Associated Press

Από τις πρόσφατες εκλογές

Ο 73χρονος Μοϊσίου, στρατηγός εν αποστρατεία, είναι γνωστός στα αλβανικά πολιτικά πράγματα, αν και ουδέποτε υπήρξε πρωταγωνιστής τους. Ο διάδοχός του Ρετζέπ Μεϊντάνι στην προεδρία της Αλβανίας υπήρξε, καθόλου τυχαία, επικεφαλής μιας πολιτικής ένωσης υπέρ της εισόδου της χώρας στο ΝΑΤΟ. Γι' αυτό φαίνεται εξάλλου πως υπερψηφίστηκε από το κυβερνών Σοσιαλιστικό Κόμμα του Παντελί Μάικο όσο και το Δημοκρατικό Κόμμα του Σάλι Μπερίσα. Η συμφωνία προέκυψε από αυτό που και τα δύο κόμματα θεωρούν αναγκαιότητα - την προώθηση της αλβανικής υποψηφιότητας για το ΝΑΤΟ. Από εκεί όμως μέχρι το σημείο να εκτιμά κανείς - όπως το «Radio Free Europe/Radio Liberty» στο σχετικό ρεπορτάζ του - ότι «έληξε η περίοδος των βίαιων πολιτικών συγκρούσεων» στην Αλβανία, υπάρχει μεγάλη απόσταση. Το γεγονός είναι ούτως ή άλλως πως η θέση του Προέδρου είναι περισσότερο «διακοσμητική» και λιγότερο ουσιαστική, πράγμα που έδειξε το ότι ο προηγούμενος υποψήφιος «κοινής αποδοχής», ο Αρτούρ Κούκο, απεσταλμένος της Αλβανίας στην ΕΕ, απέρριψε ξερά την πρόταση.

Είναι ενδεικτικό της προσπάθειας να συνταχθούν τα αλβανικά κόμματα εξουσίας στο άρμα κάποιων «εθνικών» στόχων της τοπικής άρχουσας ελίτ: πρωτίστως της εισδοχής στις ευρωατλαντικές δομές και της μεγαλύτερης οικονομικής ανάπτυξης. Ο Μοϊσίου κάλεσε τα κόμματα «να μην αφήνουν μικροπολιτικά συμφέροντα να υπερισχύουν των εθνικών μας συμφερόντων... αυτή η πρακτική τους ήταν λαθεμένη». Αυτός μοιάζει να είναι ο ένας από τους δύο κύριους προγραμματικούς του στόχους: «Θα δουλέψω για την οικοδόμηση της ευρύτερης δυνατής συναίνεσης... αποτελεί κρίσιμη προϋπόθεση για το μέλλον μας». Ο δεύτερος προγραμματικός στόχος του Μοϊσίου είναι, όπως είπε, «να σταθεροποιηθεί το δικαστικό σύστημα και το σύστημα απονομής δικαιοσύνης της χώρας μας, κάτι που έχει μεγάλη σημασία για πολλά πράγματα: την καταπολέμηση της διαφθοράς, το οργανωμένο έγκλημα, την παράνομη μετανάστευση κ.ο.κ. Το κρίσιμο είναι να δημιουργηθεί ένα κλίμα που θα προσελκύσει ξένους επενδυτές και θα βοηθήσει στην καταπολέμηση της ανεργίας που εξωθεί τους νέους να φεύγουν από την Αλβανία».

Την ίδια γλυκερή και πάντως αναπάντεχη για τα πολιτικά πράγματα της γείτονος γραμμή ακολούθησαν και οι δύο άνθρωποι που πρωταγωνίστησαν στις σκληρές, και όχι λίγες φορές ένοπλες, πολιτικές συγκρούσεις στην Αλβανία από το 1991 και κυρίως από το 1997 ως σήμερα, στις δηλώσεις τους. Σάλι Μπερίσα: «Προσπαθούμε σκληρά να κάνουμε μια ριζοσπαστική αλλαγή, μέσα από μια διαδικασία που δίχως αμφιβολία αντανακλά μια ανάγκη να διορθώσουμε τα λάθη μας από εδώ και πέρα». Φάτος Νάνο: «Εχουμε ήδη εισέλθει σε μια μη αναστρέψιμη πορεία συνεργασίας για να επιτύχουμε εθνική ανάπτυξη και την Ευρωατλαντική ολοκλήρωσή μας». Η μεταμόρφωση των δύο ανδρών φυσικά δεν υπήρξε αποτέλεσμα καμιάς... θείας επιφοίτησης, και αυτό μπορεί να το καταλάβει ο καθένας. Η πολιτική στροφή στην Αλβανία υπήρξε το προϊόν έντονων πιέσεων, κυρίως από την Ευρώπη αλλά και, λιγότερο ανοιχτά αλλά με τρόπο σίγουρα πιο καθοριστικό, από τις ΗΠΑ, τονίζει το «International Crisis Web» σε ανάλυσή του.

Στα τέλη του 2001 η κυβέρνηση του Ιλίρ Μέτα, μετά από μια ανοιχτή διαμάχη με το Φάτος Νάνο, κατέρρευσε. Η Ευρώπη από την ΠΓΔΜ έστρεψε ξανά την προσοχή της στην Αλβανία, όπου τα έκτροπα φαίνονταν προ των πυλών, αλλά αποφεύχθηκαν με την επαναφορά στον πρωθυπουργικό θώκο του Παντελί Μάικο, που όπως και ο προκάτοχός του είναι σχετικά νεαρός και επίσης, όπως ο προκάτοχός του παλιός προστατευόμενος του Νάνο ο οποίος «απογαλακτίστηκε». Το φόβητρο που επισείουν οι Ευρωπαίοι είναι η ακύρωση του πολυσυζητημένου πακέτου βοήθειας προς την Αλβανία, με τη μορφή ενός Συμφώνου Σταθεροποίησης και Σύνδεσης, που έχει ήδη συναφθεί με την ΠΓΔΜ και την Κροατία. Ο Νίκολας Ουάιτ του ICG σημειώνει πως σε μια κρίσιμη συνάντηση την 24η Ιανουαρίου του 2002, η Ντόρις Πακ απείλησε ανοιχτά στο Στρασβούργο τους Αλβανούς απεσταλμένους ότι θα ακυρωνόταν το Σύμφωνο «αν δε συμφωνούσαν». Ο υπουργός Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης, εμφανώς κακοποιημένος, κατένευσε αμέσως.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κι ειδικά η Ντόρις Πακ έπαιξε επίσης σημαντικό ρόλο στις προεδρικές εκλογές. Τον Ιούνη η Επιτροπή για τις Διεθνείς Σχέσεις του ΕΚ συζήτησε και πέρασε μια ανακοίνωση που καλούσε ρητώς τα πολιτικά κόμματα να προτείνουν κοινό υποψήφιο. Το ίδιο μήνυμα πέρασαν και ανεπίσημα όλοι οι Ευρωπαίοι διπλωμάτες, όπως και οι Αμερικανοί. Στόχος ήταν «οι προεδρικές εκλογές να διεξαχθούν με τρόπο που θα εγγυηθεί πολιτική σταθερότητα». Ο άνθρωπος που θεωρούνταν το κυριότερο εμπόδιο, ο Φάτος Νάνο, τελικά υποχώρησε την 21η Ιουνίου και πρότεινε μαζί με τον Μπερίσα τον Κούκο, πρεσβευτή της Αλβανίας στην ΕΕ και πρώην μόνιμο απεσταλμένο στο ΝΑΤΟ (ήταν εκεί στον πόλεμο του Κοσσυφοπεδίου). Ο Κούκο όμως «απολαμβάνει τη ζωή στις Βρυξέλλες», κι έτσι βρέθηκε η δικαιολογία πως «ετοιμάζεται εντατικά για τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις Αλβανίας - ΕΕ», όταν αρνήθηκε προκαλώντας γενική αμηχανία στα Τίρανα και χαμόγελα σε ευρωπαϊκούς διπλωματικούς κύκλους. Τελικά βρέθηκε ο Μοϊσίου και το πρόβλημα λύθηκε...

Ο προβαλλόμενος από διεθνή ΜΜΕ ως «πολιτικός εκσυγχρονισμός» της Αλβανίας, λοιπόν, αποτελεί περισσότερο μια προσωρινή κατάσταση, απόρροια των έντονων φανερών και παρασκηνιακών εκβιασμών των δυτικών δυνάμεων, που μοιάζουν να θέλουν -τουλάχιστον στην παρούσα χρονική στιγμή - «σταθερότητα» στην Αλβανία, καθώς στη βαλκανική σκακιέρα προκύπτουν άλλες προτεραιότητες, με σημαντικότερη τη συνέχιση της κατοχής (περί αυτού πρόκειται) της Βοσνίας, όπου ξάφνου προέκυψε πρόβλημα λόγω του ότι ο ΟΗΕ θυμήθηκε το διεθνές νομικό πλαίσιο. Ακόμη και η επιστροφή του Λέκα Ζόγου, του παλιού μονάρχη, δεν προκάλεσε αναζωπύρωση των παθών του παρελθόντος, ούτε η απαίτησή του να «αποφασίσει ο λαός» αν θα πρέπει να διεξαχθεί δημοψήφισμα για την αποκατάσταση της μοναρχίας. Πάντως η φαινομενική σταθερότητα μάλλον επίπλαστη είναι, καθώς ήδη αρχίζουν να ξανάρχονται στην επιφάνεια οι ανοιχτοί λογαριασμοί ανάμεσα στον Φάτος Νάνο και τον Παντελί Μάικο, με τελευταία αφορμή τον ανασχηματισμό της κυβέρνησης προς όφελος του πρώτου. Ο πόλεμος χαρακωμάτων δεν αποκλείεται να επιφέρει νέες ανατροπές.