Ισως μοιάζει σαν ένα άπιαστο όνειρο, ίσως και να είναι κάτι που ποτέ μας δεν είχαμε ονειρευτεί, γιατί μας φαίνεται σχεδόν απίστευτο πως θα μπορούσαμε ποτέ να βρεθούμε εκεί. Ισως και να μην είχαμε πότε ενδιαφερθεί για το πώς είναι εκεί. Θα έπρεπε, όμως. Σήμερα θα μεταφερθούμε με ένα βιβλίο σε μια μακρινή περιοχή, πιο μακρινή δε γίνεται, στις ακατοίκητες περιοχές της Κεντρικής Αυστραλίας και θα βαδίσουμε ήρεμα στα ονειρικά «Μονοπάτια των τραγουδιών», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Χατζηνικολή». Θα έχουμε την εξαιρετική τύχη να μας ξεναγήσει ο ιδιοφυής Αγγλος συγγραφέας, ο μεγάλος, ακαταπόνητος και ατρόμητος ταξιδιώτης, ο «φωτεινός» άνθρωπος, ο Μπρους Τσάτουιν, που, με αυτό του το πόνημα, μας δίνει παραδείγματα μιας αιώνιας και βασικής διάκρισης μεταξύ στατικών και περιπλανώμενων ανθρώπων, που το όνειρό τους τραγουδιέται, διότι μόνον έτσι διασώζεται. Και μας αποδεικνύει, μέσα στις πυκνογραμμένες 366 σελίδες, ότι ο άνθρωπος δεν είναι από τη φύση του ούτε πολεμοχαρής ούτε επιθετικός, αλλά ένα φιλειρηνικό και τραγουδοποιό «είδος» με μεγάλη προσαρμοστικότητα, που το πεπρωμένο του είναι η αναζήτηση της αλήθειας. Για ποιο λόγο, λοιπόν, ενώ οι νομαδικοί λαοί αντιμετωπίζουν τον κόσμο ως τέλειο, οι στατικοί και ακινητοποιημένοι δεν παύουν να αγωνίζονται να τον αλλάξουν με πολέμους; Ο συγγραφέας του βιβλίου αυτού, αυτής της πολύτιμης και μοναδικής θα λέγαμε μαρτυρίας, ανήκει στους περιπλανώμενους και όχι στους στατικούς ανθρώπους του πνεύματος, γι' αυτό και όσα εκπληκτικά γράφει δεν τα άκουσε, δεν τα διάβασε σε κάποιο άλλο βιβλίο, αλλά τα έζησε και τα περπάτησε.

Προτού αποικηθεί από τους λευκούς, η Αυστραλία ήταν η τελευταία γωνιά της Γης, που οι κάτοικοί της δεν ήσαν βοσκοί, ή γεωργοί, αλλά περιπλανώμενοι κυνηγοί. Το λαβύρινθο από τα αόρατα για μας μονοπάτια που διασχίζουν όλη την ήπειρο, εμείς τον γνωρίζουμε ως τα «Χνάρια των ονείρων» ή Μονοπάτια των τραγουδιών, για τους αυτόχθονες όμως, είναι οι δρόμοι των προγόνων τους, ο Δρόμος του Νόμου. Αυτούς τους δρόμους ακολουθούν για όλες τις κατ' εξοχήν ανθρώπινες δραστηριότητές τους, όπως είναι ο χορός, το τραγούδι, ο γάμος, το πένθος, η ανταλλαγή ιδεών, οι διευθετήσεις συνόρων που επιτυγχάνονται με συμφωνίες και όχι με ισχύ. Η ζωή των αυτοχθόνων έρχεται, όπως είναι φυσικό, σε μεγάλη αντίθεση με τους πολιτισμούς που επικρατούν στις ημέρες μας. Και είναι τραυματικές οι εισβολές των σιδηροδρόμων των μεταλλευτικών και οικοδομικών επιχειρήσεων στα ιερά χώματα με τους νόμους και τα δικαιώματα των φτωχών.

«Προχωρούσαμε σχεδόν μια ώρα - σημειώνει στην προτελευταία σελίδα του βιβλίου ο Μπρους Τσάτουιν. Ο δρόμος έστριβε μέσα από τα μαβιά βράχια. Μαύρες λωρίδες κηλίδωναν τους γιγάντιους ογκόλιθους, και τα κύκας ξεφύτρωναν ανάμεσά τους σαν μεγεθυμένα κνάθια. Η μέρα ήταν πνιγερή. Επειτα το ποτάμι εξαφανίστηκε κάτω από το έδαφος, αφήνοντας στην επιφάνεια μια λιμνούλα με στάσιμο νερό και καλαμιές στις άκρες. Ενας πορφυρός ερωδιός πέταξε μακριά και κούρνιασε σ' ένα δέντρο. Ο δρόμος είχε τελειώσει. Κατεβήκαμε κι ακολουθήσαμε τον Ζαβοπόδη σ' ένα πατημένο μονοπάτι που παρέκαμπτε τους βράχους και το νερό κι έβγαινε σε μια κοιλάδα με βαθυκόκκινα βράχια. Τα επίπεδα των γεωλογικών στρωμάτων έκλιναν προς τα έξω, φέρνοντας στο νου μου τα καθίσματα των ελληνικών θεάτρων. Κάτω από το δέντρο, υπήρχε το συνηθισμένο τσίγκινο καλύβι. Μια μεσόκοπη γυναίκα, με τα στήθια της να φουσκώνουν μέσα στη μοβ της μπλούζα, έσερνε μέχρι το τζάκι ένα καυσόξυλο. Ο Ζαβοπόδης αυτοσυστήθηκε. Εκείνη πέταξε ένα γρήγορο χαμόγελο και μας έγνεψε να την ακολουθήσουμε.

Οπως έγραψα στα σημειωματάριά μου, οι μυστικιστές πιστεύουν πως ο ιδανικός άνθρωπος πρέπει να περπατήσει μέχρι το "σωστό θάνατο". Εκείνος που φτάνει "επιστρέφει"».

Στην Αυστραλία των αυτοχθόνων υπάρχουν συγκεκριμένοι κανόνες για να «επιστρέψεις», ή μάλλον για να πας με το τραγούδια σου εκεί όπου ανήκεις: «Στον τόπο της σύλληψής» σου, στο μέρος που είναι φυλαγμένο το τζουρίνγκα σου. Μόνον τότε μπορεί να ξαναγίνει - ή να ξαναγίνεις - ο Πρόγονος. Η αντίληψή του μοιάζει πολύ με το αινιγματικό ρητό του Ηράκλειτου «Αθάνατοι θνητοί, θνητοί ζώντες τον εκείνων θάνατον, τον δε εκείνων βίον τεθνεώτες»...

Το βιβλίο τελειώνει με μια πανέμορφη σκηνή πάνω σε ένα ξέφωτο, όπου τρεις άνθρωποι βαδίζουν στα χνάρια των Προγόνων τους χαμογελώντας. Ξέρουν ότι επιτέλους θα βρουν τον τόπο της σύλληψής του, τον τζουρίνγκα τους. Πρόκειται για μια μοναδική και πολύτιμη μαρτυρία, για ένα απίστευτης σπανιότητας ντοκουμέντο, για ένα συναρπαστικό ταξίδι, για ένα συγκλονιστικό βιβλίο, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Χατζηνικολή» σε μετάφραση Σοφίας Φιλέρη. Ας διαβάσουμε, λοιπόν, «Τα Μονοπάτια των Τραγουδιών» τουλάχιστον, αφού είναι σχεδόν βέβαιο ότι ποτέ δε θα μπορέσουμε να τα διασχίσουμε.