Η απάντηση στο «γιατί», πίσω από κάθε κυβερνητική πρωτοβουλία για ανατροπές στο θέμα του ωραρίου λειτουργίας των καταστημάτων, βρίσκεται στα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου στο χώρο του λιανικού εμπορίου και της βιομηχανίας. Οι πολυεθνικές και οι ντόπιοι μεγαλοεπιχειρηματίες ακολουθούν τα τελευταία χρόνια μια τακτική συστηματικής φθοράς στο θέμα του ωραρίου. Στην προσπάθειά τους αυτή έχουν κύριους συμμάχους τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ και στήριγμα τις ηγεσίες των παρατάξεων ΔΑΚΜΜΕ, ΠΑΣΚΕΒΕ και ΑΣΚΕΒΕ στο συνδικαλιστικό κίνημα των ΕΒΕ στη ΓΣΕΒΕΕ και στην ΕΣΕΕ. Το σίγουρο είναι πως οι μικροί αυτοαπασχολούμενοι επαγγελματίες και έμποροι δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις μιας ολοένα και διευρυνόμενης χρονικής ζώνης λειτουργίας των καταστημάτων.

Η διαπίστωση αυτή δεν έχει να κάνει μόνο με τη λογική εξέταση των δυνατοτήτων που έχουν οι μικρές επιχειρήσεις να ανταγωνιστούν τις μεγάλες, αλλά και με την εμπειρία. Γιατί η παράταση του ωραρίου είναι μια διαρκής διαδικασία που έχει ήδη συντελέσει, μεταξύ άλλων, στην οικονομική καταστροφή χιλιάδων μικρών ΕΒΕ και εντάσσεται στη γενικότερη συγκέντρωση και συγκεντροποίηση που εφαρμόζει το μεγάλο κεφάλαιο. Σε αυτή τη διαδικασία μικροί ΕΒΕ και εργαζόμενοι βρίσκονται αντικειμενικά ο ένας δίπλα στον άλλο και, φυσικά, απέναντι στον πολιτικό και οικονομικό οδοστρωτήρα που τους πλησιάζει πιο αποφασιστικά από ποτέ.

Οι πολύπλευρες επιπτώσεις ενός διευρυμένου - και απελευθερωμένου στην ουσία του - ωραρίου δεν αγγίζουν μόνο τους μικρούς εμπόρους αλλά και τους βιοτέχνες και τους επαγγελματίες. Το χτύπημα της ντόπιας βιοτεχνικής παραγωγής με διάφορα μέτρα μέχρι σήμερα και η αύξηση των εισαγωγών, σε συνδυασμό με τη διαφαινόμενη συρρίκνωση των μικρών εμπόρων, απειλούν να στερήσουν τους βιοτέχνες όχι μόνο από τη δυνατότητα να συνεχίσουν την παραγωγή τους, αλλά και να τη διαθέσουν. Είναι χαρακτηριστική η πρόσφατη διαπίστωση της Ομοσπονδίας Βιοτεχνικών Σωματείων Αθήνας (ΟΒΣΑ) σχετικά με το ωράριο, ότι «ο αφανισμός των μικρών καταστημάτων αναγκαστικά θα συμπαρασύρει και τις μικρές βιοτεχνίες που έτσι κι αλλιώς περνάνε δύσκολες μέρες».

Στην τελευταία ανακοίνωσή της η ΔΗΚΕΒΕ αναφέρει: «Η κυβέρνηση της ΝΔ μετά τα τεράστια φορολογικά και χρηματοδοτικά προνόμια που ψήφισε για τους μονοπωλιακούς ομίλους, υπακούοντας στις απαιτήσεις των ιδιοκτητών των πολυκαταστημάτων και σούπερ μάρκετ, τους προσφέρει άλλο έναν μποναμά με την παραπέρα επέκταση του ωραρίου λειτουργίας των καταστημάτων, με κύριο σκοπό την κατάργηση της αργίας της Κυριακής». Και συνεχίζει η ΔΗΚΕΒΕ: «Το απελευθερωμένο ωράριο είναι ένα εργαλείο στα χέρια των μεγάλων επιχειρήσεων που το επέβαλαν και το αξιοποιούν προς όφελός τους. Η σημερινή κατάσταση της Κοινής Υπουργικής Απόφασης 1162/97 και των 75 ωρών λειτουργίας που επέβαλε η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ κατ' επιταγή των παραπάνω είναι μία από τις βασικές αιτίες που οδηγούν στο περιθώριο και στο μαρασμό τις μικρές επιχειρήσεις, οι οποίες δεν μπορούν να ακολουθήσουν έτσι κι αλλιώς αυτό το ωράριο και τις εξοντώνει οικονομικά και εξαντλεί βιολογικά τους αυτοαπασχολούμενους και μικρούς ΕΒΕ».

Η ΟΒΣΑ από την πλευρά της αναρωτιόταν γιατί η κυβέρνηση, με τη δουλιά από 9 το πρωί μέχρι 9 το βράδυ, «θέλει να μετατρέψει τη ζωή των αυτοαπασχολουμένων και των άλλων εργαζομένων σε φυλακή, στερώντας τους την ελευθερία να ανταποκριθούν στις ατομικές, οικογενειακές και άλλες κοινωνικές τους υποχρεώσεις. Μήπως για να είναι πιο εύκολη λεία για το μεγάλο κεφάλαιο;».

Ο στόχος της κυβέρνησης είναι σαφής και φανερός, διακηρυγμένος ποικιλοτρόπως μέσα και από το προεκλογικό πρόγραμμά της, όπου με λεπτομέρειες αναφερόταν στα μέτρα που θα υιοθετούσε για να ενισχύσει την «αγορά». Αυτό το πρόγραμμα εφαρμόζεται τους τελευταίους μήνες και έχει δείξει έμπρακτα τα ζητούμενα της κυβέρνησης. Μερικοί μπορεί να θεώρησαν ότι οι παράλληλες αναφορές στην ενίσχυση των «μικρομεσαίων» διαμόρφωναν μια ισορροπία. Το γεγονός όμως είναι ότι η κυβέρνηση θα διάλεγε ανάμεσα στο «μεγάλο» και στο «μικρό ψάρι». Και την επιλογή της την έκανε.

Στις αρχές του περασμένου καλοκαιριού το υπουργείο Τουρισμού με μια «αθώα» εγκύκλιο αναφερόταν για πρώτη φορά στην αλλαγή του καθεστώτος χαρακτηρισμού των τουριστικών περιοχών, με σκοπό τον πολλαπλασιασμό τους. Ενδεικτικά ο υπουργός Τουρισμού, Δ. Αβραμόπουλος, δήλωνε ότι «πέραν των περιοχών που ήδη έχουν χαρακτηριστεί ως τουριστικοί προορισμοί, είναι καιρός να ανακαλύψουμε και καινούριους στη χώρα μας»! Το ωράριο καταστημάτων στις «τουριστικές περιοχές» ορίζεται από τις Περιφέρειες - και έξω από όσα ορίζει η σχετική υπουργική απόφαση για τις άλλες περιοχές - όταν υπάρχει διάσταση απόψεων μεταξύ των φορέων. Ετσι, οποιαδήποτε επέκταση των «τουριστικών περιοχών» αλλάζει, όπως και να έχει, τα σημερινά δεδομένα.

Είναι αποκαλυπτικό ότι ακόμη και οι ξενοδόχοι της Αθήνας σε πρόσφατη συνάντησή τους με τη διοίκηση του ΕΟΤ ζήτησαν «επανεξέταση της δυνατότητας λειτουργίας κάποιων εμπορικών καταστημάτων και τις Κυριακές»! Με τις αλλαγές στις «τουριστικές περιοχές», η κυβέρνηση διευρύνει την έκταση εφαρμογής του πλήρως απελευθερωμένου ωραρίου. Με τις αλλαγές που προωθεί άμεσα στο καθεστώς του ωραρίου εξασφαλίζει ότι σε όλη τη χώρα κανείς δε θα μπορεί να εμποδίσει ένα πολυκατάστημα να μείνει ανοιχτό το λιγότερο 12 ώρες τις καθημερινές.

Την κυβερνητική μεθόδευση στήριξε στη συνέχεια απλόχερα η πλειοψηφία της διοίκησης της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ελληνικού Εμπορίου, η οποία στην κατεύθυνση της πλήρους απελευθέρωσης πρότεινε ωράριο χωρίς κανένα περιορισμό στις «τουριστικές περιοχές». Την απόφαση της πλειοψηφίας κατήγγειλαν οι σύμβουλοι της «Αγωνιστικής Συνεργασίας Εμπόρων» (ΑΣΕ), που υποστηρίζεται από τη ΔΗΚΕΒΕ, τονίζοντας, μεταξύ άλλων, ότι από υπηρέτες και χειροκροτητές της πολιτικής της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, οι παρατάξεις της πλειοψηφίας αναλαμβάνουν τώρα εργολαβικά να παίξουν ρόλο προπομπού στο σχεδιασμό και στην εφαρμογή νέων αντιλαϊκών μέτρων, αλλά και να στηρίξουν τους μεγαλοεπιχειρηματίες.

Η διοίκηση της ΕΣΕΕ έχει επανειλημμένα υιοθετήσει θέσεις που ευνοούν το μεγάλο κεφάλαιο στο λιανικό εμπόριο. Αλλά και η ΓΣΕΒΕΕ, που σήμερα μιλά για το ωράριο των 50-52 ωρών, είχε συμφωνήσει στην αλλαγή του ωραρίου στο αεροδρόμιο, είχε αποδεχτεί τις αλλαγές στα στάδια, είχε συμφωνήσει στο «Ολυμπιακό ωράριο». Γι' αυτό και η ΔΗΚΕΒΕ επισήμαινε: «Σοβαρές ευθύνες έχουν οι πλειοψηφίες της ΓΣΕΒΕΕ και της ΕΣΕΕ και οι παρατάξεις ΔΑΚΜΜΕ, ΠΑΣΚΕΒΕ και ΑΣΚΕΒΕ που στήριξαν την "ειδική ρύθμιση" για το "Ολυμπιακό ωράριο" και συναινούν στη γενικότερη φιλομονοπωλιακή πολιτική που εφαρμόζεται με τη σφραγίδα της ΕΕ».

Οι ασυμβίβαστες δυνάμεις στο συνδικαλιστικό κίνημα των ΕΒΕ έχουν κάνει σαφές ότι δεν πρόκειται να μείνουν απαθείς στη νέα επίθεση. Πέρα από τις πρώτες αντιδράσεις ήδη συγκαλούνται οι πρώτες συσκέψεις για τον καθορισμό των επόμενων βημάτων. Η ΟΒΣΑ, μαζί με τρεις ακόμη συνδικαλιστικές οργανώσεις, συγκαλεί την ερχόμενη Τετάρτη σύσκεψη για το θέμα. Εχει δηλώσει εξ αρχής ότι «μαζί με τους εργαζόμενους θα αντιπαλέψει αγωνιστικά την πολιτική της απελευθέρωσης του ωραρίου λειτουργίας των καταστημάτων. Με τους αγώνες μας θα επιβάλουμε τη μείωση των ωρών λειτουργίας των καταστημάτων όπως και του εργάσιμου χρόνου. Η ζωή μάς έδειξε ότι τόσο οι εργαζόμενοι, όσο και οι μικροί αυτοαπασχολούμενοι επαγγελματίες-βιοτέχνες και μικροί έμποροι έχουμε κοινό αντίπαλο, το κεφάλαιο και την πολιτική του».