Η εκπνοή του 1ου π.Χ. αιώνα σήμανε την έναρξη μιας νέας χιλιετίας. Το έτος 52 μ.Χ. ο απόστολος Παύλος, ήρθε πρώτος να ευαγγελιστεί στη δεισιδαίμονα Αθήνα τον Χριστιανισμό. Εκεί, δηλαδή εδώ, στην Αθήνα του τότε, θα βρεθούμε σήμερα. Ενα οδοιπορικό στο χρόνο και στο χώρο μας, ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον οδοιπορικό.

Ο Μανουήλ Τασούλας στο όμορφο λεύκωμά του «Αθηναίων Σεβάσματα» (Εκδόσεις «Ατραπός») μάς ξεναγεί στους ναούς της Αρχαίας Αγοράς και στα ξεχασμένα εκκλησάκια της Παλαιάς Αθήνας.

«Στην Αθήνα των νομιζόμενων σοφών, των Σοφιστών, οι οποίοι φάσκοντες είναι σοφοί εμωράνθησαν, και ήλλαξαν την δόξαν του αφθάρτου Θεού εν ομοιώματι εικόνος φθαρτού ανθρώπου» (Ρωμ. Α΄-22). Των Σοφιστών που διακόσια χρόνια πριν είχαν παραδώσει στον διά πόσεως κωνείου θάνατο τον Αθηναίο Φιλόσοφο Σωκράτη, γιατί τόλμησε να υψώσει το Μέγα παράστημά του απέναντι στο χθαμαλό και ουσιαστικά ασήμαντο δικό τους, και να τους αποκαλύψει φωτιζόμενος άνωθεν, την μόνη Οντότητα του Ενός. Το αδίκημά του ήταν ότι "ους μεν ή πόλις (η Αθήνα) νομίζει θεούς ου νομίζων, έτερα δε καινά δαιμόνια εισφέρων και ταύτα τους νέους διδάσκων. Τίμησις θάνατος!". Αυτό ήταν το τίμημα της Αλήθειας που δίδασκε: θάνατος! Οπως θάνατος, και μάλιστα ατιμωτικός, διά του σταυρού, ήταν και Εκείνου για τον οποίον μη γνωρίζοντας, αλλά φωτιζόμενος από το φως της θείας γνώσεως, μιλούσε ο Σωκράτης», σημειώνει ο συγγραφέας. Και λίγο παρακάτω συνεχίζει, ακολουθώντας πάντα τα βήματα του αποστόλου Παύλου, καθώς φτάνει με πλοίο στην Αθήνα, για να αποβιβαστεί στο Φάληρο, όπως μας παραδίδει στα «Αττικά» (1, 4) ο Παυσανίας.

«Εκεί κοντά, πάντα κατά τον Παυσανία, υπήρχαν σε κοντινές αποστάσεις μεταξύ τους τα ιερά της Δήμητρας, της Σκιράδος Αθηνάς και του Δία, αλλά υπήρχαν και βωμοί των θεών που αποκαλούνταν Αγνωστοι.

Για έναν παρόμοιο βωμό που επίσης βρισκόταν στο Φάληρο, αναφέρει ο Αγιος Ιερώνυμος (In Tit. 1, 12) ότι έφερε την αναθηματική επιγραφή: «Στους θεούς της Ασίας, της Ευρώπης και της Αφρικής, στους αγνώστους και ξένους θεούς». Ισως αυτή ήταν η επιγραφή η οποία κέντρισε περισσότερο το βλέμμα του Παύλου. Από μία λέξη της θα στηριζόταν, για να αναπτύξει αργότερα την ομιλία του προς τους επιφανείς Αθηναίους.

Οσο ανέβαινε από Φάληρο προς Αθήνα, τόσο καθαρότερα έβλεπε εμπρός του να διαγράφεται στον ορίζοντα επιβλητικός ο βράχος της Ακρόπολης και στην κορφή να λάμπει σαν διάδημα το λαμπρότερο ίσως μνημείο του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. Ο Παρθενώνας. Ενα αρχιτεκτονικό επίτευγμα, το οποίο ξεκίνησε να οικοδομείται το έτος 447 π.Χ. και ολοκληρώθηκε το 438 π.Χ., και το οποίο είχαν φέρει εις πέρας δύο λαμπροί Αθηναίοι αρχιτέκτονες, ο Ικτίνος και ο Καλλικράτης. Αυτός ο Παρθενώνας, το κόσμημα του κλεινού Αστεως, ήταν ο τέταρτος κατά σειρά που είχε ανεγερθεί επάνω στον ιερό βράχο, διαδεχόμενος τον πρώτο με τους πλίνθινους τοίχους και τους ξύλινους κίονες, ο οποίος είχε οικοδομηθεί όταν η Ακρόπολη περιτειχίστηκε με κυκλώπεια τείχη πολύ πριν τον 6ο π.Χ. αιώνα. Επί Σόλωνος οικοδομήθηκε νέος Παρθενώνας (580-500 π.Χ.) προς τιμήν της Αθηνάς, προστάτιδος της πόλης, χρησιμοποιώντας ως υλικό πειραϊκό ακτίτη λίθο. Το έτος 508 π.Χ. όταν ο Αθηναίος πολιτικός Κλεισθένης, μετά την πτώση της τυραννίδας των Πεισιστρατιδών, ανέλαβε την εξουσία της Αθήνας και εγκαθίδρυσε τη Δημοκρατία βασιζόμενος στις αρχές της σολώνειας νομοθεσίας, ως ένα από τα πρώτα μελήματα που ανέλαβε να φέρει εις πέρας ήταν η ανέγερση ενός νέου Παρθενώνα γιγάντιων διαστάσεων. Ομως, η περσική επιδρομή, με δύο συνεχόμενες εκστρατείες (492-490 π.Χ.) αναχαίτισε κάθε άλλη μέριμνα, και τα μεγαλεπήβολα σχέδια για την ανέγερση του ναού παρέμειναν στάσιμα. Η θριαμβευτική νίκη των Αθηναίων στον Μαραθώνα το 490 π.Χ. έδωσε την ώθηση για νέα πολιτισμικά και καλλιτεχνικά επιτεύγματα, κορωνίς των οποίων υπήρξε η ανέγερση του νέου Παρθενώνα, σε δωρικό ρυθμό, μαρμάρινου εξ ολοκλήρου, για την οικοδόμηση του οποίου κρίθηκε απαραίτητη, για πρώτη φορά, η εξόρυξη μαρμάρου από την Πεντέλη.

Ομως, το 480 π.Χ. η νέα περσική εκστρατεία, υπό τον Ξέρξη τον Α', άφησε ημιτελές το μεγαλόπνοο έργο. Η Ακρόπολη καταλήφθηκε από τους Πέρσες και πυρπολήθηκε. Τελικώς, μετά την μάχη των Θερμοπυλών, τις ναυμαχίες στο Αρτεμίσιο και τη Σαλαμίνα, με επιστέγασμα την νικηφόρα κατά των Περσών μάχη στις Πλαταιές (479 π.Χ.) οι εισβολείς υποχώρησαν κατατροπωμένοι».

Πέρασαν τριάντα δύο χρόνια από τότε. Το αθηναϊκό Αστυ, η πόλη του ξακουστού μυθικού ήρωα και βασιλέα της Θησέα, γνώριζε μία από τις λαμπρότερες περιόδους της ιστορίας της. Επάνω από την Αθήνα έπνεε ένα αναζωογονητικό ρεύμα πολιτισμικής και καλλιτεχνικής δημιουργίας. Είχε ανατείλει ο αιώνας ενός ανδρός, ο οποίος κόσμησε με το όνομά του την ιστορία των Αθηνών και χαρακτήρισε με το πολύπλευρο έργο του ολόκληρη την εποχή του. Ηταν ο, δικαίως αποκαλούμενος, Χρυσός Αιώνας του Περικλή.

Ο Παρθενώνας, ο οποίος οικοδομήθηκε στην εποχή του (το 450 π.Χ.), γιγάντιος δωρικός ναός από πεντελικό μάρμαρο, ήταν κατάκοσμος από γλυπτά στις μετόπες και στην ιωνική ζωφόρο του. Μέσα από την σειρά των γλυπτών αυτών περνούσε παραστατικά η ιστορία της πόλεως των Αθηνών και τα επιτεύγματά της μέσα στο κύλισμα των αιώνων, συνδυάζοντας θέματα από τη μυθολογία και την ιστορία, τα οποία αποδίδονταν με συμβολικό και μνημειακό χαρακτήρα».

Θα συνεχίσουμε το ευχάριστο ταξίδι μας στα χρόνια της Αθηναϊκής Δημοκρατίας την επόμενη Κυριακή.