Το 30ό Φεστιβάλ ΚΝΕ-«Οδηγητή» περιείχε εκτός από τις πολυάριθμες ψυχαγωγικές εκδηλώσεις του και μερικά πολύ σημαντικά αφιερώματα, που έγιναν προς τιμήν των 30 χρόνων του. Αφιερώματα, τα οποία αποτέλεσαν πρωτότυπες, αληθινά ουσιώδεις «προτάσεις» πολιτισμού. Προτάσεις, που πρόσφεραν ένα μακροπρόθεσμα ωφέλιμο «μπόλιασμα» στους αμέτρητους θεατές τους, μια γνωσιακή επαφή με την ιστορία, την αξία, την ομορφιά και την ιδιαίτερη κοινωνική προσφορά μερικών πτυχών και μορφών του πολιτισμού. Ας αναφερθούμε, συνοπτικά, σ' αυτά τα αφιερώματα.

Πολύ μεγάλη επισκεψιμότητα είχε και τις τέσσερις μέρες του Φεστιβάλ η εξαιρετική θεματολογικά και αισθητικά έκθεση «Από το σκληρό βράχο στο σκληρό δίσκο (Η ιστορία της γραφής)», δημιούργημα του ταλαντούχου και παθιασμένου με το βιβλίο Διονύση Βαλάση. Η ελκυστικότατα στημένη έκθεση «διηγήθηκε» συνοπτικά την ιστορία της γραφής, περιδιαβαίνοντας τους μεγάλους σταθμούς της από τότε που ο προϊστορικός ά-γλωσσος ακόμα άνθρωπος «μιλούσε» χαράζοντας στους βράχους των σπηλαίων πλάσματα της φύσης και νοηματικά σύμβολα, μέχρι τη σημερινή ψηφιακής μορφής γραφή. Η έκθεση περιλάμβανε μέσα σε προθήκες δεκάδες αυθεντικά αντικείμενα, τα οποία πολλά χρόνια συλλέγει ο Διονύσης Βαλάσης, πιστά αντίγραφα αντικειμένων (αρχαιοελληνικών - μεταξύ των οποίων και αντίγραφο του «Δίσκου της Φαιστού» - αιγυπτιακών, σουμερικών, κινεζικών, βυζαντινών, της γουτεμβεργιανής τυπογραφίας, των νεότερων και σύγχρονων χρόνων) από διάφορα ελληνικά και ξένα μουσεία, παλιά, σπάνια, όμορφα βιβλιοδετημένα βιβλία, αντίγραφα αρχαίων αντικειμένων που έχει φιλοτεχνήσει ο ίδιος σε πηλό, και πολλά άλλα αντικείμενα.

Αξια επαίνων είναι η διοίκηση της Πανελλήνιας Ενωσης Αγωνιστών και Φίλων της ΕΠΟΝ, για το πρωτότυπο, γεμάτο συγκίνηση και δημιουργική φρεσκάδα αφιέρωμα για τα 30χρονα του Φεστιβάλ, με τίτλο «Τ' Αετόπουλα ελπίδα και στολίδια της πέτρινης γης μας», τιμώντας ταυτόχρονα τα 120 χρόνια από τη γέννηση και τα 30 από το θάνατο του μεγάλου, πρωτοπόρου «οδηγητή» ποιητή μας Κώστα Βάρναλη. Το αφιέρωμα της ΠΕΑΦΕ είχε δύο πτυχές. Η μία πτυχή ήταν εκθεσιακή - φωτογραφικά και άλλα ντοκουμέντα από τα Αετόπουλα στο περίπτερο των οργανώσεων της Εθνικής Αντίστασης - την οποία επιμελήθηκαν οι αγωνιστές Σπύρος και Μυρτώ Σταματάτου. Η άλλη πτυχή ήταν ένα θεατρικό «δρώμενο», που προετοιμάστηκε από τις αρχές Σεπτέμβρη, με τη συμβολή τριών επαγγελματιών καλλιτεχνών, του σκηνοθέτη Νίκου Αντωνάκου, της ηθοποιού Κατερίνας Βακαλοπούλου και του φλαουτίστα Σπύρου Παπικινού. Στο σκηνικό δρώμενο, που παρουσιάστηκε την Παρασκευή το βράδυ στο «Λαϊκό Στέκι» και είδε μεγάλο πλήθος επισκεπτών, συνέπραξαν τριάντα άτομα, ντυμένα με φτωχικά ρούχα που θύμιζαν τα χρόνια της Κατοχής, καπελάκια των Αετόπουλων τα παιδιά, που παρίσταναν τα Αετόπουλα, και αντάρτικη φορεσιά και το δίκοχο του ΕΛΑΣ οι μεγάλοι.

Κορίτσια και αγόρια της ΚΝΕ, μαθητές του Δημοτικού, ένας ασπρομάλλης αγωνιστής και μια αγωνίστρια που υπήρξαν Αετόπουλα, ένα εξάχρονο κοριτσάκι και ο συγγραφέας Βασίλης Λιόγκαρης (διάβασε το αριστουργηματικό διήγημα του Κ. Βάρναλη «Το κελάδημα της Τσίχλας»). Το σκηνικό δρώμενο πλάστηκε με θεατροποιημένα αποσπάσματα διηγημάτων και θεατρικών έργων που γράφτηκαν στα χρόνια του ΕΑΜικού αγώνα για τα Αετόπουλα. Βασικό «υλικό» του θεατρικού δρώμενου ήταν το διήγημα του Βάρναλη «Το κελάδημα της Τσίχλας» (αναφέρεται στη θυσία μιας μικρούλας, της Αννούλας-«Τσίχλας», η οποία ήταν στα Αετόπουλα και μετέφερε μηνύματα στον ΕΛΑΣ και όταν έγινε αντιληπτή η δράση της δολοφονήθηκε από δήμαρχο-συνεργάτη των κατακτητών), καθώς και τραγούδια του ΕΑΜ, της ΕΠΟΝ και των Αετόπουλων. Η παράσταση αυτή καταχειροκροτούμενη και επευφημούμενη με τα «μπράβο» των πολυάριθμων και κατασυγκινημένων θεατών της, με την εκφραστική «δροσιά» και χάρη των παιδιών-ηθοποιών και το βιωμένο πάθος των Αετόπουλων τότε, μεσηλίκων σήμερα αγωνιστών που μετείχαν στην παράσταση, «αναβίωσε» ένα ακόμη «έπος» του ΕΑΜ. Τη σπουδαία, και πρωτοφανή στην ιστορία του τόπου μας, ερασιτεχνική πολιτιστική δημιουργία στην Ελεύθερη Ελλάδα.

Για τα 30χρονα του Φεστιβάλ, με την ευκαιρία και των 60 χρόνων από την απελευθέρωση από τους φασίστες κατακτητές, την Παρασκευή το βράδυ, παρουσιάστηκε, στο «πλημμυρισμένο» από κοινό κάθε ηλικίας «Λαϊκό Στέκι», ένα θαυμάσιο αφιέρωμα στο «Ρεμπέτικο της Κατοχής». Επιμελήθηκε, προλόγισε και σχολίασε τα τραγούδια του αφιερώματος ο μελετητής-ερευνητής του ρεμπέτικου και λαϊκού τραγουδιού και συγγραφέας σχετικών βιβλίων Νέαρχος Γεωργιάδης. Ερμηνευτής του ο τραγουδιστής, συνθέτης και κιθαρίστας Δημήτρης Κοντογιάννης, συνοδευόμενος από μία τραγουδίστρια και έξι μουσικούς. Ο Ν. Γεωργιάδης όχι μόνο επέλεξε πάνω από είκοσι εξαιρετικά, χαρακτηριστικότατα ρεμπέτικα που γράφτηκαν στα τέλη της μεταξικής δικτατορίας, στα χρόνια της γερμανοϊταλικής κατοχής και της αγγλοαμερικανικής επέμβασης, αλλά και με μια προλογική ομιλία και με σχόλια και αποδεικτικά στοιχεία για κάθε τραγούδι «εισήγαγε» το ακροατήριο στο ιστορικό, πολιτικό, κοινωνικό, αγωνιστικό «κλίμα» των χρόνων του ΕΑΜικού αγώνα.

Κάθε επιλεγμένο τραγούδι συνοδευόταν με αναφορές του Ν. Γεωργιάδη σε γεγονότα και πρόσωπα. Στα ταξικά χαρακτηριστικά, στους συμβολισμούς, στα υπονοούμενα κάθε τραγουδιού. Σε συνθέτες, στιχουργούς, τραγουδιστές που συμμετείχαν ενεργά στον ΕΑΜικό και ΕΛΑΣίτικο αγώνα, σκοτώθηκαν, διώχτηκαν, φυλακίστηκαν, αλλά και σε ομοτέχνους τους που δεν είχαν ενεργό αντιστασιακή δράση αλλά με τραγούδια τους καυτηρίασαν τους εκμεταλλευτές του λαού και ύμνησαν τον αγώνα και τους ήρωές του, όπως τα τραγούδια «Ματσάκια πεντοχίλιαρα» και «Χαϊδάρι» του Μάρκου Βαμβακάρη. Ο Ν. Γεωργιάδης μεταξύ άλλων τόνισε: «Κάποιοι ρεμπετολόγοι και ρεμπετοκάπηλοι προσπαθούν να μας πείσουν ότι το ρεμπέτικο των πόλεων είναι τραγούδι του περιθωρίου. Η αλήθεια είναι ότι το ρεμπέτικο των πόλεων είναι τραγούδι της εργατιάς, η οποία είχε και μάγκες και αγωνιστές, και στην Κατοχή αυτό το τραγούδι ύμνησε τον απελευθερωτικό αγώνα. Πρότυπο ήρωα του ρεμπέτικου στη δεκαετία του 1940 ήταν ο αντάρτης».

Ο επιμελητής του αφιερώματος στο τελευταίο σχόλιό του σημείωσε ότι, παράλληλα με τη σημερινή αμερικανοαγγλική εισβολή σε άλλες χώρες, ζούμε και εμείς την εισβολή της αμερικανοαγγλικής κουλτούρας, που «κι αυτή είναι μια κατοχή, ενάντια στην οποία πρέπει να υπάρξει εθνική αντίσταση με το λαϊκό τραγούδι και ό,τι άλλο καλό δημιούργησε ο ελληνικός λαός».

Για τα 30χρονα του Φεστιβάλ, με την ευκαιρία των 20 χρόνων από το θάνατο (2/9/1984) του αξέχαστου συντρόφου μας Μάνου Κατράκη, ενός μοναδικού, ανεπανάληπτου, «μνημειώδους» ηθοποιού, μια ομάδα φοιτητών του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών ετοίμασε και παρουσίασε, την Κυριακή το βράδυ, στο χώρο του Ελεύθερου Δημιουργικού Χρόνου, ένα αφιέρωμα τιμής και μνήμης. Το πρώτο μέρος του αφιερώματος περιλάμβανε ηχητικό απόσπασμα από τη μνημειώδη ερμηνεία του στο αριστουργηματικό, επικό ποιητικό «Αξιον Εστί» του Οδυσσέα Ελύτη, και ένα σεμνό, γνωστικό, όμορφο και αισθαντικό κείμενο της φοιτητικής ομάδας για την ανθρώπινη και αγωνιστική πορεία του αθάνατου καλλιτέχνη - το οποίο εξίσου όμορφα και σεμνά διάβασαν μια φοιτήτρια και ένας φοιτητής.

Στο δεύτερο μέρος προβλήθηκε ένα πολύ καλό ντοκιμαντέρ-αφιέρωμα της ΕΡΤ, το 1978, για τα τότε 50χρονα της καλλιτεχνικής προσφοράς του Μ. Κατράκη. Στο ντοκιμαντέρ αυτό ο Μάνος Κατράκης «αυτοβιογραφεί» τον οικογενειακό, αγωνιστικό και καλλιτεχνικό βίο του, τους πόθους, τα πάθη, τις διώξεις του, τα θαυμαστά έργα του, τα γιατί και πώς της ΕΑΜικής δράσης του και της αταλάντευτης ένταξής του στο ΚΚΕ και με το ανεπανάληπτο «θείο δώρο» της φωνής του, με τη συνοδεία κρητικής λύρας, τραγούδησε αποσπάσματα του «Ερωτόκριτου» του Βιτσέντζου Κορνάρου.