«Βλέπουμε τις σκιές των τανκ, φάλαγγες στρατιωτών και αστυφυλάκων. Καθένα αυτοκίνητο που γέμιζε έβαζε μπρος και σε λίγο το βλέπαμε στη σκιά να πηγαίνει και να στέκει πίσω από τις άλλες σκιές... Οι αισιόδοξοι περιμένουν Ικαρία... Οι περισσότεροι περιμένουμε Μακρόνησο ή Γιούρα. Αν στρίψει αριστερά, θα πάνε για το Λαύριο, να μας μεταφέρουν από εκεί πιο εύκολα στη Μακρόνησο... Αν στρίψουν δεξιά, πάνε για το λιμάνι του Πειραιά. Δίχως άλλο Γιούρα. Βγαίνουμε. Κάνουμε δεξιά. Για τα Γιούρα πάμε...».

Για πολλούς από τους 6.500 πολιτικούς κρατούμενους, που από τον Απρίλη του 1967 βρέθηκαν σ' αυτόν το δρόμο - όπως τον περιγράφει ο συγκρατούμενός τους ηθοποιός Τζαβάλας Καρούσος - τα Γιούρα ή Γυάρος ήταν τόπος γνώριμος από τα μεταπολεμικά χρόνια του Εμφυλίου και τα κατοπινά... Κάτεργο, συνώνυμο της βαρβαρότητας, είχε τότε δεχτεί στα αδρά βράχια του δεκάδες χιλιάδες πολιτικούς κρατούμενους, αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης, ανθρώπους που μόλις είχαν βγει από τη φλόγα του αγώνα κατά της ναζιστικής κατοχής. Ανθρώπους, που από τα στρατόπεδα των Γερμανών βρέθηκαν στα στρατόπεδα των Ελλήνων, που τα φύλαγαν οι άνθρωποι των Γερμανών.

Στον τόπο μαρτυρίου της Γυάρου είναι αφιερωμένο το ντοκιμαντέρ με τίτλο «Τόποι Πολιτικής Εξορίας και Ιστορικής Μνήμης - Γυάρος», που θα προβληθεί την Τετάρτη 24 Ιουλίου στις 18.30 από την ΕΤ-1, σε σκηνοθεσία Λεωνίδα Βαρδαρού, επιμέλεια κειμένου Αγη Μαραγκουδάκη. Στην αφήγηση είναι οι Βασίλης Κολοβός, Ρήγας Αξελός, Θανάσης Σκαρλίγκος. Η φωτογραφία είναι των Προκόπη Δάφνου - Ναντή Φράνσης.

Καταναγκαστική εργασία, ωμή βία, πείνα, δίψα ήταν τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν στη Γυάρο με σκοπό την εξόντωση των κρατούμενων αγωνιστών, ενόσω οι ίδιοι έχτιζαν τις φυλακές τους. Διατρέχοντας τις τρεις δεκαετίες από τη στιγμή που «άνοιξε» το κάτεργο το 1947 ως το οριστικό του κλείσιμο τον Ιούλιο του 1974, το ντοκιμαντέρ παρουσιάζει το χρονικό του κολαστηρίου, χρονικό στο οποίο αποτυπώνεται το βαρύ τίμημα που έχει πληρώσει ο ελληνικός λαός στον αγώνα του για δημοκρατία και ανεξαρτησία κατά τη νεότερη ιστορία.

Το συγκλονιστικό ντοκιμαντέρ - συλλογική μαρτυρία, του Λεωνίδα Βαρδαρού, παρουσιάζει αφηγήσεις κρατούμενων της Γυάρου, αρχειακό υλικό, σημερινές εικόνες από το νησί που η πολιτεία το ανακήρυξε ως «Τόπο Ιστορικής Μνήμης».