Σάββατο 1 Γενάρη 2005 - Κυριακή 2 Γενάρη 2005
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 6
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Καλλιτεχνικό κειμήλιο - άθλος του ΕΑΜ

Μέσα από τη «φωτιά» του κλιμακούμενου απελευθερωτικού αγώνα, που έδιναν το 1943 το ΕΑΜ και ο ΕΛΑΣ, παραμονές της επετείου της 25ης του Μάρτη, κυκλοφόρησε μια μικρού σχήματος, πανέμορφη έκδοση του ΕΛΑΣ - ΕΑΜ, με τίτλο «Από Τους Αγώνες του Ελληνικού Λαού». Επρόκειτο για ένα μικρό, αλλά υποδειγματικής, ακόμα και σήμερα, χαρακτικής και τυπογραφικής τέχνης λεύκωμα προς τιμήν του λαϊκού απελευθερωτικού αγώνα του '21, ο οποίος ενέπνευσε το νέο μεγαλειώδη απελευθερωτικό αγώνα του λαού μας κατά του τριπλού φασισμού. Το λεύκωμα κυκλοφόρησε σε 1.000 αντίτυπα και πουλιόταν 500.000 δραχμές, οι οποίες πήγαιναν για την ενίσχυση του αγώνα.

Το λεύκωμα αποτελούμενο από φύλλα χαρτιού διαστάσεων 25 Χ 18, διπλωμένα στα δύο, περιλάμβανε 8 ξυλογραφίες, χαραγμένες σε όρθιο ξύλο, διαστάσεων 13,3 Χ 9,5, όλες σε όρθιο σχήμα και τοποθετημένες στη μέσα δεξιά σελίδα του διπλωμένου χαρτιού, ενώ κάθε αριστερή σελίδα περιλάμβανε καλλιγραφημένα χειρόγραφα κείμενα, αγωνιστικού περιεχομένου, διακοσμημένα με αρχιγράμματα και υποσέλιδα «κοσμήματα», χαραγμένα κι αυτά σε όρθιο ξύλο και τυπωμένα με κεραμιδί μελάνι. Το εξώφυλλο ήταν με δίχρωμο (μαύρο - κόκκινο) χάραγμα, με τον τίτλο και τα άλλα διακριτικά της έκδοσης.

Το πού και ποιων συγκεκριμένα καλλιτεχνών του ΕΑΜ είναι τα χαράγματα του λευκώματος το κατέγραψε ο αξέχαστος Α. Τάσσος (Τάσος Αλιβιζάτος), προλογίζοντας μια επανέκδοση που ο ίδιος έκανε του λευκώματος το 1988.

Η επεξεργασία της έκδοσης έγινε στο εργαστήρι του γλύπτη Μέμου Μακρή, κοντά στην εκκλησία του Αγ. Σπυρίδωνα στο Παγκράτι. Τις ξυλογραφίες 1 και 5 φιλοτέχνησε η Βάσω Κατράκη. Οι 4 και 6 η Λουκία Μαγγιώρου. Η 3, τα χαραγμένα χειρόγραφα κείμενα και τα κόκκινα διακοσμητικά, ο Γιώργος Βελισσαρίδης. Οι 2,7, και 8 ο Α. Τάσσος. Το λεύκωμα, που τυπώθηκε μέσα στις συνθήκες της κατοχής και σε παράνομο τυπογραφείο του ΕΑΜ, αποτέλεσε αληθινό εκδοτικό κατόρθωμα.


Το λεύκωμα προλογιζόταν με ένα κείμενο που, εισάγοντας τον αναγνώστη στο περιεχόμενο του βιβλίου, δηλαδή στα χαρακτικά και στα ποιήματα που συνόδευαν το κάθε χαρακτικό, έλεγε: «Μερικά σχεδιάσματα και εικόνες από το ματοβαμμένο δρόμο της Ελευθερίας μέσα στα εκατό τελευταία χρόνια. Μερικά επεισόδια από την ηρωική πάλη του ελληνικού λαού για μια λεύτερη κι αξιοπρεπή ζωή. Από το ματοβρεμένο αυτό μνημόσυνο υψώνεται αυστηρό το κήρυγμα της Ιστορίας: " Οι ελευτερίες των λαών δεν κερδίζονται χωρίς αδιάκοπους αγώνες και ποταμούς αιμάτων". Κ' οι αγώνες αυτοί δεν τελειώσανε ακόμα. Μα σαν άσβηστες ηθικές και πνευματικές εστίες θα λάμπουν στο μέλλον οι πράξεις αυτές της θυσίας και θα εμπνέουν στο λαό ακαταδάμαστο θάρρος, ώσπου να καταχτήσει και να εξασφαλίσει πλέρια τις ελευθερίες του ενάντια σε κάθε οχτρό».

Στην έξω πλευρά κάθε διπλωμένου χαρτιού ένας τίτλος - επίσης χαραγμένος - σηματοδοτούσε το περιεχόμενο των δύο μέσα σελίδων που σχημάτιζε το διπλωμένο χαρτί. Το πρώτο δίφυλλο τιτλοφορούνταν «Ρήγας ο Βελεστινλής». Στην αριστερή μέσα σελίδα ένα τετράστιχο του «Θούριου» του Ρήγα κοσμούνταν με δυο ανθοδέσμια, ενώ η δεξιά σελίδα με ένα χαρακτικό που εικόνιζε μια μάχη Ελλήνων - Οθωμανών. Το δεύτερο δίφυλλο τιτλοφορούνταν «Ελεύθεροι πολιορκημένοι» και περιλάμβανε ένα πεντάστιχο του ομώνυμου σολωμικού ποιήματος και ένα χαρακτικό για το Μεσολόγγι. Το τρίτο δίφυλλο, με τίτλο «Αλβανία», υμνούσε τον αγώνα των γυναικών στο Αλβανικό μέτωπο. Το τέταρτο δίφυλλο, με τίτλο «Η πείνα» σηματοδοτούσε τον αγώνα για την επιβίωση του λαού μας στη γερμανική κατοχή. Το δίφυλλο «Στ' αντάρτικα» εικόνιζε μια «μνημειώδη» μάνα - τη μάνα Λαό - με δυο παιδιά στην προστάτιδα αγκαλιά της. «Αγωνίζονται για λευτεριά και δίκηο», τιτλοφορούνταν το δίφυλλο για τους εκτελεσμένους λαϊκούς ήρωες. Το δίφυλλο «Οι μελλοθάντοι» εικόνιζε την παλλαϊκή διαδήλωση του ΕΑΜ ενάντια στην επιστράτευση. Και το τελευταίο, με τίτλο «Στης Κρήτης», τον αγώνα του κρητικού λαού ενάντια στο Γερμανό κατακτητή.

Αυτό το μεγάλης ιστορικής σημασίας, αλλά και μεγάλης καλλιτεχνικής αξίας, λεύκωμα, για πρώτη φορά επανακυκλοφόρησε το 1977 σε πιστά ανάτυπα από τις εκδόσεις «Ολκός». Ενα αντίτυπο αυτής της πρώτης, πιστής ανάτυπης έκδοσης του 1977 κατέλιπε, μαζί με ένα ολιγόλογο γράμμα του «στο σύντροφό του "Ριζοσπάστη"», ο αξέχαστος αγωνιστής του ΕΑΜ, ποιητής, μεταφραστής του Ναζίμ Χικμέτ και άλλων σπουδαίων Τούρκων λογοτεχνών και επί χρόνια αφιλοκερδής συνεργάτης του «Ρ», Ερμος Αργαίος.

Η τελική επιθυμία του Ερμου Αργαίου ήταν να παραδοθεί το ανάτυπο στο Αρχείο του ΚΚΕ. Επιθυμία που, βέβαια, έγινε σεβαστή.


Αριστούλα ΕΛΛΗΝΟΥΔΗ


Κορυφή σελίδας
Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ