ΠΟΤΕ δε θα ξεχάσουμε εκείνο το Σαββατόβραδο (10 Ιούνη 1944), που τηλεφωνικά έφτανε η πρώτη είδηση για το χαλασμό, τη φοβερή σφαγή, που είχε γίνει από τους χιτλερικούς, τη μέρα εκείνη στο μαρτυρικό κεφαλοχώρι της Βοιωτίας: το Δίστομο.

ΤΟ ΦΟΒΕΡΟ μαντάτο που «έφυγε» από τη Λιβαδειά μιλούσε για άγρια θεριά, που είχαν σκορπίσει το θάνατο. Μακελειό άγριο σε κάθε χώρο που έμπαιναν και έβρισκαν συγκεντρωμένους τους κατοίκους, όπως είχαν διατάξει. Σκότωναν κάθε ζωή που ήταν στο διάβα τους, νήπια, μικρά παιδιά, νέους και νέες, γέροντες. Εικόνες φρίκης, όπως εκείνες που 'χαν ζήσει τα Καλάβρυτα, η Κάνδανος, ο Χορτιάτης κι άλλα μαρτυρικά χωριά μας.

ΝΑ ΘΥΜΗΘΟΥΜΕ ξανά τον άνθρωπο, που με το πρώτο που μαθεύτηκε το μεγάλο αυτό κακό της σφαγής των κατοίκων του Διστόμου ξεκίνησε, μέσα στις τρομακτικές εκείνες συνθήκες, για να συγκεντρώνει όλα τα ντοκουμέντα για το μεγάλο αυτό έγκλημα.

ΗΤΑΝ ο Τάκης Λάππας, ιστορικός και συγγραφέας, που πήρε πάνω του αυτό το μεγάλο χρέος και χωρίς να χάσει καιρό έδωσε το συγκλονιστικό γεγονός. Πολλά χρόνια αργότερα, ο συγγραφέας θα μιλήσει, θα θυμίσει πώς ξεκίνησε αμέσως να δουλεύει το θέμα του και σ' αυτήν την αναφορά του μιλάει για μια παράνομη σύναξη λογοτεχνών, στα χρόνια της Εθνικής Αντίστασης και που σ' αυτήν είχε παραβρεθεί και ο ιστορικός, ο ακούραστος, σοφός ερευνητής Γιάννης Κορδάτος, που ήταν και ο εισηγητής στην ΕΑΜική αυτή σύναξη.

ΜΕΣΑ στη φωτιά του Αγώνα για το διώξιμο του κατακτητή, ο Γ. Κορδάτος με λόγια φλογερά παρακινούσε τους νέους της ομάδας του να δώσουν με την πένα τους το σήμερα, αυτό που ζούσε, τότε, η πατρίδα μας. Πολλά χρόνια πιο ύστερα, θα θυμηθεί τα λόγια εκείνα του εισηγητή, που σε μια αποστροφή του άγγιξε ευαίσθητες χορδές, καθώς εκείνο τον καιρό δούλευε με επιτυχία πάνω στο Εικοσιένα. Στα βουνά μας και στις πολιτείες μας γεννιέται ένα νέο Εικοσιένα. Πρέπει να το καταγράψουμε.

ΕΤΣΙ ο συγγραφέας και ιστορικός δούλεψε εντατικά και σε λίγο είχε έτοιμο το βιβλίο, στο οποίο παρουσιάστηκε το μαρτυρικό χωριό με πολλές μαρτυρίες επιζώντων και άλλα σημαντικά ντοκουμέντα, μέσα από τα οποία βγαίνει η φοβερή εκείνη διαταγή για να μακελέψουν το Δίστομο. Με όλα τα στοιχεία των μονάδων που έλαβαν μέρος στην επιχείρηση, καθώς και τα ονόματα των αξιωματικών.

ΚΑΤΑΜΑΤΩΜΕΝΟ το καλοκαίρι του 1944. Καθώς οι Γερμανοί έβλεπαν πως η ώρα της τελικής συντριβής πλησίαζε, είχαν εξαπολύσει την πιο άγρια τρομοκρατία. Τα μπλόκα στις πόλεις καθημερινά. Οταν ύστερα από μερικούς μήνες χρειάστηκε να μπει στο φάκελο για το Δικαστήριο της Νυρεμβέργης το βιβλίο «Η σφαγή του Διστόμου. Χρονικό» ήταν έτοιμο για να προωθηθεί στο διεθνές δικαστήριο, μαζί με όλα τ' άλλα ελληνικά ντοκουμέντα για μιαν άλλη σειρά εγκλημάτων, για δεκάδες άλλα ολοκαυτώματα.

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ αυτό ο βιβλιοκριτικός της «Νέας Γενιάς» (Μάης 1945) το παρουσίαζε με τούτα τα λόγια «χωρίς φόρτο περιγραφών, δίχως περιττές προσθήκες, συγκλονιστικό στη λιτότητά του, χωρίς να παραλείπει μια χαρακτηριστική λεπτομέρεια, αλλά και δίχως να χάνεται σε απεραντολογίες, περιορισμένο στα ωμά γεγονότα, είναι πραγματικά πολύτιμο. Η μόνη μου ευχή είναι ν' αποκτήσουμε σύντομα και άλλα παρόμοια, ώστε να μη μείνει αμνημόνευτο κανένα τραγικό γεγονός της τετράχρονης σκλαβιάς μας και ο μελλοντικός δημιουργός της Ιστορίας του έθνους μας να έχει τα άξια βάθρα, πάνω στα οποία θα οικοδομήσει το έργο του».

ΚΙ ΕΤΣΙ πραγματικά είναι με τους καταλόγους των 223 δολοφονημένων κατοίκων του Διστόμου. Κατόρθωμα για κείνη την περίοδο, αλλά και τα στοιχεία των μακελάρηδων που πήραν μέρος στη σφαγή. Ενα μόνο δεν μπορούσε να φανταστεί ο συγγραφέας του, τότε, πως για το βιβλίο αυτό θα κυνηγιόταν από την Ασφάλεια και θα τον καλούσαν για «εξηγήσεις»...

ΥΣΤΕΡΑ από 62 χρόνια, το Δίστομο, μικρή πολιτεία, θυμάται και τιμά τα θύματα της χιτλερικής ορδής, της ανείπωτης θηριωδίας. Το ρολόι του, σταματημένο, θυμίζει πάντα το φοβερό χαλασμό. Θυμίζει ακόμη πως αυτοί που μακέλεψαν το χωριό, προκλητικοί, αρνούνται να εκπληρώσουν στα θύματα τις υποχρεώσεις που έχουν. Κι όχι βέβαια μόνο για το μαρτυρικό Δίστομο, αλλά και για δεκάδες άλλα χωριά και αμέτρητα θύματα των Γερμανών εισβολέων. Κι οι δικοί μας φωστήρες, που είχαν κατά καιρούς την ευθύνη να προωθήσουν το μεγάλο αυτό θέμα των αποζημιώσεων και του δανείου, που δικαιούνται τα θύματα, δεν το έκαναν. Είναι, όμως, από τα θέματα, που δεν ξεχνιούνται και δεν παραγράφονται.