Σε μια εποχή επέλασης ενάντια στα εργατικά δικαιώματα. Σε μια εποχή ποικίλων εκβιασμών ενάντια στις εργαζόμενες από την εργοδοσία. Σε μια εποχή που το Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ) ζητάει περισσότερη ευελιξία στη δουλιά, ενώ το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψηφίζει υπέρ της βδομάδας των εξήντα πέντε εργάσιμων ωρών... Σε μια τέτοια εποχή χρειάζεται μαζική συμμετοχή των γυναικών στα συνδικάτα.

Τρεις εκδηλώσεις μέσα στο Μάη επισήμαναν την άμεση προτεραιότητα που έχει αυτή η συμμετοχή των γυναικών στο οργανωμένο συνδικαλιστικό κίνημα, αλλά και την ανάγκη αγώνα και διεκδίκησης μέτρων που θα στηρίξουν την εργαζόμενη μητέρα: Ηδη την παραμονή της Εργατικής Πρωτομαγιάς στην εκδήλωση της Γραμματείας Γυναικών του ΠΑΜΕ (που συνδιοργανώθηκε με τον Σύλλογο Δασκάλων και Νηπιαγωγών Ανατολικής Αττικής «Ο Σωκράτης») η Χρυσούλα Λαμπούδη τόνισε την ανάγκη συσπείρωσης των γυναικών στα σωματεία τους.

Η επιμήκυνση του χρόνου εργασίας τείνει να υπονομεύσει τον ιδιωτικό χρόνο, τον ελεύθερο χρόνο των μελών της οικογένειας - που είναι ο χώρος αναπαραγωγής του εργατικού δυναμικού, σύμφωνα με τους μαρξιστικούς όρους. Ο χρόνος εργασίας επεκτείνεται, με κίνδυνο να απεμπολήσουν οι εργαζόμενοι ό,τι καλό είχε η οικογενειακή ζωή και αυτό το καλό να το στερηθούν και οι πατέρες. Αυτά τονίστηκαν, ανάμεσα σε άλλα, σε εκδήλωση που οργάνωσε ο Σύνδεσμος για τα Δικαιώματα της Γυναίκας με θέμα: «Η εναρμόνιση της επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής ανδρών και γυναικών: Νομοθεσία και πράξη».

«Γυναίκες και συνδικαλισμός» ήταν το θέμα που ανέπτυξε στην εισήγησή της η καθηγήτρια του Παντείου Πανεπιστημίου Νίκη Καλτσόγια - Τουρναβίτη στο πρόσφατο επιστημονικό συνέδριο με θέμα: «Εργασία και πολιτική - συνδικαλισμός και οργάνωση συμφερόντων στην Ελλάδα». Το συνέδριο, οργανωμένο από το Ιδρυμα «Σάκη Καράγιωργα» στο Πάντειο, έδωσε αφορμή να θιχτούν αρκετές πτυχές των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν σήμερα όλοι οι εργαζόμενοι - μαζί και οι οικονομικοί μετανάστες-τριες.

Μιλώντας για την περιθωριακή θέση της γυναίκας εργαζόμενης στο παρελθόν, τότε που δεν είχε εργατική συνείδηση, η Νίκη Καλτσόγια επισήμανε ότι ο μαρξισμός για πρώτη φορά θεώρησε τη γυναίκα ισότιμη σε όλους τους τομείς και ότι πρέπει να ενταχθεί στην παραγωγή και στο συνδικαλιστικό κίνημα. Αναφέρθηκε σε στατιστικές που δημοσίευσε ο «Ριζοσπάστης» στις 19-1-2005 σχετικά με τη μεγάλη ανεργία των γυναικών στην Ελλάδα και ιδιαίτερα των νέων και θύμισε ότι η χώρα μας βρίσκεται στην τελευταία θέση στην Ευρώπη και στην 50ή παγκόσμια, σ' ό,τι αφορά στις ανισότητες που υπάρχουν μεταξύ των δύο φύλων. Παρά την ανάπτυξη του εκπαιδευτικού επιπέδου των νέων γυναικών οι εργαζόμενες έχουν μικρότερη πρόσβαση στη νέα τεχνολογία από τους άντρες, γίνονται θύματα των ελαστικών μορφών εργασίας, πλήττονται σε μεγαλύτερο βαθμό από την ανασφάλεια και την απορύθμιση των εργασιακών σχέσεων.

Φορτωμένες με τα οικογενειακά βάρη, υποφέρουν όχι μόνο από τα παραδοσιακά στερεότυπα αλλά κυρίως εξαιτίας της έλλειψης υποδομών στήριξης από το κράτος. Παράλληλα, έχουν να αντιμετωπίσουν ένα ολόκληρο σύστημα εκβιασμών στο χώρο της εργασίας: Ανέφερε ως παράδειγμα την περίπτωση γυναίκας που απολύθηκε επειδή δεν ήθελε να τραγουδήσει τον ύμνο της επιχείρησης.

Ο συνδικαλιστικός τομέας εκφράζει μια δύναμη, τόνισε, που δεν εκχωρείται, αλλά κατακτάται με αγώνες, και έδωσε έμφαση στη συνεργασία του γυναικείου κινήματος με το συνδικαλιστικό κίνημα. Η μελέτη της συμμετοχής των γυναικών στα συνδικαλιστικά όργανα δεν πρέπει να περιορίζεται στην καταγραφή της συμμετοχής ως προς τη διαμόρφωση και προώθηση γενικά των αιτημάτων των εργαζομένων και ειδικά εκείνων που υπαγορεύονται από τις ιδιαιτερότητες του φύλου τους και κυρίως από τις ανάγκες που αντιμετωπίζουν ως εργαζόμενες και ως μητέρες.

«Δεν μπορούμε να πούμε σήμερα, τόνισε, ότι η γυναίκα αρκεί να στηριχτεί σε οργανώσεις έξω από το εργατικό κίνημα: Εχει στις μέρες μας να αντιμετωπίσει την κρίση του κοινωνικού κράτους, την επέλαση του νεοφιλελευθερισμού, βρίσκεται μπροστά σε εκβιαστικές καταστάσεις. Ο μόνος τρόπος καταξίωσής της είναι η εργασία. Για τις γυναίκες έχει σημάνει η ώρα ευθύνης και εκπροσώπησης στο συνδικαλιστικό κίνημα. Η υιοθέτηση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η γυναίκα αφορά το κοινωνικό σύνολο. Αν κρίνουμε από τη δήθεν επίλυση των προβλημάτων που προτείνει το ΚΕΠΕ με την απορύθμιση των εργασιακών σχέσεων και την ευελιξία, φαίνεται ότι προωθείται ένα πορτρέτο εργαζομένων χωρίς φύλο, μια ισοπέδωση των πάντων στο βωμό του κέρδους. Ομως, το ίδιο το γυναικείο κίνημα δεν αρνείται τις ιδιαιτερότητες της γυναίκας, ούτε το ρόλο της...

Ιδιαίτερη έμφαση στο δημογραφικό και στα μέτρα που χρειάζονται για την προστασία της μητρότητας και της οικογένειας δόθηκε στην εκδήλωση του Συνδέσμου για τα Δικαιώματα της Γυναίκας. Χρειάζεται να λάβει το κράτος γενναία μέτρα που θα έχουν κόστος και θα είναι μακροχρόνια, τόνισε η Σοφία Σπηλιωτοπούλου, δικηγόρος και εμπειρογνώμονας. Σ' ό,τι αφορά στην προστασία της οικογένειας και της οικογενειακής ζωής καμιά οπισθοδρόμηση δεν επιτρέπεται ούτε από το Σύνταγμα, ούτε από τις διεθνείς συμβάσεις, π.χ., η άδεια λοχείας δεν μπορεί να μειωθεί. Τα σχετικά με την εναρμόνιση επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής δικαιώματα, π.χ., γονική άδεια, είναι αυτοτελή προσωπικά δικαιώματα των ανδρών και των γυναικών. Οποιαδήποτε δυσμενής μεταχείριση γυναίκας που έχει άμεση ή έμμεση σχέση με την εγκυμοσύνη ή τη μητρότητα ή δυσμενής μεταχείριση άνδρα που έχει άμεση ή έμμεση σχέση με την πατρότητα αποτελεί άμεση διάκριση λόγω φύλου και απαγορεύεται. Οι γυναίκες θέλουν να έχουν παιδιά, κατέληξε. Οταν όμως έρχονται αντιμέτωπα τα ζευγάρια με τα προβλήματα που δημιουργούνται, καθώς είναι αβοήθητα, αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό ένα δεύτερο παιδί.

Στην ελληνική νομοθεσία και στην εφαρμογή της αναφέρθηκε η δικηγόρος Ντέτα Πετρόγλου και υπογράμμισε τις ιδιαίτερες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενες μητέρες: Αδειες ασθένειας, σχολεία των παιδιών, κ.ά.

Μίλησε μάλιστα για την περίπτωση μιας μέλλουσας μητέρας που απολύθηκε όταν απουσίασε για επείγουσες προγενετικές εξετάσεις. Τόνισε ότι υπάρχει απόλυτη ακυρότητα απόλυσης στη διάρκεια της εγκυμοσύνης - λοχείας και δε χωράει παραίτηση της εργαζόμενης απ' αυτό το δικαίωμα, ούτε ισχύει οικειοθελής αποχώρηση. Επίσης, ο εργοδότης δεν έχει το δικαίωμα να υποβιβάσει από τη θέση της μητέρα που έχει πάρει άδεια λοχείας και αναρωτήθηκε γιατί δε βλέπει κανείς σχεδόν ποτέ έγκυες γυναίκες σε εμπορικά. Πώς εξαφανίζονται;

Οι εργαζόμενες στο δημόσιο μπορούν, αντί του μειωμένου ωραρίου, να πάρουν συνολικά εννέα μήνες άδεια με αποδοχές λόγω μητρότητας.

Η Πατρίνα Παπαρρηγοπούλου, βοηθός Συνήγορος του Πολίτη και δικηγόρος, σημείωσε ότι οι αυτοτελώς απασχολούμενες δεν μπορούν να απουσιάσουν κατά κανόνα από την εργασία τους γιατί κινδυνεύουν να χάσουν το εισόδημα και την πελατεία τους. Αλλά και γενικότερα, στον ιδιωτικό τομέα οι μητέρες αντιμετωπίζουν περισσότερα προβλήματα απ' ό,τι στο δημόσιο (γι' αυτό προσβλέπουν σε θέσεις εργασίας στο δημόσιο). Στον ιδιωτικό τομέα προκρίνονται από τους εργοδότες συμβάσεις έργου, που υποκρύπτουν συμβάσεις εργασίας, κλπ.

Από την πλευρά της η Ντέτα Πετρόγλου πρότεινε:

Ευνοϊκότερη ρύθμιση για συμμετοχή των γυναικών στην επαγγελματική κατάρτιση (σήμερα συμμετέχει το 44% των γυναικών ενώ το ποσοστό των αντρών ξεπερνά το 70%). Προσαρμογή των ωραρίων εργασίας και ολοήμερη απασχόληση των παιδιών στα σχολεία, μειωμένο ωράριο για τους γονείς και κλιμακωτά ωράρια. Πληρωμένη γονική άδεια πέραν της άδειας μητρότητας. Παροχή δημόσιων και δημοτικών ποιοτικών υπηρεσιών ή φορολογικές ελαφρύνσεις όταν οι γονείς αναγκάζονται να καταφύγουν στον ιδιωτικό τομέα.

Αρκούν όμως αυτά καθώς τα παιδιά διαρκώς μειώνονται στον τόπο μας και οι γονείς μένουν αβοήθητοι από το κράτος;