Τα περισσότερα εργοστάσια της χώρας είναι αθωράκιστα στο ενδεχόμενο ενός ισχυρού σεισμού. Τα απαραίτητα μέτρα για την αντισεισμική τους θωράκιση παραμένουν ζητούμενο. Και, φυσικά, οι πρώτοι που θα υποστούν τις συνέπειες ενός σεισμού, θα είναι οι ίδιοι οι εργαζόμενοι.

Ο «Ρ» αποκαλύπτει σήμερα πώς οι βιομήχανοι, στο όνομα του γρήγορου και εύκολου κέρδους, κάνουν έκπτωση ακόμα και από τα απαραίτητα αντισεισμικά μέτρα, αδιαφορώντας για τη ζωή δεκάδων εργαζομένων.

Χαρακτηριστικό είναι ότι, στον ισχυρό σεισμό του Σεπτέμβρη του 1999 στην Αθήνα, καταστράφηκαν τρία εργοστάσια και κάτω από τα συντρίμμια τους θάφτηκαν πενήντα εργαζόμενοι. Ο τραγικός απολογισμός: «Ρικομέξ» 39 νεκροί. «Φαράν» 8 νεκροί. «Φιαλοπλάστ» 3 νεκροί...

Είναι, επίσης, χαρακτηριστικό ότι από τους δευτεροβάθμιους ελέγχους που έγιναν μετά το σεισμό, από τα 4.685 κτίρια που κρίθηκαν κατεδαφιστέα, τα 1.993 (δηλαδή το 42%) ήταν επαγγελματικοί χώροι!

Πρόσφατα, το Ελληνικό Ινστιτούτο Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας (ΕΛΥΝΙΑΕ) παρουσίασε έρευνα με τίτλο «Για την πρόληψη, την ασφάλεια και την προστασία των εργαζομένων σε περίπτωση σεισμού», από την οποία προκύπτουν οι τραγικές συνέπειες της ανυπαρξίας των ουσιαστικών μέτρων αντισεισμικής θωράκισης των χώρων εργασίας. Το κείμενο που παρουσιάστηκε ήταν η «προωθημένη εισαγωγική έκθεση» και όχι η ολοκληρωμένη μελέτη, που έχει ανατεθεί στο εργαστήριο αντισεισμικής τεχνολογίας του ΕΜΠ, με επιστημονικό υπεύθυνο τον καθηγητή Π. Καρύδη.

Στη διάρκεια της παρουσίασης, τονίστηκε πως σχεδόν σε όλους τους χώρους εργασίας υπάρχει πρόβλημα και δεν υπάρχουν τα απαραίτητα μέτρα αντισεισμικής προστασίας. Επιπλέον, σημειώθηκε ότι η επιπλέον δαπάνη για την προσαρμογή των βιομηχανιών στις προδιαγραφές της μελέτης του ΕΛΥΝΙΑΕ δεν ξεπερνά το 3-4% (για τις δομικές παραμέτρους του κτιρίου) και η συνολική αντισεισμική θωράκιση το 15-20% επί του συνολικού κόστους κατασκευής.

Ομως, ακόμη και αυτά τα ποσοστά αποδεικνύονται ...«υψηλά» για τους βιομήχανους, οι οποίοι επιζητούν την αύξηση των κερδών με μηδαμινό κόστος - ακόμη και αν θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή των εργαζομένων.

Σκοπός της μελέτης, όπως αναφέρεται στον πρόλογό της, είναι «η σύνταξη μέτρων άμυνας κατά των σεισμών, τα οποία, αν εφαρμοστούν σωστά, μπορούν να μειώσουν τους κινδύνους ενός επικίνδυνου σεισμού τόσο ως προς την ασφάλεια όλων των παρευρισκομένων στο χώρο της βιομηχανίας, όσο και ως προς τη λειτουργία της».

Η μελέτη αντιμετώπισης των σεισμικών κινδύνων σε μια βιομηχανική μονάδα, σύμφωνα με τη μελέτη, εκπονείται σε τρεις φάσεις:

• Στα προκαταρκτικά μέτρα αντισεισμικής προστασίας.
• Στο Σχέδιο Εκτακτης Ανάγκης.
• Στην εκπαίδευση του προσωπικού.

Ιδιαίτερα όσον αφορά τη λήψη προκαταρκτικών μέτρων αντισεισμικής προστασίας της βιομηχανικής μονάδας, θα πρέπει να διενεργηθούν μια σειρά ελέγχων, οι σημαντικότερες από τις οποίες είναι:

• Ο έλεγχος της στατικής επάρκειας του φέροντος οργανισμού. «Εάν εντοπιστούν τυχόν τροποποιήσεις, που πιθανόν να έχουν επιπτώσεις στη σεισμική συμπεριφορά (π.χ. προσθήκη ή αφαίρεση τυχόν κλπ.) θα πρέπει να αντιμετωπιστούν», αναφέρεται στην έρευνα.
• Ελεγχος των μη φερόντων στοιχείων. Ο όρος μη φέροντα στοιχεία αφορά σε στοιχεία, που συνδέονται με το σκελετό του κτιρίου, όπως διαχωριστικοί τοίχοι, παράθυρα, θύρες κλπ.
• Ελεγχος των οδεύσεων διαφυγής.
• Πρόβλεψη εφεδρικής παροχής Ενέργειας.
• Πυρόσβεση - πρόβλεψη δεξαμενών ύδατος.

Και όμως, ακόμη και ο πρωταρχικός έλεγχος σε πολλά εργοστάσια δεν έχει γίνει. Αρκεί να υπενθυμίσουμε την περίπτωση της «ΡΙΚΟΜΕΞ», όπου, όπως προέκυψε από τη δίκη, στο κτίριο υπήρχαν προβλήματα (σ.σ.: είχε υποστεί ρωγμή λόγω πιθανής υποχώρησης του εδάφους) ακόμη από το 1995 (τέσσερα χρόνια πριν από την κατάρρευσή του). Και όμως, κανένας έλεγχος δεν είχε γίνει. Στο ίδιο εργοστάσιο, εκδηλώθηκε πυρκαγιά το 1993, χωρίς να γίνει κανένας εκ των υστέρων έλεγχος για την κατάσταση του μπετόν, ή για βλάβες στατικότητας του κτίσματος.

Ακόμη πιο χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του εργοστασίου «ΦΙΑΛΟΠΛΑΣΤ». Το εργοστάσιο ανεγέρθηκε το 1971 με υπέρβαση της οικοδομικής άδειας. Το 1994 το δεύτερο τμήμα του εργοστασίου επισκευάστηκε χωρίς άδεια, μετά από ζημιές που υπέστη λόγω πυρκαγιάς. Επισκευή και ανακατασκευή έγιναν χωρίς την εκπόνηση μελέτης, επιβαρύνοντας την ήδη προβληματική κατάσταση του αρχικού κτιρίου. Η κατάρρευσή του από έναν ισχυρό σεισμό ήταν αναπόφευκτη...