Η ελληνική συμμετοχή στην 26η Μπιενάλε του Σάο Πάολο (25/9 - 19/12), που έχει θέμα «Territorio Livre - Λαθρέμποροι εικόνων σε μια ελεύθερη περιοχή» παρουσιάστηκε χτες στο ΥΠΠΟ, το οποίο οργανώνει την εθνική εκπροσώπηση, με επίτροπο την ιστορικό Τέχνης Ειρήνη Σαββανή.

Την Ελλάδα θα εκπροσωπήσει ο καλλιτέχνης Χάρης Κοντοσφύρης, με το έργο του «Αθήνα - Πεκίνο». Πρόκειται για μια εικαστική σύνθεση 180 τ.μ., αποτελούμενη από δύο ενότητες. Η πρώτη φέρει την ονομασία «Κιβωτός του Απόδημου» και αποτελείται από την αναπαράσταση μιας παραδοσιακής κινέζικης παγόδας, «ένα αρχιτεκτονικό τοπίο στο ύψος του οπτικού ορίζοντα του θεατή». Η δεύτερη ονομάζεται «Καρδιά του σκότους», όπου απεικονίζονται ξένοι απόδημοι σε φυσικό μέγεθος «σαν ζωντανές σκιές». Στη σύνθεση συνεργάστηκαν ο Ελληνογερμανός μουσικός Βασίλης Κόκκας και ο Ελληνοαμερικανός ποιητής Παναγιώτης Μποσνάκης.

Η Ειρήνη Σαββανή είπε ο πρωτότυπος τίτλος στα πορτογαλικά είναι μόνο το «Territorio Livre» («ελεύθερη περιοχή») και σύμφωνα με το σκεπτικό του Alfons Hug, του καλλιτεχνικού διευθυντή της Μπιενάλε, «είναι μια ελεύθερη περιοχή, η οποία δεν περιορίζεται από πολιτικές συγκυρίες, από κοινωνικές σκοπιμότητες, από οικονομικές σκοπιμότητες. Είναι μια ελεύθερη περιοχή, όπου κυριαρχεί κυρίως η αισθητική ελευθερία. Με βάση αυτές τις συντεταγμένες, καλεί τους καλλιτέχνες απ' όλο τον κόσμο, να δράσουν ως πραγματικοί διαπολιτισμικοί "λαθρέμποροι". Δηλαδή, να δουν, να συνειδητοποιήσουν το γεγονός ότι η πολυπολιτισμικότητα είναι πια ένα παγκόσμιο φαινόμενο, που αφορά όλους μας και οι καλλιτέχνες με τις ευαίσθητες κεραίες τους, μπορούν να δουν κάτω από την επιφάνεια των πραγμάτων, τις νέες καταστάσεις των πραγμάτων, έτσι όπως διαμορφώνονται μέσα από τις επιρροές των πολιτισμών. Ετσι, λοιπόν, να εισαγάγουν λάθρα κρυφά στοιχεία νέων πολιτισμών».

Να σημειώσουμε εδώ, πάντως, ότι «αισθητική ελευθερία» έξω από το κοινωνικό γίγνεσθαι είναι παλιά και γνωστή αστική αντίληψη για την τέχνη και το ρόλο της. Οσο για τον όρο «πολυπολιτισμικότητα» (ταξινομημένος μόνο στο επίπεδο του κυρίαρχου πολιτικού λόγου) θυμίζουμε ότι ανήκει στο ιδεολογικό «οπλοστάσιο» των θεωρητικών της «παγκοσμιοποίησης» που δεν είναι παρά η «διαθλασμένη» εικόνα του ιμπεριαλισμού.