Κυριακή 28 Σεπτέμβρη 2003
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 4
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
H εικονοποίηση της Ιστορίας

Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι συνθλιβόμαστε καθημερινά ανάμεσα σε δυο πραγματικότητες. Η μια υπάρχει και συμβαίνει. Τη συνιστούν γεγονότα, ανατροπές, διαψεύσεις. Την υπολογίζουν δημοσκοπήσεις. Είναι μια πραγματικότητα αυτή, που άλλοι την εξυψώνουν ως προϊόν των δικών τους αποφάσεων και άλλοι την εξορκίζουν ως προϊόν άλλων θελήσεων. Η άλλη «πραγματικότητα» δεν υπάρχει, κατασκευάζεται όμως, είναι «εικονική». Κι αυτό σημαίνει πως τα στοιχεία που τη συνιστούν ούτε διαψεύδονται, ούτε υπολογίζονται, είναι απρόβλεπτα, απροσδιόριστα. Είναι, με άλλα λόγια, μια «πραγματικότητα» μέσα σε εισαγωγικά, αυτοσχέδια, δηλαδή, και, προπαντός, εμπορεύσιμη και γι' αυτό ανάλογα με τη ζήτηση διαμορφώνεται και η προσφορά και, φυσικά, η ποιότητά της. Το τραγικό είναι ότι με την πρώτη μπορούμε να διαφωνήσουμε και να αντισταθούμε. Μπορούμε να την αμφισβητήσουμε, γιατί είμαστε ένα από τα συστατικά της. Με τη δεύτερη, την εικονική, αυτήν που δημιουργούν τα ΜΜΕ, όσο και αν διαφωνούμε, δεν μπορούμε να αντισταθούμε, γιατί αυτή καταφέρνει να μας εξοικειώσει μαζί της, παγιδεύοντάς μας στα χρώματα, στα σχήματα και στους ήχους μιας εικόνας που δεν μπορούμε να την ανατρέψουμε, γιατί υπάρχει ως συμβατικό προϊόν, επαναλαμβάνεται και επικρατεί.

Θέλω να διατυπώσω όμως και μια άλλη παρατήρηση.

Οταν άρχισα να γράφω το κείμενο αυτό, και ομολογώ πως αυτό μου συνέβη πρώτη φορά, αν και έχω χάσει τα τρία τέταρτα της ζωής μου γράφοντας διάφορα κείμενα, από τα ερωτικά γράμματα της ζωικής μου εφηβείας μέχρι τα κόκκινα συνθήματα στους τοίχους της πολιτικής μου ωριμότητας, με απασχόλησε σοβαρά η προέλευση και η λειτουργία της γλώσσας που έπρεπε να χρησιμοποιήσω. Αναρωτήθηκα, δηλαδή, από τους γλωσσικούς όρους ποιας επιστημονικής ή κοινωνικής περιοχής έπρεπε να επιλέξω τους βασικούς γλωσσικούς όρους του παρόντος κειμένου. Πρώτα σκέφτηκα την πολιτική, άλλαξα όμως γρήγορα γνώμη, γιατί πιστεύω ότι οι όροι της πολιτικής γλώσσας δε λειτουργούν παραβολικά και τα δικά μου επιχειρήματα που θα στηρίξουν, ή έστω θα συνοδεύσουν, τις σκέψεις μου χρειάζονται μια τέτοια λειτουργία, δηλαδή παραβολική. Θέλω να πω, δηλαδή, πως οι λέξεις του πολιτικού λόγου διαμορφώνονται εξ ορισμού με ένα συγκεκριμένο, σχεδόν προπαγανδιστικό, περιεχόμενο, δεν έχουν πλαστικότητα, αυτό που χρειάζεται η συνοπτική ανάπτυξη μιας επιχειρηματολογίας, όταν μάλιστα έχει ανάγκη από την «ενσάρκωση» της παραβολής. Υστερα σκέφτηκα την περιοχή των μέσων της επικοινωνίας, αλλά και στην περίπτωση αυτή δε θα μπορούσα να αναζητήσω την πλαστικότητα, στην οποία αναφέρθηκα παραπάνω. Γιατί, η γλώσσα των ΜΜΕ κατά τη γνώμη μου είναι συμβατική και θα μπορούσα να τη χαρακτηρίσω και ως άκρως λανθασμένη, σκόπιμα παραπειστική. Ετσι, αποφάσισα να καταλήξω στην περιοχή της πολιτικής οικονομίας και να χρησιμοποιήσω τους όρους παραγωγή, κατανάλωση, υπεραξία, κερδοσκοπία. Λέξεις, βέβαια, που τις χρησιμοποιώ παραβολικά ή, αν προτιμάτε ως σημεία που παραπέμπουν σε γνωστές και, προπαντός, κατανοητές διαδικασίες που διεκπεραιώνουν συγκεκριμένες δραστηριότητες οικονομικού χαρακτήρα.

Στα σημειώματά μου αυτά δε θα χρειαστώ τη συμφωνία των άλλων, όσον αφορά στο τι είναι η Ιστορία. Είναι, δηλαδή, το προϊόν της πάλης των τάξεων; Το προϊόν της λειτουργίας μιας συγκεκριμένης άσκησης οικονομικοκοινωνικών πολιτικών; Το προϊόν της δράσης συγκεκριμένων φυσικών προσώπων ή, τέλος, είναι η Ιστορία αυτά τα ίδια τα γεγονότα όπως συμβαίνουν, αποτυπώνονται πάνω στον ιδρώτα των εργαζόμενων ανθρώπων και ταξινομούνται από επαγγελματίες ιστοριογράφους, με βάση τη δική τους ιδεολογική άποψη, την κοινωνική τους προέλευση και τη συγκεκριμένη επιστημολογική τους επιλογή; Χωρίς, βέβαια, οι ταξινομήσεις αυτές να οδηγούν πάντα σε σωστές περιγραφές και ερμηνευτικές προτάσεις, ώστε το ιστορικό γεγονός να αποκτά τις διαστάσεις και τα χαρακτηριστικά εκείνα που θα το καταστήσουν αυθεντικό και ενδιαφέρον.

(Συνεχίζεται)


Του
Γιώργου ΧΟΥΡΜΟΥΖΙΑΔΗ

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ
H Εικονοποίηση της Ιστορίας (2004-03-07 00:00:00.0)

Κορυφή σελίδας
Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ