερτερούσαν αποφασιστικά, με αποτέλεσμα ο Κόκκινος Στρατός να υποστεί ισχυρά πλήγματα¹³. Αλλά αυτό δεν έμελλε να κρατήσει για πολύ. Παρά το γεγονός ότι ως τα μέσα του 1944 ο πόλεμος διεξαγόταν κυρίως στο σοβιετογερμανικό μέτωπο και η ΕΣΣΔ ήταν υποχρεωμένη να διατηρεί στρατιωτικές δυνάμεις στα Νότια σύνορά της και στην Απω Ανατολή φοβούμενη πιθανή επίθεση από την Τουρκία και την Ιαπωνία, η πλάστιγγα του πολέμου δεν έγειρε υπέρ του Αξονα. Εξοπλισμένος με τις αστείρευτες δυνατότητες που του έδινε η σοβιετική κρατική του οργάνωση, με επικεφαλής το Κομμουνιστικό Κόμμα των Μπολσεβίκων, ο σοβιετικός λαός και στρατός, με τεράστιες θυσίες, κατόρθωσαν να απαλλάξουν την ανθρωπότητα από το φασισμό.

1. Στρατάρχης Γ. Κ. Ζούκοφ: «Αναμνήσεις και Στοχασμοί», εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, τόμος 1ος, σελ. 302 - 303

2. William L. Shirer: «Ανοδος και πτώσις του Γ' Ράιχ», εκδόσεις Αρσενίδη, τόμος Γ' σελ. 108 - 110

3. «Προκήρυξις του Φύρερ προς τον Γερμανικόν λαόν και Διακοίνωσις του Υπουργείου των Εξωτερικών του Ράιχ προς τη Σοβιετικήν Κυβέρνησιν», κατοχική έκδοση στα ελληνικά, σελ. 12

4. Λίντελ Χαρτ: «Ιστορία του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου», έκδοση 7ου ΕΓ/ΓΕΣ, τόμος Α', σελ. 171

5. Λίντελ Χαρτ, στο ίδιο, σελ. 171 - 173

6. Λίντελ Χαρτ (B. H. Liddell Hart): «Η άλλη πλευρά του λόφου», εκδόσεις Δ. Δαρεμάς, σελ. 250

7. «Προκήρυξις του Φύρερ προς τον Γερμανικόν λαόν και Διακοίνωσις του Υπουργείου των Εξωτερικών του Ράιχ προς τη Σοβιετικήν Κυβέρνησιν», κατοχική έκδοση στα ελληνικά, σελ. 30

8. Λίντελ Χαρτ: «Ιστορία του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου», έκδοση 7ου ΕΓ/ΓΕΣ, τόμος Α', σελ. 174

9. Α. Χίτλερ: «Ο Αγών μου», εκδόσεις Δ. Δαρέμας, τόμος Β' σελ. 289, 290, 297

10. Ι. Φον Ρίμπεντροπ: «Σταυροφορία κατά του Μπολσεβικισμού», εκδόσεις Ελεύθερη Σκέψις, σελ. 13 - 14

11 Υπουργείο Αμύνης ΕΣΣΔ: «Β' Παγκόσμιος Πόλεμος», εκδόσεις «20ός αιώνας», Αθήνα 1959, σελ. 129 - 131

12. Ουιν. Τσόρτσιλ: «2ος Παγκόσμιος Πόλεμος», Εκδόσεις ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΕΣΤΙΑ, τόμος β' σελ. 421- 423 και William L. Shirer: «Ανοδος και πτώσις του Γ' Ράιχ», τόμος Γ' σελ. 38 - 39

13. Βλέπε αναλυτικά: Ακαδημία Επιστημών ΕΣΣΔ: «Παγκόσμια Ιστορία», τόμος Ι1 - Ι2, σελ. 157 - 159.