Ολοφυρμός και κατάρες. Γέροι, γυναίκες και νέοι, συχνά φέροντας κάπου επάνω τους το πορτοκαλί χρώμα - σύμβολο του κινήματος κατά της εκκένωσης των εποικισμών, πέρασαν μπροστά από τις οθόνες μας. Δεν έλειψαν και οι πιο σκληρές σκηνές. Παρ' όλα αυτά, μέσα σε λίγα μόλις 24ωρα, οι 21 εποικισμοί της Λωρίδας της Γάζας και άλλοι 4 στη Δυτική Οχθη εκκενώθηκαν μετά από 38 χρόνια κατοχής. Η απομάκρυνση των, περίπου, 8.500 εποίκων έγινε σε εξαιρετικά σύντομο χρονικό διάστημα και με σαφώς πολύ λιγότερα προβλήματα και επεισόδια από ό,τι αναμενόταν. Ηδη, ισραηλινοί εκσκαφείς κατεδαφίζουν τα σπίτια των εποίκων.

Τα μπάζα, μετά από ισραηλινο-παλαιστινιακή συμφωνία που επιτεύχθηκε με την παρέμβαση του Αμερικανού ειδικού απεσταλμένου Τζέιμς Γούλφενσον, θα παραδοθούν σε αιγυπτιακές εταιρίες, προκειμένου να απομακρυνθούν. Ο,τι μπορεί να ανακυκλωθεί για να ξαναχρησιμοποιηθεί, θα παραμείνει στα χέρια της Παλαιστινιακής Αρχής. Το λογαριασμό πληρώνει, «μεγαλόψυχα», το Ισραήλ, καταθέτοντας 30 εκατομμύρια δολάρια στα ταμεία των αιγυπτιακών εταιριών. Τότε, ο ισραηλινός στρατός θα εγκαταλείψει τη Λωρίδα της Γάζας για να παραταχθεί στην περίμετρό της. Μια «ιστορική στιγμή», όπως χαρακτηρίστηκε από τα ΜΜΕ, θα έχει λάβει τέλος. Και μετά;

Από τους ισραηλινούς εκσκαφείς ανέπαφα θα μείνουν τα τεράστια θερμοκήπια του εποικιστικού μπλοκ Γκους Κατίφ, στη Λωρίδα της Γάζας, ίσως η μεγαλύτερη πλουτοπαραγωγική πηγή ολόκληρης της περιοχής. Και αυτό, γιατί αγοράστηκαν, έναντι 14 εκατομμυρίων δολαρίων, από το ιδιωτικό «Ιδρυμα Οικονομικής Συνεργασίας». Το «Ιδρυμα» δεν είναι παρά μια «πρόχειρη» έμπνευση, πίσω από την οποία βρίσκονται πλούσιοι Αμερικανο-Εβραίοι, στους οποίους απευθύνθηκε ο Αμερικανός απεσταλμένος Τζέιμς Γούλφενσον, σε μια προσπάθεια να υπερσκελίσει τις αντιρρήσεις, προφανώς για «τα μάτια», της Παλαιστινιακής Αρχής να πωληθούν τα θερμοκήπια στην υπηρεσία «βοηθείας» του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, USAID. Μάλιστα, ο ίδιος ο Γούλφενσον φέρεται να έβαλε από την τσέπη του 500.000 δολάρια.

Οπως διακήρυττε ο Αμερικανός απεσταλμένος και επαναλάμβαναν οι Παλαιστίνιοι αξιωματούχοι, η ανάμειξη του «Ιδρύματος» κρίθηκε αναγκαία, προκειμένου να διασφαλιστούν 3.500 θέσεις εργασίας που θα εξαφανίζονταν σε περίπτωση διάλυσης των θερμοκηπίων. Στα μεγαλόπνοα σχέδια «αναμόρφωσης» της Γάζας, εκτός από τα συνολικά 80 εκατομμύρια δολάρια που έχει υποσχεθεί η Ουάσιγκτον προς την Παλαιστινιακή Αρχή, εμπλέκονται, επίσης, επενδύσεις ύψους 100 εκατομμυρίων δολαρίων στον τομέα της ανέγερσης νέων κατοικιών, για τις οποίες έχουν δεσμευτεί εταιρίες από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Σαουδική Αραβία.

Αυτό που, εντέχνως, δε διευκρινίζεται, μέχρι στιγμής, είναι αν για όλα αυτά τα έργα, συμπεριλαμβανομένων των σχεδίων για κατασκευή λιμανιού και επαναλειτουργία του αεροδρομίου, η Παλαιστινιακή Αρχή ή οι απλοί Παλαιστίνιοι θα κληθούν να καταβάλουν και χρηματικά ανταλλάγματα. Το ενδεχόμενο οι Παλαιστίνιοι να πληρώσουν για να αξιοποιήσουν τη γη τους, που μέχρι σήμερα ήταν υπό κατοχή, δεν αποκλείεται. Ακόμη, όμως, και αν αυτό δε γίνει, η προφανέστατη εξάρτηση των σημαντικότερων πυλώνων της παραπαίουσας παλαιστινιακής οικονομίας (ανοικοδόμηση, γεωργία και κατ' επέκταση εμπόριο) είναι σαφές ότι συνδέεται άμεσα με ξένα κεφάλαια, σε μεγάλο βαθμό εβραϊκά.

Ουδείς μπορεί να αμφισβητήσει την ανακούφιση του, περίπου, 1,5 εκατομμυρίου Παλαιστινίων που ζούσαν σε λιγότερο από 40% της γης τους, περιορισμένοι από 8.000 εποίκους και χιλιάδες Ισραηλινούς στρατιώτες, στη θέα της αποχώρησης. Γεγονός, όμως, είναι ότι οι μετακινήσεις τους θα γίνονται ελεύθερα μόνον εντός των ορίων της Λωρίδας της Γάζας. Ο ισραηλινός στρατός θα ελέγχει τα εναέρια, θαλάσσια και επίγεια σύνορα. Θα ελέγχει, κατά βούληση, τις εμπορικές συναλλαγές, επηρεάζοντας την κατάσταση της παλαιστινιακής οικονομίας. Επίσης, θα συνεχίσει να ελέγχει την ηλεκτροδότηση και υδροδότηση της περιοχής. Πώς θα μπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει τη νέα κατάσταση; Κυνικά, θα μπορούσε να μιλήσει για μια περιοχή που ήταν κατατμημένη σε μικρές φυλακές και τώρα μετατρέπεται σε μια μεγάλη φυλακή.

Η απόφαση της ισραηλινής ηγεσίας με επικεφαλής τον Αριέλ Σαρόν, τον πάλαι ποτέ πιονιέρο του εποικιστικού κινήματος, να προχωρήσει στη μονομερή αυτή αποχώρηση αποτελεί, ίσως, έναν από τους σημαντικότερους διπλωματικούς ελιγμούς της ισραηλινής ιστορίας. Και μάλιστα, με πολλαπλά οφέλη για το Ισραήλ. Οπως αναφέρει χαρακτηριστικά σε ανάλυσή του το Ινστιτούτο Stratfor και αναπαράγει ο Τζορτζ Φρίντμαν, το Ισραήλ, από τη στιγμή της ίδρυσής του, όφειλε να εξασφαλίσει τρεις βασικές προϋποθέσεις, προκειμένου, όχι μόνο να επιβιώσει, αλλά και να αναδειχτεί σε ισχυρή δύναμη για την περιοχή: Να διασφαλίσει ότι οι Αραβες γείτονές του δε θα ενωθούν ποτέ εναντίον του, ότι θα επιλέξει το ίδιο τον τόπο, τον χρόνο και το είδος της οποιασδήποτε αντιπαράθεσης, και ότι θα αποτρέψει, πάση θυσία, μια ταυτόχρονη εξέγερση Αράβων, στα Κατεχόμενα και στα δικά του εδάφη (εφόσον περισσότερο από το 10% του ισραηλινού πληθυσμού είναι Ισραηλινοί Αραβες).

Επίσης, όφειλε να εξασφαλίσει έναν ισχυρότατο σύμμαχο που θα του προμήθευε την τεχνολογική υπεροχή, που, εξαιτίας του περιορισμένου του πληθυσμού, δε θα μπορούσε να πετύχει από μόνο του. Αφού πέρασε από την «προστασία» της Γαλλίας και της Σοβιετικής Ενωσης, το Ισραήλ, διόλου τυχαία, από το 1967 μέχρι σήμερα, έχει αναδειχτεί σε έναν από τους στενότερους υπερασπιστές των αμερικανικών συμφερόντων στην περιοχή, ακόμη και όταν αυτά δεν ταυτίζονται απόλυτα με τις επιδιώξεις των ισραηλινών ηγεσιών.

Μετά το ξέσπασμα της δεύτερης Ιντιφάντα, τις επιθέσεις της 11ης Σεπτέμβρη και την κατοχή στο Ιράκ, οι ισορροπίες για την ισραηλινή ηγεσία έγιναν ιδιαίτερα ρηξικέλευθες. Η στρατιωτική αιματηρή καταστολή της παλαιστινιακής εξέγερσης δεν έφερε τα αναμενόμενα αποτελέσματα και έβλαψε τη διεθνή εικόνα του Ισραήλ. Παράλληλα, προκάλεσε ένταση στις ισραηλινο-αμερικανικές σχέσεις, αφού η Ουάσιγκτον επιθυμεί ένα, έστω και «προσωρινό», κλείσιμο του Παλαιστινιακού για να προωθήσει τα σχέδιά της για την Ευρεία Μέση Ανατολή, ενώ έδωσε πρόσφορο έδαφος στις αραβικές ηγεσίες να προσπαθήσουν, χωρίς να το καταφέρουν βεβαίως εξαιτίας των πολλαπλών εξαρτήσεων πολλών από αυτές από τις ΗΠΑ, να ενωθούν.

Με την κατάσταση στο Ιράκ να πηγαίνει από το κακό στο χειρότερο για τους κατακτητές, η ισραηλινή ηγεσία έκρινε ότι χρειάζονται άμεσες κινήσεις, τέτοιες που θα της εξασφαλίσουν τη μέγιστη δυνατή ισχυροποίηση και το διπλωματικό προβάδισμα. Η αποχώρηση από τη Λωρίδα της Γάζας και 4 απομακρυσμένους εποικισμούς της Δυτικής Οχθης ήταν η πλέον πρόσφορη λύση με τα περισσότερα κέρδη. Αποχωρώντας, η ισραηλινή ηγεσία κάνει οικονομία ανθρώπινων ζωών, αλλά και μεγάλων χρηματικών ποσών που χορηγούνταν για τη διατήρηση στρατευμάτων στην αποκλεισμένη ζώνη. Κατευνάζει, έτσι, τη δυσφορία της εσωτερικής κοινής γνώμης (ισραηλινής και αραβικής), διαγράφοντας, ταυτοχρόνως, και την αιματηρότερη, ίσως, εστία έντασης μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων και στερώντας από τις αραβικές ηγεσίες πολλές αφορμές συσπείρωσης. Κλείνει, όμως, και μια πληγή που προκαλούσε αντιπαραθέσεις με τις ΗΠΑ, οι οποίες δεν επιθυμούσαν την ολική ισοπέδωση της Γάζας,

Το κόστος, απέναντι στους εποίκους και την ακροδεξιά, δεν είναι τόσο μεγάλο όσο φαίνεται. Οι 8.500 έποικοι δεν είναι τίποτε μπροστά στις 450.000 εποίκους της Δυτικής Οχθης, που θα παραμείνουν κανονικά στις εστίες τους επί κατεχόμενου εδάφους. Και όχι μόνον αυτό, αλλά θα εσωκλειστούν στο διαχωριστικό τείχος που ανεγείρεται, προσαρτώντας εκατοντάδες ακόμη τετραγωνικά χιλιόμετρα εύφορης, αυτή τη φορά, παλαιστινιακής γης. Εχοντας, μάλιστα, προχωρήσει σε «μονομερείς» κινήσεις «καλής θέλησης», η ισραηλινή ηγεσία μπορεί κάλλιστα, πλέον, στο διεθνές επίπεδο να αυτοπαρουσιάζεται ως «παράγοντας σταθερότητας και ειρήνης, ως αμνός που θυσιάστηκε».

Μπορεί, πλέον, να απαιτεί, χωρίς να δέχεται πιέσεις από τους ισχυρούς «εταίρους» της, «συμμόρφωση» από την Παλαιστινιακή Αρχή και κατάπνιξη κάθε διαφορετικής φωνής. Μπορεί να θέτει όρους, όπως η διατήρηση των μεγάλων εποικισμών της Δυτικής Οχθης, που να γίνονται αποδεκτοί λόγω της «πρότερης θυσίας». Σε τελική ανάλυση, μπορεί να «παγώσει» επ' αόριστον κάθε διαδικασία διαπραγμάτευσης, αφού ποτέ τίποτε δε θα είναι αρκετό για να ισοσκελίσει τη «μεγάλη θυσία της εκκένωσης των εποικισμών».

Ο Αριέλ Σαρόν, ως έμπειρος στρατηγός, προχώρησε, όπως εκτιμούν αναλυτές, σε ένα εξαιρετικά θετικό, για τα συμφέροντα της ισραηλινής ηγεσίας, στρατηγικό σχέδιο. Και ο σύμβουλός του, Ντοβ Βάισγκλας, είπε, κυνικά, την αλήθεια: «Η αποχώρηση είναι το κλειδί για τον ενταφιασμό κάθε προοπτικής επανέναρξης της ειρηνευτικής διαδικασίας», αλλά και για τη χάραξη προσωρινών - μόνιμων συνόρων, που ουσιαστικά δεν αφήνουν περιθώρια για ίδρυση ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους, θα συμπληρώναμε εμείς.