Ο άνεμος της ανατροπής, εκ του βορρά ορμώμενος, λυσσομανά... «Είναι πολύ μοναχικά στην κορυφή», τραγουδούσε ο Ράντι Νιούμαν και το μυαλό όλο εκεί κλωθογυρίζει, ειδικά όσον αφορά στην Κούβα, που τόσα χρόνια πια δίνει έναν αγώνα τόσο αντίξοο και άνισο, έχοντας απέναντί του το ιμπεριαλιστικό θηρίο μανιασμένο.

«Κάποτε η ερώτηση αυτή είχε τεθεί και στον ίδιο τον Φιντέλ», απαντά χαμογελώντας ο Χουάν Κάρλος Φρόμετα, μέλος του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κούβας, που βρέθηκε πρόσφατα στην Αθήνα και μίλησε στο «Ρ» για όσα διαδραματίζονται το τελευταίο χρονικό διάστημα στο Νησί της Επανάστασης. «Θα απαντήσω όπως και ο Φιντέλ: Δεν είμαστε μόνοι μας»...

- Ναι... όμως, η τελευταία αυτή καμπάνια ανατροπής και εν των έσω είναι η πιο σφοδρή ίσως, τουλάχιστον τα τελευταία 20 χρόνια. Ο οικονομικός αποκλεισμός εντάθηκε και είναι φονικός. Η κουβανική κυβέρνηση λαμβάνει μέτρα. Τι γίνεται τώρα;

- Αυτή η χρονιά, το 2004 είναι πολύ δύσκολη πράγματι. Για διάφορους λόγους, πολιτικούς και οικονομικούς. Μόλις τον περασμένο Ιούνη, η αμερικανική κυβέρνηση εξήγγειλε νέα επιπρόσθετα μέτρα στο πλαίσιο του εμπάργκο, τα οποία έχουν σφοδρές συνέπειες όχι μόνο στον ίδιο τον κουβανικό λαό, αλλά και την κουβανική κοινότητα στις ΗΠΑ. Οπως, παραδείγματος χάριν, το δικαίωμα επίσκεψης των Κουβανο-Αμερικανών στις οικογένειές τους στην Κούβα, μόνο κάθε τρία χρόνια.

Είναι προφανέστατα μέτρα, που ελήφθησαν με στόχο όχι μόνο την κλιμάκωση του αποκλεισμού, αλλά και την επιδείνωση των πολιτικών και οικονομικών συνεπειών. Νομίζουμε ότι δεν είναι άσχετο και με το προεκλογικό κλίμα, με στόχο τον επηρεασμό του εκλογικού σώματος και ειδικά εκείνου της πολιτείας της Φλόριντα, είτε πρόκειται για τον Κέρι είτε για τον Μπους (σημ. η συνέντευξη έγινε πολύ λίγο πριν από τις αμερικανικές εκλογές). Εκείνο που σίγουρα μπορούμε να διαβεβαιώσουμε και τους δύο, αλλά και όλους είναι ότι η Επανάσταση θα συνεχιστεί. Η οικοδόμηση του σοσιαλισμού, παρά τις ανυπέρβλητες, αντικειμενικά, δυσκολίες, θα συνεχιστεί με την πλήρη συμμετοχή και στήριξη του κουβανικού λαού. Δεν υπάρχει εναλλακτικός δρόμος για εμάς, αλλά και για τον ίδιο τον κουβανικό λαό. Είναι μία διαδικασία που αφορά όλους μας, όλο το λαό, όχι μόνον ένα τμήμα του.

Ουσιαστικά, είναι ένα πολυσύνθετο πρόβλημα, που θα πρέπει να τεθεί στο λαό, να το εξηγήσουμε, να αναζητήσουμε από κοινού λύσεις, να υπάρχει η λαϊκή συμμετοχή σε κάθε βήμα της διαδικασίας και να διαμορφωθεί η συνείδηση. Ετσι, τα τελευταία 4 χρόνια, έχουμε δοθεί κυριολεκτικά σε μία μάχη ιδεών, μία επανάσταση μέσα στην επανάσταση.

- Επανάσταση μέσα στην επανάσταση;

- Επί της ουσίας, πρόκειται για το πλάνο όσον αφορά στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού, σε 4 κύριες κατευθυντήριες γραμμές, στην υγεία, στην εκπαίδευση, στον πολιτισμό και τη συνείδηση. Σε αυτούς τους τέσσερις τομείς, γίνεται μία πραγματική επανάσταση. Επί του πρακτέου, τούτο σημαίνει ότι κάθε Κουβανός λαμβάνει όλες τις πληροφορίες, π.χ., για τα προγράμματα εκπαίδευσης, αυτομόρφωσης, τις πολιτικές αποφάσεις και μέσω των δύο καναλιών της τηλεόρασης, ώστε να ενημερώνεται, να συμμετάσχει ο ίδιος στις διαδικασίες και κυρίως να σκέφτεται...

Πάνω από όλα, είναι ο στόχος να δημιουργηθεί μία κουλτούρα, γενική και ολοκληρωμένη, σ' όλους τους τομείς της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής ζωής του κουβανικού λαού. Περίπου 70 προγράμματα σε αυτούς τους τομείς βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη και τα μέλη του Κομμουνιστικού Κόμματος και κυρίως της Κομμουνιστικής Νεολαίας έχουν ριχτεί σ' αυτήν τη μάχη, προκειμένου να κερδηθεί το στοίχημα της μάχης των ιδεών. Ωστε να σκέφτονται και να συνειδητοποιούν τι σημαίνει το εμπάργκο και τις συνέπειές του, να συμμετάσχει αποφασιστικά στην αντίσταση και την αντιμετώπισή του. Αναλόγως και για την υγεία, την εκπαίδευση.

Μπορούμε, λοιπόν, να πούμε ότι, όντως, είναι μία πολύ δύσκολη περίοδος, ότι δεχόμαστε ανηλεή επίθεση, ότι τα προβλήματα και οι δυσκολίες είναι πολλές. Αλλά θα τα λύσουμε. Εχουμε τη σιγουριά.

Εν κατακλείδει, η στρατιωτική άσκηση παλλαϊκής άμυνας σε εθνικό επίπεδο έχει ως στόχο την αποστολή μηνύματος στην κυβέρνηση των ΗΠΑ, όποια και εάν είναι αυτή, ότι είμαστε πάντα εδώ, έτοιμοι και αποφασισμένοι να υπερασπίσουμε την κουβανική επανάσταση, με κάθε μέσο. Με το ίδιο το αίμα μας, εάν χρειαστεί.

- Η εσωτερική «ασπίδα υπεράσπισης» της επανάστασης είναι ο λαός. Η εξωτερική όμως;

- Για εμάς το πιο σημαντικό και κύριο είναι η πολιτική αλληλεγγύη. Και η υλική αλληλεγγύη είναι σημαντική, αφού μπορεί να ανακουφίσει εν μέρει τον κουβανικό λαό από τις άμεσες υλικές δυσκολίες, που αντιμετωπίζει εξαιτίας του εμπάργκο. Ομως, η διεθνής αλληλεγγύη είναι η πιο σημαντική, είτε από άλλες χώρες είτε από άλλους λαούς.

Παραδείγματος χάριν, ας πάρουμε το τελευταίο αυτό παράδειγμα κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων, όπου η αλληλεγγύη του ελληνικού λαού ήταν έκδηλη και πανταχού παρούσα, γεγονός που, αφ' ενός, αγκάλιασε και στήριξε την κουβανική αποστολή και, αφ' ετέρου, γνωστοποιούμενη στην Κούβα στήριξε και ενθουσίασε το λαό. Ενα ακόμη παράδειγμα είναι η αλληλεγγύη εκ μέρους των λαών της Λατινικής Αμερικής, ορισμένων κυβερνήσεων, όπως της Βενεζουέλας, όπου η κυβέρνηση Τσάβες στηρίζει οικονομικά την Κούβα, των κινημάτων, ακόμη και όπως εκφράζονται αυτά μέσω των διαφόρων Φόρουμ, που θέτουν επιτακτικά το ζήτημα της αλληλεγγύης και της στήριξης της Κούβας απέναντι στις πολυσχιδείς επιθέσεις που δέχεται εκ μέρους του αμερικανικού, και όχι μόνον, ιμπεριαλισμού.

Αυτό το κίνημα αλληλεγγύης είναι η καλύτερη ασπίδα για εμάς, όμως και εμείς, όπου μπορούμε, έχουμε τη δυνατότητα να δείχνουμε και αν χρειαστεί να εκφράζουμε και εμπράκτως τη διεθνή μας αλληλεγγύη. Και σε επίπεδο χωρών. Νομίζω ότι είναι γνωστή η περίπτωση των χιλιάδων Κουβανών γιατρών, αλλά και δασκάλων που βρίσκονται εδώ και μήνες στη Βενεζουέλα, στηρίζοντας τα κοινωνικά προγράμματα της κυβέρνησης Τσάβες, για τη λαϊκή υγεία και παιδεία. Αποστολές με γιατρούς και ιατροφαρμακευτικό υλικό έχουν σταλεί κατά καιρούς και αποστέλλονται ή παραμένουν σε πολλές περιοχές της Λατινικής Αμερικής, όπως στην Ονδούρα, στη Γουατεμάλα, στην Αϊτή, στην Παραγουάη, αλλά και κάποιες χώρες της αφρικανικής ηπείρου.

Εξάλλου, για εμάς είναι αναπόσπαστο στοιχείο της σοσιαλιστικής μας συνείδησης, αλλά η διεθνής αλληλεγγύη είναι ίσως το πιο σημαντικό όπλο για τη στήριξη της Επανάστασης. Αν λάβουμε ως παράδειγμα το κίνημα αλληλεγγύης που έχει αναπτυχθεί παγκοσμίως για τους πέντε αγωνιστές που βρίσκονται φυλακισμένοι σε αμερικανικές φυλακές, τότε θα δούμε ότι το κίνημα αυτό έχει στηρίξει, φυσικά ,τον αγώνα που δίνουν στις ΗΠΑ για την απελευθέρωσή τους. Το έχει εν μέρει διεθνοποιήσει και, φυσικά, έχει γίνει η αφορμή για να μπορέσει μεγάλο τμήμα να συνειδητοποιήσει τον αγώνα του κουβανικού λαού και κατ' επέκταση να δραστηριοποιηθεί και να μας στηρίξει.

- Κάνατε αρκετές αναφορές στον Πρόεδρο και την κυβέρνηση της Βενεζουέλας, στην αλληλεγγύη μεταξύ των δύο χωρών. Σίγουρα είναι μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα διαδικασία... Ομως, πόσο έχει αλλάξει η συνολική κατάσταση στη Λατινική Αμερική, εξαιτίας της Βενεζουέλας;

- Οσα λαμβάνουν χώρα στη Βενεζουέλα είναι πράγματι πολύ ενδιαφέροντα, όμως θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η διαδικασία που ακολουθείται είναι πολύ διαφορετική από αυτήν που ακολουθεί η Κούβα. Οπωσδήποτε δεν πρόκειται για μία ανάπτυξη σοσιαλιστική. Εντούτοις, είναι πολύ ενδιαφέρον να δούμε τις εξελίξεις, ειδικά υπό το πρίσμα ότι η «μπολιβαριανή επαναστατική διαδικασία» έχει δημιουργήσει εξαιρετικά σημαντικές διεργασίες στο εσωτερικό της χώρας, αλλά και συνολικά στη Λατινική Αμερική. Ειδικά όσον αφορά στη θέση της κυβέρνησης Τσάβες για ανεξαρτησία και απεξάρτηση από τις Ηνωμένες Πολιτείες, που είναι ένα πάγιο αίτημα των κινημάτων όλης της Λατινικής Αμερικής. Ενα ακόμη σημαντικό στοιχείο που πια έχει τεθεί, εκ μέρους του Τσάβες, είναι το πρόγραμμα για την ενσωμάτωση της Λατινικής Αμερικής, αλλά και ο αγώνας ενάντια στη ALCA, που προωθούν, φυσικά, οι ΗΠΑ.

Σ' αυτό το πλαίσιο, η κυβέρνηση της Βενεζουέλας προωθεί την ενσωμάτωση των πετρελαϊκών βιομηχανιών της περιοχής, με την υπογραφή συμφωνίας, κατ' αρχήν με την Αργεντινή. Ενα ακόμη ζήτημα που προωθείται είναι και η δημιουργία ενός κοινού εναλλακτικού φορέα Μαζικής Ενημέρωσης, όπως ένα λατινοαμερικανικό τηλεοπτικό δίκτυο ενάντια στο μονοπώλια της ενημέρωσης.

Για εμάς, είναι πολύ σημαντικό η «μπολιβαριανή επαναστατική διαδικασία» να συνεχιστεί και να εμβαθυνθεί, εξαιτίας του προγράμματός της, της κοινωνικής και οικονομικής της πολιτικής, αλλά και του γεγονότος ότι προσπαθεί επίσης να αλλάξει τις συνειδήσεις.

Είναι επίσης γεγονός ότι η Βενεζουέλα με την κυβέρνηση Τσάβες έχει επιδράσει βαθιά και στην υπόλοιπη Λατινική Αμερική, γι' αυτό και η κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει τόσες φορές προσπαθήσει να την αποσταθεροποιήσει και να την ανατρέψει. Γι' αυτό και είναι επιτακτικό το ζήτημα της υπεράσπισης της Βενεζουέλας και της «μπολιβαριανής επαναστατικής διαδικασίας», παρά το γεγονός ότι ακολουθεί μέχρι στιγμής ένα διαφορετικό δρόμο από αυτόν που ακολουθεί η Επανάσταση στην Κούβα.

- Και η υπόλοιπη Λατινική Αμερική; Αλλάζει; Και εάν ναι, προς τα πού;

- Είναι πολύ ενδιαφέρουσες οι διεργασίες που συντελούνται στη Λατινική Αμερική.

Μπορεί το παράδειγμα του Λούσιο Γκουτιέρες στο Εκουαδόρ, που εκλέχτηκε εξαιτίας των ψήφων ενός κινήματος που για χρόνια μαχόταν και είχε ανατρέψει δύο προέδρους, να είναι προς αποφυγήν, όμως δεν μπορούμε να πούμε το ίδιο και για τις υπόλοιπες εξελίξεις.

Ουσιαστικά, πρέπει να γίνει ανάλυση, βάσει των λαϊκών και κοινωνικών δυνάμεων που συμμετέχουν στα κινήματα σε όλη την περιοχή. Οι κοκαλέρος (σημ. είναι το κίνημα των ιθαγενών αγροτών), παραδείγματος χάριν, μπορεί να μην έχουν οριοθετήσει μία σαφή πολιτική θέση και κατεύθυνση, εντούτοις είναι ένα μαζικό λαϊκό κίνημα, το οποίο ανέτρεψε τον Πρόεδρο Γκονσάλο Σάντσες ντε Λοσάδα και παραμένει ενεργό, τόσο για την υπεράσπιση των εθνικού πλούτου της χώρας ενάντια στις ΗΠΑ και στις πολυεθνικές, όσο και στην απαίτηση για ανεξαρτησία της χώρας.

Υπό αυτό το σκεπτικό, θα πρέπει να αναλυθούν και οι εξελίξεις στη Βραζιλία με κυβέρνηση τον Λουίς Ινάσιου «Λούλα» ντα Σίλβα ή στο άμεσο μέλλον με την κυβέρνηση που θα σχηματίσει το Πλατύ Μέτωπο στην Ουρουγουάη. Φυσικά, θα πρέπει να τονίσουμε ότι ο Λούλα έχει εξαγγείλει κοινωνικό πρόγραμμα, όμως έχει προχωρήσει και σε μία σειρά συμβιβασμούς. Εννοείται ότι δε μιλάμε για κυβερνήσεις με σοσιαλιστική κατεύθυνση... που, όμως, ανήλθαν στην εξουσία με τη στήριξη του λαϊκού κινήματος. Ενα κίνημα, που δρα σχεδόν σε όλες τις χώρες, ασχέτως εάν δεν κατόρθωσε να ανέλθει στην εξουσία μέσω των εκλογών.

Είναι, όμως, ένα κίνημα χωρίς σαφή πολιτική συνείδηση, πολλές φορές κατακερματισμένο, ίσως και άμορφο κάποιες φορές.

Πρωταρχικό καθήκον, λοιπόν, των κομμουνιστών και άλλων λαϊκών προοδευτικών δυνάμεων, να βοηθήσουν το κίνημα αυτό να αποκτήσει πολιτική συνείδηση, πρόγραμμα και στρατηγική ανατροπής.