Με την απελευθέρωση των οκτώ Βρετανών ναυτών των ειδικών δυνάμεων έληξε, μετά από λίγα εικοσιτετράωρα, η κρίση που ξέσπασε στις βρετανο-ιρανικές σχέσεις μετά τον εντοπισμό και την ακινητοποίηση τριών βρετανικών πλοίων εντός των ιρανικών χωρικών υδάτων.

Ολα ξεκίνησαν όταν, τη Δευτέρα, τρία μικρά βρετανικά στρατιωτικά πλοία εντοπίστηκαν στο θαλάσσιο δίαυλο, Σατ αλ Αράμπ, την κατάληξη των ποταμών Τίγρη και Ευφράτη, που οριοθετεί και τα ιρανο-ιρακινά σύνορα. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, βρίσκονταν ένα χιλιόμετρο μέσα στα ιρανικά χωρικά ύδατα.

Η είδηση έγινε αμέσως γνωστή διά μέσου των ιρανικών κρατικών τηλεοπτικών δικτύων, τα οποία αρχικώς μετέδωσαν εικόνες των 8 συλληφθέντων ναυτών με δύο από αυτούς να αναφέρουν το όνομα και το βαθμό τους και να παραδέχονται ότι «κατά λάθος» εισήλθαν στα ιρανικά χωρικά ύδατα. Η δεύτερη και τελευταία εικόνα των 8 ήταν αυτή που τους έδειχνε με τα μάτια καλυμμένα και τα χέρια ψηλά να βαδίζουν υπό παραγγέλματα σε κάποια ερημική τοποθεσία.

Αμέσως ξεκίνησε ένας μαραθώνιος παρασκηνιακών διπλωματικών διαβουλεύσεων και επαφών. Ο Ιρανός πρέσβης στο Λονδίνο κλήθηκε να δώσει εξηγήσεις. Ο Βρετανός πρέσβης στην Τεχεράνη υπέβαλε υπόμνημα διαμαρτυρίας. Ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών, Τζακ Στρο, είχε αλλεπάλληλες τηλεφωνικές επικοινωνίες με τον Ιρανό ομόλογό του, Καμάλ Χαραζί. Ορισμένες πηγές ανέφεραν ότι στο «παζάρι» ενεπλάκησαν και Ιρακινοί Σιίτες ανώτεροι αξιωματούχοι. Μετά από τρία 24ωρα, οι Βρετανοί ναύτες παραδόθηκαν σε βρετανική διπλωματική αποστολή, δίνοντας τέλος στο επεισόδιο. Αυτά είναι τα μόνα στοιχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα.

Εντούτοις, το παρασκήνιο φαίνεται να είναι αρκετά πλούσιο και σε μεγάλο βαθμό αφορά περισσότερο τις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις στο Ιράν παρά τις ιρανο-βρετανικές σχέσεις. Η Τεχεράνη έχει μια σειρά από λόγους να είναι δυσαρεστημένη με τη Βρετανία. Κατ' αρχάς έχει επανειλημμένως εκφράσει τη δυσφορία της για την κατοχή στο Ιράκ. Επιπλέον, δεν έκρυψε τη δυσαρέσκειά της για το κείμενο που η Βρετανία, μαζί με τις Γερμανία και Γαλλία, προώθησε στη Διεθνή Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας σχετικά με το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Το κλίμα βάρυνε ακόμη περισσότερο μετά τη δημοσιοποίηση, στις αρχές της βδομάδας, της έκθεσης της ΕΕ που καταλογίζει στην ιρανική ηγεσία «σημαντικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».

Παρόλα αυτά, οι περισσότεροι αναλυτές εκτιμούν ότι αυτοί οι λόγοι δεν είναι αρκετοί για να δημιουργηθεί επεισόδιο. Το ότι τα βρετανικά πλοία εντοπίστηκαν μέσα στα ιρανικά χωρικά ύδατα είναι γεγονός, όπως παραδέχτηκαν και Βρετανοί αξιωματούχοι. Το ζήτημα, όμως, είναι ότι, από ό,τι προκύπτει με βάση τις ελάχιστες πληροφορίες, από πέρυσι τον Ιούλη, οπότε το βρετανικό ναυτικό ανέλαβε τον έλεγχο της θαλάσσιας περιοχής της Βασόρας και την εκπαίδευση του εμβρυακού νέου ιρακινού λιμενικού, πιθανότατα τέτοιου είδους «λάθη» έχουν ξαναγίνει, χωρίς να πάρουν διαστάσεις.

Και μόνο το γεγονός ότι η ακινητοποίηση των πλοίων έγινε από ειδικές δυνάμεις της Ρεπουμπλικανικής Φρουράς, που είναι ο στρατιωτικός βραχίονας της «σκληροπυρηνικής» πτέρυγας της θρησκευτικής ηγεσίας του Ιράν, υπαγόμενη κατευθείαν στις εντολές του Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, οδήγησε πολλούς στην υποψία ότι το θέμα είχε περισσότερο εσωτερικές παρά διεθνείς διαστάσεις. Οι υποψίες αυτές έγιναν εντονότερες καθώς κατά τις τρεις μέρες των διπλωματικών επαφών που ακολούθησαν, παρατηρήθηκε διάσταση απόψεων στους κόλπους της ιρανικής ηγεσίας. Αξιωματούχοι και υπηρεσίες που πρόσκεινται στους «μεταρρυθμιστές» του Προέδρου Μουχάμαντ Χαταμί επέμεναν ότι επίκειται λύση στην κρίση και απελευθέρωση των 8. Αντίθετα, πηγές της Ρεπουμπλικανικής Φρουράς και ΜΜΕ που ελέγχονται από τους «σκληροπυρηνικούς», διέρρεαν ότι οι 8 θα παραπεμφθούν σε δίκη για παράνομη είσοδο στη χώρα.

Τελικά, φαίνεται ότι ο Πρόεδρος Χαταμί, παρά την αποδυνάμωση της εξουσίας του μετά τη μεγάλη αποχή και την επικράτηση των «σκληροπυρηνικών» στις βουλευτικές εκλογές προ ολίγων μηνών, έδωσε τη δική του «λύση» στο θέμα, χωρίς, όμως, κανείς να είναι σε θέση να γνωρίζει με ακρίβεια τον τρόπο με τον οποίο το πέτυχε τόσο σε σχέση με τους εσωτερικούς του αντιπάλους όσο και σε σχέση με τους Βρετανούς. Το βέβαιο είναι, πάντως, ότι η εσωτερική πολιτική αντιπαράθεση στο Ιράν βρίσκεται και πάλι σε φάση κλιμάκωσης.