Στα τέλη του 19ου αιώνα οι χώρες της Λ. Αμερικής μετά από σειρά εθνικοαπελευθερωτικών επαναστάσεων αποτινάσσουν τον ισπανικό ζυγό. Ομως ένας νέος κίνδυνος καραδοκεί. Ο ιμπεριαλιστικός επεκτατισμός των ΗΠΑ που αρχίζει με συγκρούσεις με τους Ισπανούς αποικιοκράτες (Ισπανοαμερικανικός πόλεμος του 1898). Οι νέες χώρες της Λατινικής Αμερικής αναζητούν την εθνική και την πολιτιστική τους ταυτότητα. Οι διανοούμενοι μέσα στο μεταποικιακό χάος αναζητούν και προβάλλουν ιδεολογικά πρότυπα, αναγκαία για τη διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης. Πολλοί έγιναν εκφραστές αυτής της αναζήτησης.

Υπάρχουν διαφορές, αντιφάσεις και διαφωνίες, που ξεκινούν από διαφορετικές πολιτιστικές αφετηρίες των χωρών. Ομως, παρά τις διαφορές, συμφωνούν ότι οι Αμερικανοί είναι η μεγαλύτερη απειλή για τις νέες χώρες.

Τρία μανιφέστα είναι χαρακτηριστικά αυτής της αγωνίας. «Πατριάρχης» της νέας εποχής θεωρείται ο μεγάλος Κουβανός επαναστάτης και ποιητής, Χοσέ Μαρτί, που σκοτώθηκε πολεμώντας τους Ισπανούς στην Κούβα (1895). Το 1881 δημοσιεύει το ιδεολογικό του μανιφέστο «Nuesta America». Ο μεγάλος Νικαραγουανός ποιητής και πεζογράφος Ρουμπέν Νταρίο (1867-1916), ο οποίος το 1893 εγκαταστάθηκε στο Μπουένος Αϊρες, όπου έμεινε μέχρι το 1898, δημοσιεύει το 1898 το ιδεολογικό του μανιφέστο «Ο θρίαμβος του Γκαλιμπάν» (σσ με το όνομα Γκαλιμπάν, ο συγγραφέας συμβόλιζε τον άγριο, βάρβαρο, άξεστο Αμερικανό εισβολέα). Ο Ουρουγουανός Ρόντο (Rodo) δημοσιεύει (1900) τον «Ariel», έργο που σηματοδότησε μια καινούργια εποχή στη λατινοαμερικάνικη κουλτούρα. Οι παραπάνω διανοούμενοι, όπως και πολλοί άλλοι, πιστεύουν ότι οι νέες χώρες της Λ. Αμερικής πρέπει να στηριχτούν στην ισπανική παράδοση (ελληνολατινική), αξιοποιώντας όλα τα αυτόχθονα στοιχεία. Γι' αυτούς το αισθητικό - πολιτιστικό «στίγμα» είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το ιδεολογικό - πολιτικό.

Στο «φανταστικό», όπως χαρακτηρίζεται - πολύ επίκαιρο, σήμερα που οι ΗΠΑ απειλούν την Κούβα - διήγημα «D Q», το οποίο δημοσιεύουμε (τα αρχικά του τίτλου παραπέμπουν στα αρχικά του ονόματος «Δον Κιχώτης», ο Ρουμπέν Νταρίο με διορατικότητα έβλεπε τις ΗΠΑ σαν τον νέο βάρβαρο. Το διήγημα αυτό - ο Ρ. Νταρίο δεν το περιέλαβε όσο ζούσε σε κανένα βιβλίο του, αλλά ούτε στην έκδοση των Απάντων του συμπεριλαμβάνεται - δημοσιεύτηκε τη χρονιά του αμερικανοϊσπανικού πολέμου (1898) σε μια από τις εφημερίδες της Αργεντινής, στις οποίες δημοσίευε κείμενά του ο Νταρίο. Τακτική συνεργασία είχε -μέχρι και το 1900- και με τη μεγάλη εφημερίδα του Μπουένος Αϊρες «Nacion».

Ο Νταρίο, λέει χαρακτηριστικά για τους Αμερικανούς: «Οχι, δεν μπορώ, δε θέλω να είμαι με το μέρος αυτών των βουβαλιών με τα ασημένια δόντια. Είναι εχθροί μου, είναι βάρβαροι. Κόκκινοι, βαρείς, χοντροί, περπατούν στους δρόμους και σπρώχνονται μεταξύ τους στο κυνήγι του δολαρίου. Αυτοί οι Γκαλιμπάν (Galiban) έχουν εγγράψει τα ιδανικά τους στα χρηματιστήρια και στα εργοστάσια. Οι λαοί, όμως, χρειάζονται ένα ηθικό ιδανικό για να ζήσουν».