Το χρυσό ειδώλιο αιγάγρου που βρέθηκε στο Ακρωτήρι της Θήρας

Η πολιτική τέχνη της μετατόπισης του ενδιαφέροντος, όπως αναφέρει ο ομιλητής, επεκτάθηκε και στην αρχαιολογία. «Ποιο είναι το μόνιμο πρόβλημά μας στην αρχαιολογία; Η προστασία, συντήρηση και αναστήλωση των μνημείων και η έγκαιρη και πλήρης δημοσίευσή τους. Επί πολλά χρόνια όμως μοναδική μέριμνα των αρμοδίων δεν είναι η θεραπεία αυτών των πνευματικών και επιστημονικών αιτημάτων, αλλά ο διά των μνημείων σχηματισμός ευάρεστης, ψεύτικης εικόνας προς τα έξω. Δεν εκδηλώθηκε ενδιαφέρον για τα πραγματικά προβλήματα, αλλά για τα είδωλά τους».

Η οδός από τη νότια πύλη προς την αγορά-Θέατρο. Εμπρός ο στρογγυλός πύργος του νότιου πυλωρίου, πίσω το πρόπυλο και μέρος του κάτω στρατοπέδου.(Από την ανασκαφή στον Ραμνούντα)

Για την αποστολή αρχαίων στη Λοζάνη: «Είναι άγνωστο αν τα αρχαία που θα ξενιτευτούν θα γίνουν ολυμπιακή ιδιοκτησία ή θα επαναφέρονται και θα αντικαθίστανται από άλλα, κάπως σαν τους αστροναύτες».

Για τα έργα στην Ακρόπολη αναφέρει τη δημιουργία της Υπηρεσίας Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης που το ΣτΕ την έκρινε αντισυνταγματική. Οσο για την πορεία των έργων «Ο Παρθενώνας, τα Προπύλαια και ο ναός της Αθηνάς Νίκης έχουν μερικώς διαλυθεί και θα περάσουν πολλά χρόνια έως ότου τα δούμε όσοι από μας τα δουν πάλι στη γνωστή τους μορφή και απαλλαγμένα από σκαλωσιές και γερανούς». Ενώ για τα Μάρμαρα του Παρθενώνα σημειώνει ότι το θέμα της συντήρησης «το είχε ανακοινώσει ο Σπ. Μαρινάτος το 1953, στο μάθημά του της Αρχαίας Τέχνης». Ετσι, «ένα πολιτικό θέμα έχει μεταβληθεί τεχνηέντως σε παραπολιτικό. Και ο χειρισμός έγινε με τέτοιο τρόπο ώστε από τα σοβαρά πράγματα, όπως είναι η δίκαιη απαίτηση μιας επιστροφής των αρχαίων, να στραφεί η κοινή γνώμη στις γραφικότητες μιας δεξίωσης στο Βρετανικό Μουσείο και τις δηλώσεις ενός υπαλλήλου του μουσείου αυτού». Το Νέο Μουσείο Ακρόπολης «για μια ακόμη φορά αποδεικνύεται ότι ο χώρος που ορίστηκε καλύπτεται από αρχαία, ίσως το ανάκτορο του Κώνσταντος Β΄».

Και μένοντας στον ίδιο χώρο σχολίασε το γιορτασμό της χιλιετηρίδας ως «άποψη υβριστική και περιφρονητική για τα μνημεία. Η χρήση των μνημείων έχει ή πρέπει να έχει όρια τα οποία κανείς νουνεχής άνθρωπος δεν υπερβαίνει. Ομως εκείνη τη νύχτα ξεπεράστηκε κάθε όριο έλλειψης σεβασμού προς ό,τι ισχυριζόμαστε ότι αποτελεί τη βάση της ιστορίας μας. Κι εκείνοι που ξόδεψαν τη ζωή τους για τα μνημεία αισθάνθηκαν ότι την έφθειραν για να γίνει δυνατός ο εορτασμός ανυπόστατου ισχυρισμού».

Ετσι, ο ομιλητής, υπερβαίνοντας τη στενή αναφορά στα αρχαιολογικά πεπραγμένα, αφού το ήθος και η συνείδηση είναι αυτά που ορίζουν την πρόοδο και την εξέλιξη, αναρωτιέται: «Τι είναι για τους Ελληνες τα μνημεία; Πνευματικές αξίες όπως πιστεύουμε ή πράγματα που μπορούμε να τα φθείρουμε ελεύθερα, όπως την περιουσία μας; Σκεφθείτε το».

Ωστόσο, μέσα στο 1999 εκείνη η σεμνή ενασχόληση με τη γη που κρύβει τα έργα των ανθρώπων δε σταμάτησε, ακόμα κι αν ο εντυπωσιασμός, η ψεύτικη εικόνα, οι τυμπανοκρουσίες που δε συνοδεύονται από καμία μελωδία, η υποταγή κάθε έργου σε πολιτικές και εφήμερες σκοπιμότητες όρισαν τις συνισταμένες μιας ακόμα χρονιάς.

Η Αρχαιολογική Εταιρεία συνέχισε τις έρευνες στο φρούριο του Ραμνούντος, που διεξάγονται από τον Β. Πετράκο και το 1999 ανασκάφηκε ορθογώνιο οίκημα του 2ου π.Χ. αι. Η καθηγήτρια Μαρία Παντελίδου - Γκόφα κατά την έρευνα του κυκλαδικού νεκροταφείου στη θέση Τσέπι Μαραθώνα αποκάλυψε δύο τάφους και έναν αποθέτη πήλινων αγγείων. Την ίδια χρονιά ανατέθηκε στην αρχαιολόγο Κλαίρη Ευστρατίου η εκ νέου έρευνα της προϊστορικής Ακρόπολης της Βραυρώνας, με σκοπό την εύρεση, τον καθαρισμό και σχεδίαση των παλαιών ανασκαφών. Συνεχίστηκε επίσης η έρευνα του γεωμετρικού και αρχαϊκού Ωρωπού από τον καθηγητή Αλέξανδρο Μαζαράκη - Αινιάν. Στην Καλλιθέα Πατρών ερευνήθηκαν από τον καθηγητή Αθ. Παπαδόπουλο τέσσερις νέοι θαλαμοειδείς μυκηναϊκοί τάφοι. Στη Μεσσήνη, την ανασκαφή της οποίας διευθύνει ο καθηγητής Π. Θέμελης, έγιναν έρευνες στην αγορά, στο θέατρο, στη βασιλική, στο στάδιο και σε έπαυλη των ρωμαϊκών χρόνων. Συνεχίστηκε στο Ιερό του Απόλλωνος Μαλεάτα στην Επίδαυρο, υπό τη διεύθυνση του καθηγητή Β. Λαμπρινουδάκη, η μελέτη αποκατάστασης του αναλήμματος του ιερού και έγινε μέχρι την ευθυντηρία η αναστήλωση του βωμού του Απόλλωνα. Στο καθολικό της Μονής Παντανάσσης Φιλιππιάδας αποκαταστάθηκε ο τρούλος του νοτίου παρεκκλησίου. Στη Μινώα της Αμοργού, υπό τη διεύθυνση της καθηγήτριας Λ. Μαραγκού, στη διάρκεια των εργασιών συντήρησης των ερειπίων εντοπίστηκε η θέση του νεκροταφείου των ιστορικών χρόνων.

Η κατασκευή του στεγάστρου στο Ακρωτήρι της Θήρας προκάλεσε ανασκαφές, υπό την επίβλεψη του καθηγητή Χ. Ντούμα που οδήγησαν στη βεβαιότητα ότι ο χώρος των ερειπίων κατοικείται συνεχώς από τα ύστερα νεολιθικά χρόνια μέχρι την υστεροκυκλαδική Ι περίοδο. Ηδη στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Σαντορίνης εκτίθεται ο μικρών διαστάσεων χρυσός αίγαγρος που βρέθηκε μέσα σε πήλινη λάρνακα και του οποίου η μελέτη θα φέρει νέα δεδομένα για την κοινωνία του προϊστορικού Ακρωτηρίου.

Την ίδια χρονιά η Αρχαιολογική Εταιρεία ίδρυσε Τμήμα στη Λευκωσία, που εγκαινιάστηκε στις 3 του Ιούνη. Προτεραιότητα στην Κύπρο θα είναι η αναστήλωση και συντήρηση των βυζαντινών μνημείων. Ηδη εκπονούνται προγράμματα συντήρησης των τοιχογραφιών της μονόχωρης καμαροσκέπαστης εκκλησίας της Παναγίας της Ασταθκιών. Επίσης η Εταιρεία ανέλαβε τη συντήρηση των ψηφιδωτών παλαιοχριστιανικής βασιλικής που βρίσκεται στην ακτή του Κουρίου.

Μέσα στο 1999 η Εταιρεία συντήρησε τις φωτογραφίες μνημείων της Αθήνας που έγιναν με χρηματοδότηση του Γουλιέλμου Β΄ το 1891 και το 1910 και με αυτές συμμετείχε το ελληνικό κράτος στη Διεθνή Εκθεση της Ρώμης το 1911.

Η δημοσίευση του ανασκαφικού και ερευνητικού έργου είναι εκείνη που κάνει το έργο αιώνιο. Η Αρχαιολογική Εταιρεία τη χρονιά που πέρασε επανεξέδωσε σημαντικά έργα αρχαιολόγων που εξέλιπαν εδώ και χρόνια. Πρόκειται για τις εκθέσεις του Σπ. Μαρινάτου «Ανασκαφαί Θήρας», τη «Μοναστηριακή Αρχιτεκτονική» και σε τέσσερις τόμους το «Αρχείον των Βυζαντινών Μνημείων της Ελλάδας» του Αν. Ορλανδου, καθώς και το «Σχεδίασμα ιστορίας της θρησκευτικής ζωγραφικής μετά την Αλωσιν» του Ανδρέα Ξυγγόπουλου.