H ανατροπή του σοσιαλισμού στη Σοβιετική Ενωση οδήγησε σε μεγάλη καταστροφή της παραγωγικής βάσης της χώρας. Στη Ρωσία, για παράδειγμα, πολλές επιχειρήσεις έκλεισαν, άλλες «κόπηκαν» σε μικρά κομμάτια για να ιδιωτικοποιηθούν ευκολότερα, με αποτέλεσμα να συρρικνώσουν την παραγωγή τους, ενώ άλλες, που έπαιρναν πρώτες ύλες ή εξαρτήματα από επιχειρήσεις που βρίσκονταν σε άλλες Σοβιετικές Δημοκρατίες, επίσης αντιμετώπισαν σοβαρές οικονομικές δυσκολίες και μείωσαν το προσωπικό τους. Η εγκατάλειψη πολλών επιχειρήσεων και η ανεργία είναι σήμερα για τη ρωσική επαρχία μια από τις μεγαλύτερες πληγές. Σήμερα, με βάση τα επίσημα στοιχεία, η ανεργία κυμαίνεται από 8 έως 10% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού της χώρας, δηλαδή περίπου 7.000.000 άνεργοι. Απ' αυτούς επίδομα ανεργίας παίρνει μόλις 1.300.000. Ακόμη, 2.000.000 άνθρωποι, με βάση τα επίσημα στοιχεία, υποαπασχολούνται κάποιες ελάχιστες ώρες. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ταξικού συνδικάτου «ΖΑΣΤΣΙΤΑ», ο πραγματικός αριθμός των ανέργων στη Ρωσία ξεπερνά τα 10.000.000. Πολλοί εργάτες από τη ρωσική επαρχία, αλλά και από τις πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες συγκεντρώνονται στα μεγάλα ρωσικά αστικά κέντρα, πρώτα απ' όλα στη Μόσχα, σε αναζήτηση εργασίας, αν και για κάτι τέτοιο απαιτείται ειδική άδεια διαμονής.

Πρόσφατα σε άρθρο της στην ιστοσελίδα «communist.ru» η Γκ. Ντμίτριεβα γράφει για τις συνθήκες ζωής κι εργασίας αυτών των «παράνομων» αλλά «εγχώριων» εργατών. Οπως σημειώνει, «ο σύγχρονος προλετάριος όλο και πιο συχνά νιώθει στο πετσί του πως στη θέση του σοσιαλισμού ήρθε η καπιταλιστική βαρβαρότητα. Ιδιαίτερα, όταν δουλεύει στη Μόσχα και δεν έχει άδεια διαμονής». Το άρθρο αναφέρεται σε μια μεγάλη κατασκευαστική ρωσική εταιρία, που ειδικεύεται στις κατασκευές κατοικιών για τους πλουσίους. Για να πάρουν τον εργάτη στη δουλιά χρειάζεται αυτός αρχικά να απευθυνθεί σε «δουλεμπορικό» γραφείο και να πληρώσει εκεί ένα σοβαρό ποσό. Μετά τον στέλνουν στον εργοδότη, ο οποίος επίσης πληρώνει το «δουλεμπορικό» γραφείο. Ετσι γίνεται η «πώληση» των εργατών. Υστερα από την «πώληση», ο εργάτης περνά από «συνέντευξη», όπου διευκρινίζονται τα στοιχεία της ταυτότητάς του. Μετά του προτείνουν να υπογράψει τη σύμβαση εργασίας, και μάλιστα αμέσως, χωρίς μελέτη. Πρόκειται για μια καταπληκτική σύμβαση! Το άρθρο 3.1 της σύμβασης λέει ότι «καθορίζεται 11ωρη εργάσιμη μέρα του εργάτη από τις 8 π.μ. μέχρι τις 8 μ.μ. (με ένα ωριαίο ενδιάμεσο διάλειμμα). Στο επόμενο άρθρο 3.2 σημειώνεται: «Ο εργάτης μπορεί να παραμένει για υπερωρία, όπως προβλέπει η εργατική νομοθεσία». Η υπερωρία λοιπόν είναι η δουλιά παραπάνω από τις 11 ώρες της εργάσιμης μέρας. Αρα ο εργάτης θα δουλεύει 15 ώρες το εικοσιτετράωρο και θα κοιμάται στον τόπο εργασίας. Αν κάποιος αγανακτήσει, τότε κατ' εντολή της διοίκησης ξυλοκοπιέται από την υπηρεσία ασφαλείας της οικοδομής. Το πιο περίεργο άρθρο της σύμβασης είναι αυτό με τον τίτλο «Η αμοιβή της εργασίας», όπου γράφονται τα εξής: «Ο μισθός καθορίζεται ανάλογα με το μέγεθος της προσφερόμενης εργασίας. Επίσης, ο εργάτης θα πληρώνεται όχι αργότερα από τις 30 του μήνα, του επόμενου από τον δεδουλευμένο μήνα». Αυτό πρακτικά σημαίνει, ότι ο εργάτης θα πάρει τον πρώτο του μισθό ύστερα από δύο μήνες εργασίας (!), ενώ θα πληρωθεί μόνο για ένα μήνα! Αν καθυστερήσει η δουλιά, ακόμα κι αν φταίει ο εργοδότης, κανένας εργάτης δεν πληρώνεται. Το επόμενο άρθρο λέει: «Οταν ακυρώνεται η σύμβαση, ο μισθός για τον προηγούμενο μήνα δεν καταβάλλεται. Σε περίπτωση ακύρωσης της σύμβασης κατά τη διάρκεια της δοκιμαστικής περιόδου, ο εργάτης δεν πληρώνεται για την περίοδο αυτή». Δηλαδή, αν ο εργάτης ακυρώσει τη σύμβαση ύστερα από 11 μήνες, τότε ένας μισθός του πάει στον εργοδότη σαν δώρο! Κι αν ο εργάτης δούλευε μόνο μερικούς μήνες, τότε μπορεί να μην πληρωθεί καθόλου, αφού τη δοκιμαστική περίοδο την καθορίζει η διεύθυνση. Στο άρθρο 1.3 αναφέρεται επίσης: «Ο εργάτης υποχρεώνεται να μην επιδεικνύει το μισθό του. Η παράβαση των όρων της σύμβασης συνεπάγεται την άμεση απόλυση του εργάτη». Γιατί όμως χρειάζεται ένα τέτοιο μυστήριο; Είναι απλό: Επιδίωξη είναι οι εργάτες να μη συνεννοηθούν γι' αυτά τα ζητήματα μεταξύ τους. Οπως σημειώνει η Γκ. Ντμίτριεβα, «η σύμβαση αυτή βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με τον εργατικό κώδικα. Σαφώς η διεύθυνση πολύ καλά ξέρει την "αξία" αυτής της σύμβασης. Δεν είναι τυχαίο ότι το έντυπο της σύμβασης εργασίας δεν περιέχει ούτε την ονομασία της εταιρίας, ούτε τα τραπεζικά της στοιχεία και ο εργοδότης αναφέρεται απλώς ως "διεύθυνση". Στον εργάτη δε δίνεται αντίγραφο της σύμβασης. Οπως βλέπετε, η αστική τάξη τα έχει προβλέψει όλα: Ακόμα κι αν ο πιο τολμηρός εργάτης κάνει μήνυση, η εταιρία θα αρνηθεί το γεγονός της σύναψης μιας τέτοιας σύμβασης. Υπογράφοντας τη σύμβαση ο εργάτης κατ' αυτό τον τρόπο παραδίδει τον εαυτό του εθελοντικά στη σκλαβιά».

Ολος ο χώρος της οικοδομής είναι περιφραγμένος με συρματόπλεγμα. Η είσοδος στην οικοδομή γίνεται μόνο με επίδειξη της άδειας εισόδου. Εξωτερικά μοιάζει πολύ με φυλακή (Η ομοιότητα αυτή, όπως θα φανεί παρακάτω, δεν είναι μόνον εξωτερική). Η έξοδος από την οικοδομή επιτρέπεται το μεσημέρι (την ώρα του γεύματος) στις 13.00-14.00 και μετά τις 20.00. Οι εργάτες διαμένουν σε εργατικές εστίες. Σε ένα δωμάτιο ζούνε 10- 12 άτομα. Για 50 παρόμοια δωμάτια σε κάθε όροφο υπάρχει ένα ντους και μία τουαλέτα. Το βράδυ, όταν οι άνθρωποι γυρίζουν από τη δουλιά, το νερό στο μπάνιο είναι σχεδόν πάντα κρύο. Στον πρώτο όροφο υπάρχει το εστιατόριο, όπου οι εργάτες τρέφονται με μακαρόνια όλο το μήνα, ενώ για φαγητό από το μισθό τούς αφαιρούν 2.000 ρούβλια. Ο κανονισμός της εστίας είναι πάρα πολύ αυστηρός. Η είσοδος και η έξοδος γίνεται μόνο με άδεια εισόδου. Αν κάποιος θέλει να κατεβεί στον άλλο όροφο, πάλι χρειάζεται άδεια. Το σιωπητήριο στις εργατικές εστίες αρχίζει στις 23.00, μετά απ' αυτό επιτρέπεται η έξοδος μόνο στην τουαλέτα. Για το κάπνισμα στο κτίριο της εστίας επιβάλλεται ποινή έξωσης. Πολλοί από τους εργάτες ζούνε στον τόπο εργασίας, όπου δεν τηρούνται οι στοιχειώδεις υγειονομικοί κανόνες και το χειμώνα η θερμοκρασία σπάνια ανεβαίνει πάνω από τους 0^οC. Κοιμούνται οι άνθρωποι στο πάτωμα. Η δουλιά που κάνουν είναι δύσκολη και επικίνδυνη. Μόνο μέσα σε 2 βδομάδες στην οικοδομή «Τριούμφ Παλλάς» το Δεκέμβρη του 2002 σκοτώθηκαν 5 εργάτες. Πέφτουν οι χτίστες. Πέφτουν επειδή παραβιάζονται όλα τα μέτρα προστασίας της εργασίας. Πέφτουν από τον ανεπαρκή ύπνο. Ενα μήνα οι χτίστες δούλευαν σχεδόν ολόκληρο το εικοσιτετράωρο! Τους έχουν υποσχεθεί να τους δώσουν στο τέλος του μήνα 30.000 ρούβλια, αν θα τελειώσουν στην προθεσμία. Τελείωσαν έγκαιρα. Τους πλήρωσαν 2.000-3.000 ρούβλια, για 1,5-2 μήνες! (όταν το 1 ευρώ είναι γύρω στα 30 ρούβλια). Αν ο εργάτης αρρωστήσει η εταιρία αυτή δεν του δίνει πιστοποιητικό ασθενείας. Δουλεύουν κουρασμένοι, πεινασμένοι, άρρωστοι. Πολλοί απ' αυτούς με ευχαρίστηση θα έφευγαν, αλλά δεν έχουν λεφτά για την επιστροφή στο σπίτι τους. Ετσι αναγκαστικά παραμένουν και δουλεύουν, ελπίζοντας να μαζέψουν τα λεφτά τουλάχιστον για το εισιτήριο.

Οι αστυνομικοί επίσης «βγάζουν» χρήμα από τους παράνομους εργάτες. Με πρόφαση ότι ελέγχουν την άδεια παραμονής τους στη Μόσχα, παίρνουν μίζα. Απ' όσους αρνούνται να πληρώσουν αφαιρούν τα ντοκουμέντα τους. Ορισμένους τους κλείνουν στα κρατητήρια. Ακόμα κι αν έχει κανείς άδεια παραμονής στη Μόσχα οι αστυνομικοί μπορεί να θεωρήσουν ότι δεν είναι γνήσια και να τη σκίσουν, να συλλάβουν, ή να υποβάλουν σε σωματικό έλεγχο, αφαιρώντας τα χρήματα που έχει στις τσέπες του...

Μόνο στη Μόσχα υπολογίζεται ότι υπάρχουν περίπου 3.000.000 παράνομων εργατών. Οπως σημειώνει το άρθρο του «communist.ru», «οι κομμουνιστές καλούνται να μάθουν σ' αυτούς τους εργαζόμενους να αγωνίζονται για τα δικαιώματά τους». Βέβαια, το φαινόμενο των «παράνομων» εργατών είναι ίσως η «κορυφή του παγόβουνου» στην εκμετάλλευση της ρωσικής εργατικής τάξης. Την ίδια ώρα εκατομμύρια Ρώσων εργαζομένων εξαναγκάζονται να δουλεύουν χωρίς να πληρώνονται στην ώρα τους. Το Γενάρη του 2003 αυτό το «χρέος» προς τους εργαζόμενους έφτασε τα 33,22 δισ. ρούβλια. Μάλιστα, όπως πρόσφατα κατήγγειλε με ανακοίνωσή της η Γραμματεία της ΚΕ του ΚΕΚΡ-ΚΚΡ, με βάση τον πρόσφατο νόμο «Για την απασχόληση», ο εργαζόμενος που οικειοθελώς αποχωρεί από την εργασία του, ακόμα κι αν αναγκάζεται σε κάτι τέτοιο επειδή επί μήνες δεν έχει πληρωθεί, παίρνει επίδομα ανεργίας μόνον το 40% του καθορισμένου από την κυβέρνηση «ορίου διαβίωσης». Δηλαδή, ψίχουλα, από το έτσι κι αλλιώς πενιχρό επίδομα ανεργίας. Οπως σημειώνεται στην ανακοίνωση, «ο νέος νόμος "Για την απασχόληση" μπορεί να μπει στην ίδια ευθεία με τον νέο εργατικό κώδικα και τους άλλους αντιδημοκρατικούς και αντιλαϊκούς νόμους της κυβέρνησης Πούτιν-Κασιάνοφ. Ο αγώνας ενάντια σ' αυτούς τους νόμους στη σύγχρονη Ρωσία μετατρέπεται σε αγώνα για τα δικαιώματα του ανθρώπου και του πολίτη». Δεν είναι λοιπόν καθόλου τυχαίο που σήμερα στις εφημερίδες και στα έντυπα της ρωσικής κομμουνιστικής αντιπολίτευσης ιδιαίτερο βάρος δίνεται στην οργάνωση και στις μορφές του αγώνα της εργατικής τάξης. Οι νέες γενιές της ρωσικής εργατικής τάξης καλούνται σήμερα να μάθουν άμεσα, σε σύντομο χρονικό διάστημα, πολλά πράγματα για την οργάνωση της ταξικής πάλης, αν θέλουν ο αγώνας τους να είναι αποτελεσματικός κι ελπιδοφόρος.