Ουδείς αμφισβητεί την καταστρεπτικότητα ενός σεισμού 7,6 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ σαν κι αυτού που έπληξε το βόρειο Πακιστάν, ισοπεδώνοντας το μεγαλύτερο μέρος του Αζάντ («Ελεύθερου», δηλαδή υπό πακιστανικό έλεγχο) Κασμίρ το περασμένο Σάββατο. Ομως, το γεγονός είναι πως ούτε μέτρα αντισεισμικής προστασίας είχαν ληφθεί ποτέ - μόλις την Παρασκευή, όταν οι εκτιμήσεις έκαναν λόγο για 40.000 έως 100.000 νεκρούς στο Πακιστάν και άλλους σχεδόν 1.400 στην Ινδία, ψέλλισε κάτι ο Πακιστανός κυβερνητικός εκπρόσωπος περί «νέων κανόνων δόμησης» -, ούτε σχέδια πολιτικής προστασίας είχαν καταρτιστεί ποτέ, παρά την υψηλή σεισμικότητα της περιοχής.

Ο κρατικός μηχανισμός, που κυριαρχείται από το στρατό που διοικεί (ξανά) τη χώρα από το 1999, ουδέποτε έθεσε ψηλά στις προτεραιότητές του τη μοίρα των φτωχών στην πλειοψηφία τους πληθυσμών, που στοιβάζονταν σε φτιαγμένα από τσιμέντο και σίδερο κτίρια - φέρετρα. Του κανόνα δεν εξαιρέθηκαν τα νοσοκομεία: Τουλάχιστον 1.000 έγιναν κομμάτια, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, παγιδεύοντας και σκοτώνοντας γιατρούς και ασθενείς. Ο «συντονισμός», ή μάλλον η έλλειψη συντονισμού των επιχειρήσεων διάσωσης και βοήθειας υπήρξε αναμφισβήτητα ακόμη ένας παράγοντας που συνέβαλε στο μέγεθος της καταστροφής. Ο δρόμος για την κόλαση, έγραφε ο Πακιστανός δημοσιογράφος Ααμερ Αχμεντ Χαν, είναι στρωμένος με καλές προθέσεις, και αυτές ήταν εμφανείς στους ελάχιστους δρόμους που έμεναν άθικτοι και ανοιχτοί, που ήταν μποτιλιαρισμένοι από νοσοκομειακά με τραυματίες που πέθαιναν αργά και βασανιστικά και αυτοκίνητα των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων. Ετσι, η διανομή βοήθειας στα 2,4 εκατ. των αστέγων από το σεισμό επαφιόταν σε μερικά ελικόπτερα, περιλαμβανομένων 20 που έστειλε το ΝΑΤΟ.

Ο στρατός, «ο μόνος σύγχρονος θεσμός στο Πακιστάν», κατά έναν αρθρογράφο του London Review of Books, είναι στην πραγματικότητα ένας από τους βασικούς παράγοντες που συνέβαλαν στην καταστροφή. Οχι μόνο διότι οι στρατιωτικές δαπάνες έφτασαν το 2004 το 4,9% του ΑΕΠ, ή τα 3,8 δισ. δολάρια, σε μια χώρα όπου ο αναλφαβητισμός αγγίζει σχεδόν το 49% των ανδρών και το 65% των γυναικών, ούτε μόνο επειδή ακόμα και πριν το σεισμό τα νοσοκομεία ήταν απρόσιτα για τα εκατομμύρια των φτωχών, αλλά και - κατά άγρια σαρκαστικό τρόπο - οι κατασκευαστικές εταιρίες του στρατού που ανήκουν στο μετοχικό του ταμείο έκτισαν πολλά από τα κτίρια που κατέρρευσαν το περασμένο Σάββατο σαν πύργοι από τραπουλόχαρτα. Το μετοχικό ταμείο στρατού ελέγχει μια επιχειρηματική αυτοκρατορία, με εταιρίες ακινήτων, έξι εταιρίες κατασκευής και διάθεσης κατοικιών, ασφαλιστικές φίρμες, την Εμπορική Τράπεζα Ασκάρι - πολλά στελέχη της οποίας ανδρώθηκαν από την τράπεζα BBCI, που είχε λειτουργήσει ως βιτρίνα της CIA -, μια αεροπορική εταιρία, μύλους ρυζιού, φάρμες, φαρμακευτικές εταιρίες, ταξιδιωτικά γραφεία, ιχθυοκαλλιέργειες και πάει λέγοντας.

Ο στρατιωτικός και ο ευρύτερος κρατικός μηχανισμός του Πακιστάν χαρακτηρίζεται από οργιαστική διαφθορά: Ηδη, υπάρχουν πληροφορίες ότι τα τρόφιμα και οι κουβέρτες που άρχισαν να φθάνουν από διεθνείς δωρητές διατίθενται στη μαύρη αγορά. Η αδυναμία του --στην πραγματικότητα, η αποτυχία του --, να βοηθήσει τα θύματα του σεισμού (ακόμα και την Παρασκευή, τα σωστικά συνεργεία δεν είχαν φθάσει στο 20% των περιοχών που επλήγησαν, αλλά παρ' όλ' αυτά κήρυξαν το πέρας της προσπάθειας εξεύρεσης επιζώντων) οδήγησε στελέχη του ΟΗΕ να συγκρίνουν την καταστροφή με το πλήγμα του τσουνάμι τον Δεκέμβρη του 2004. Και μέσα σ' όλα αυτά, η «κυβέρνηση» που έχει διορίσει ο στρατηγός Μουσάραφ, υπό τον Σαουκάτ Αζίζ, «αγαπημένο παιδί» της Παγκόσμιας Τράπεζας, διότι επιβάλλει τις πολιτικές που του υπαγορεύει χωρίς να δίνει δεκάρα για το «πολιτικό κόστος» όλα αυτά τα χρόνια, αποδύεται σε μια προσπάθεια ελέγχου της επικοινωνιακής ζημιάς από το σεισμό. «Να είστε αισιόδοξοι!», πρόγκιξε ο Αζίζ τους δημοσιογράφους που παρουσίαζαν την απίστευτη καταστροφή στο βορρά. Η άλλη πλευρά του αντιδραστικού πολιτικού νομίσματος, οι λαλίστατοι μουλάδες που επέχαιραν για την «τιμωρία» που ο Αλλάχ επιφύλαξε στις ΗΠΑ με τον Κατρίνα, κατάπιαν τη γλώσσα τους αυτή τη φορά.

Βασική έννοια των αρχών είναι ο έλεγχος της λαϊκής οργής, που ξεχειλίζει («αν τολμήσει να πατήσει εδώ κρατικός αξιωματούχος, θα τον σκοτώσω», εξερράγη κάτοικος του Κασμίρ στα μέσα της βδομάδας). Για τις δυτικές δυνάμεις, που παρείχαν «βοήθεια», βασικό κίνητρο υπήρξε το να παραμείνει ο Μουσάραφ στην εξουσία, ενώ «παράπλευρο όφελος» το ότι οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ εισήλθαν, σε «σωστικό» ρόλο, και στο Πακιστάν, με το οποίο γειτνιάζουν, λόγω κατοχής του Αφγανιστάν. Αλλωστε, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους έχουν κάνει μια τεράστια «επένδυση» στην περιοχή μετά το 2001.

Οσο για την περιλάλητη «διπλωματία των σεισμών», που υποτίθεται ότι θα διευκόλυνε την προσέγγιση Πακιστάν - Ινδίας χτίζοντας νοητές γέφυρες στη θέση αυτών που κατέστρεψε, τα αποτελέσματά της μοιάζουν εξαιρετικά ρηχά.