Ο Engels έγραψε στο «Anti-Duchring» «...τα αίτια κάθε κοινωνικής αλλαγής πρέπει να αναζητηθούν όχι στα μυαλά των ανθρώπων, στην αυξανόμενη κατανόηση της αιώνιας αλήθειας και δικαιοσύνης, αλλά στις αλλαγές του τρόπου παραγωγής και ανταλλαγής, πρέπει να αναζητηθούν όχι στη φιλοσοφία, αλλά στους οικονομικούς όρους της εκάστοτε εποχής», άρα ο παλαιολιθικός κυνηγός δεν μπορούσε να ζει σε μια κοινωνία άλλης μορφής παρά στο πλαίσιο μιας κυνηγετικής ομάδας, γιατί αυτοί ήτανε οι «οικονομικοί όροι» της εποχής του: Να κυνηγά και να μοιράζεται με τους συγκυνηγούς του το σκοτωμένο θήραμα. Οταν όμως παράτησε το κυνήγι, γιατί άλλαξαν οι αντικειμενικές συνθήκες που επέτρεπαν μια τέτοια τροφοπρομηθευτική διαδικασία και κρέμασε το «κυνηγετικό» του όπλο πίσω από την πόρτα της καλύβας του, έφτιαξε μιαν άλλη «κοινωνία», την αγροτική, όπως θα λέγαμε σήμερα. Μια «κοινωνία», με άλλα λόγια, που φροντίδα της ήτανε το χωράφι και ο στάβλος. Και γι' αυτή τη φροντίδα, όπως θα έλεγε και ο Ενγκελς, δε χρειαζότανε τη φιλοσοφία. Τα δρεπάνια χρειαζότανε, τα σφυριά, τ' αγκίστρια, τις απόχες και τις βουκέντρες. Και πάνω απ' όλα χρειαζότανε τη γνώση τη δική του και των γειτόνων του όχι μόνο για να κατασκευάζει αυτά τα χρειαζούμενα για τη «νέα οικονομία» εργαλεία, αλλά και για να μοιράζει με δίκαιο τρόπο, και ότι ήτανε «δίκαιος» το μαθαίνουμε από τα ευρήματα των ανασκαφών, αυτά που κατάφερνε να βγάλει από το χωράφι, το στάβλο και τη διπλανή λίμνη, όπου ψάρευε πότε πότε.

Φυσικά όλες αυτές οι ισορροπίες ανάμεσα στο χωράφι και στο στάβλο, στα σφυριά και στα δρεπάνια, στο απαραίτητο και στο πλεόνασμα, στο ψωμί, στο λάδι και στο κρασί, ας πούμε, ήθελαν φροντίδες, προσοχή και καθημερινή λάτρα κι αυτές ακριβώς οι φροντίδες έδιναν και τη μορφή της «κοινωνίας» των προϊστορικών γεωργοκτηνοτρόφων. Στην αρχή μια τέτοια κοινωνία θα πρέπει να λειτουργούσε σαν ένα απλό σύστημα. Και τα συστήματα αυτά έχουν τη δυνατότητα να αυτορρυθμίζονται και κάθε φορά που εμφανίζεται μια ανατροπή να βρίσκουν μόνα τους τον τρόπο να τη «θεραπεύουν» αυτή την ανατροπή, πότε «αφαιρώντας» και πότε «προσθέτοντας». Και μια τέτοια «θεραπεία» στην επιστημονική ορολογία λέγεται «ανάδραση» ή «επανατροφοδότηση». Κι όταν βασίζεται στην «αφαίρεση» η ανάδραση λέγεται αρνητική (negative feed-back), όταν όμως βασίζεται στην προσθήκη, λέγεται θετική (positive feed-back).

Ερχεται όμως η εποχή που ούτε η «προσθήκη» διορθώνει τα πράγματα ούτε η «αφαίρεση», και τότε έχουμε την αναγκαστική κοινωνική αλλαγή, την «επανάσταση» με άλλα λόγια. Αυτό τον όρο χρησιμοποίησε, μάλιστα, ένας Αυστραλός αρχαιολόγος, οπαδός της μαρξικής θεωρίας για την Ιστορία, ο Gordon Childe, για να χαρακτηρίσει το πέρασμα από την κυνηγετική οικονομία στην παραγωγική, από την κυνηγετική, επομένως, ομάδα στην παραγωγική κοινωνία. Την ονόμασε, δηλαδή, «Νεολιθική Επανάσταση». Κι αυτό σημαίνει πως έχουμε δραματικές προσαρμογές. Προσαρμογές που είναι σε θέση να σώσουν το σύστημα, να το βοηθήσουν να περάσει την κρίση και να ξαναρχίσει να ζει κανονικά. Να ξαναρχίσει, δηλαδή, η κοινωνία να φτιάχνει εργαλεία, να σκάβει τα χωράφια και να παράγει αυτό που χρειάζεται, χωρίς αυτό να σημαίνει πως η νέα αυτή ζωή δε συνοδεύεται και από εσωτερικές αλλαγές και σημαντικές διαφοροποιήσεις. Σε κοινωνίες, μάλιστα, όπου ένα πρωτόγονο εποικοδόμημα έρχεται σε σύγκρουση με μια δυναμική οικονομική βάση τα μέλη της καταφεύγουν στους μύθους για να εξισορροπήσουν αυτές τις αλλαγές και τις διαφοροποιήσεις. Και όχι μόνο στους μύθους, αλλά και στην επινόηση άλλων μορφών κοινωνικής λειτουργίας που οδηγεί σε σημαντικές ιστορικές ανατροπές. Πώς γίνεται αυτό θα το δούμε ...στο άλλο μάθημα.