Οπως μεταδίδει το πρακτορείο ειδήσεων «ΙΤΑΡ-ΤΑΣ», το Τουρκμενιστάν σταμάτησε, με την έναρξη της νέας χρονιάς, τις εξαγωγές του φυσικού αερίου προς τη Ρωσία και την Ουκρανία. Η επίσημη αιτία είναι η αναγκαιότητα της επιδιόρθωσης ορισμένων αγωγών που βρίσκονται στα εδάφη του Τουρκμενιστάν. Στην πραγματικότητα, σε όλους είναι γνωστό πως το Τουρκμενιστάν επιδιώκει την αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου, που εξάγει στις δύο αυτές χώρες.

Ο Αλεξάντρ Μεντβέντιεφ, μέλος της διεύθυνσης της ρωσικής εταιρίας «Γκαζπρόμ», δήλωσε σχετικά με αυτό πως η διακοπή των εξαγωγών του φυσικού αερίου από το Τουρκμενιστάν στη Ρωσία δε θα επηρεάσει την υλοποίηση των υποχρεώσεων της «Γκαζπρόμ» προς τους καταναλωτές της στη Ρωσία και στο εξωτερικό, υπό τον όρο της εκπλήρωσης από την ουκρανική πλευρά των υποχρεώσεών της για τη διαμετακόμιση όλου του μεγέθους του φυσικού αερίου, που περνά από το δικό της δίκτυο.

Να σημειώσουμε πως στις αρχές του περασμένου Δεκέμβρη το Τουρκμενιστάν είχε ειδοποιήσει Ρώσους και Ουκρανούς καταναλωτές για την πρόθεσή του να αυξήσει τις τιμές του φυσικού αερίου στα 60 δολάρια ανά 1.000 κυβικά μέτρα, δηλαδή κατά 16 δολάρια ακριβότερα σε σύγκριση με το 2004. Η επιχειρηματολογία του Τουρκμενιστάν είναι απλή: Το φυσικό αέριο εξάγεται σε τιμές που είναι πιο κάτω από τις παγκόσμιες, κι εκτός αυτού, στη βάση των συμβολαίων, το 50% της αξίας του αερίου πληρώνεται με εμπορεύματα, οι τιμές των οποίων επίσης έχουν αυξηθεί. Αποτέλεσμα είναι να λαμβάνει πλέον λιγότερα εμπορεύματα για την ίδια ποσότητα αερίου που εξάγει.

Την τελευταία βδομάδα του Δεκέμβρη του 2004 το ΥΠΕΞ του Τουρκμενιστάν έστειλε τελεσίγραφο προς τη ρωσική και ουκρανική πλευρά ζητώντας να συμφωνήσουν, μέχρι τις 30/12/2004, στην τιμή του τουρκμενικού φυσικού αερίου. Σε διαφορετική περίπτωση το Τουρκμενιστάν απείλησε να σταματήσει τις εξαγωγές στα συστήματα των αγωγών φυσικού αερίου της Ουκρανίας και της Ρωσίας.

Οπως γράφει η ηλεκτρονική εφημερίδα «Pravda.ru», οι ζημίες της Ουκρανίας και της Ρωσίας από την αύξηση των τιμολογίων μπορούν να φτάσουν τα 400 εκατομμύρια δολάρια. Η ζημία της «Γκαζπρόμ» μπορεί να είναι ακόμη πιο σημαντική, αν πάρουμε υπόψη μας πως αυτό το ρωσικό μονοπώλιο φυσικού αερίου θα πρέπει να επενδύσει στην εκμετάλλευση κοιτασμάτων στην Αρκτική, αντί της αγοράς του σχετικά πιο φτηνού αερίου από το Τουρκμενιστάν, ώστε να αντεπεξέλθει στις εξαγωγές του φυσικού αερίου.

Να σημειωθεί πως τα γνωστά αποθέματα του φυσικού αερίου στο Τουρκμενιστάν είναι περίπου 2,86 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Το μέγεθος της εξόρυξης του αερίου είναι γύρω στα 60 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα το χρόνο, ενώ για εσωτερική κατανάλωση χρησιμοποιούνται μόνο τα 10-12 δισ. κυβικά μέτρα και το υπόλοιπο εξάγεται. Η εξαγωγή του τουρκμενικού αερίου πραγματοποιείται όμως μόνο μέσω του συστήματος των διαμετακομιστικών αεριαγωγών «Κεντρική Ασία-Κέντρο» που περνάνε μέσα από τα εδάφη του Ουζμπεκιστάν, του Καζαχστάν, της Ρωσίας και της Ουκρανίας. Η «Γκαζπρόμ» εκτελεί χρέη χειριστή της διαμετακόμισης αυτού του φυσικού αερίου, μέσω Ουζμπεκιστάν και Καζαχστάν, κι εξασφαλίζει το πέρασμα από τα εδάφη της Ρωσίας. Ετσι, ο ρόλος της είναι «κλειδί» για τις εξαγωγές του τουρκμενικού «γαλάζιου καύσιμου».

Σύμφωνα με την «Pravda.ru», και προοπτικά η Ρωσία προβλέπεται να παραμείνει ο βασικός αγοραστής του φυσικού αερίου του Τουρκμενιστάν. Κι αυτό γιατί το σχέδιο «του αγωγού της Κασπίας» που θα επέτρεπε στο Τουρκμενιστάν να παρακάμψει τη Ρωσία και να βγει σε καινούριες αγορές κατανάλωσης βρίσκεται σε ανυπαρξία, παρά την ενεργητική υποστήριξη από τις ΗΠΑ. Κι αυτό γιατί «εξαιτίας της αβεβαιότητας του καθεστώτος της Κασπίας Θάλασσας, δε βρίσκονται οι επενδυτές γι' αυτό το σχέδιο. Επίσης, ο αγωγός μέσω του Αφγανιστάν υπάρχει μόνο στο επίπεδο των φαντασιών του Σαπαρμουράτ Νιγιάζοφ, Προέδρου του Τουρκμενιστάν». Πάντως, τουρκμενικό φυσικό αέριο εξάγεται στο Ιράν, όμως τα μεγέθη του προς τη χώρα αυτή δε συγκρίνονται με τα ρωσικά συμβόλαια. Ετσι, όπως σημειώνει η παραπάνω εφημερίδα, «το Τουρκμενιστάν μπορεί να μείνει όμηρος των ίδιων των φιλοδοξιών του. Η απουσία των αγοραστών του βασικού πλούτου της χώρας μπορεί να χειροτερέψει την οικονομική κατάσταση στο Τουρκμενιστάν που είναι και χωρίς αυτό δύσκολη».