Είκοσι τέσσερα χρόνια πέρασαν... Κι όμως είναι πάντα εδώ. Μέσα από τα τραγούδια και τις μουσικές του, που μας κάνουν ν' αφουγκραζόμαστε τους πόθους και τα πάθη του κόσμου μας. Γιατί, μπορεί η ανθρώπινη περιπέτεια του Μάνου Λοΐζου να ολοκληρώθηκε πρόωρα, άδικα, σαν σήμερα, στις 17 του Σεπτέμβρη 1982, όμως η φωτεινή του δημιουργία παραμένει «ένα παράθυρο ανοιχτό στη λιακάδα...».

Ο Δήμος Νίκαιας, θέλοντας να τιμήσει την προσφορά του, καλλιτεχνική και αγωνιστική, την ερχόμενη Τετάρτη (20/9), θα προχωρήσει στη μετονομασία του Πολιτιστικού Πολυχώρου της Μηχανικής Καλλιέργειας (Θηβών 245) σε «Μάνος Λοΐζος». Εκεί στις 8.30 μ.μ., θα πραγματοποιηθεί η αφιερωμένη στον αξέχαστο συνθέτη συναυλία του Χρήστου Λεοντή, με ερμηνευτές την Μαρία Σουλτάτου, την Ιωάννα Φόρτη και τον Δώρο Δημοσθένους. Θα τους συνοδεύσει η Λαϊκή Ορχήστρα του Χρήστου Λεοντή.

«Ο Μάνος Λοΐζος», λέει ο δήμαρχος Νίκαιας Στέλιος Μπενετάτος, «υπήρξε πολύ μεγάλος καλλιτέχνης και συνεπής αγωνιστής. Θεωρούμε ότι δεν έχει τιμηθεί όπως του πρέπει. Ο Πολιτιστικός Πολυχώρος της Μηχανικής Καλλιέργειας, ένας πνεύμονας πολιτισμού που όλο αναπτύσσεται, πλέον θα φέρει τ' όνομά του. Μετονομάζεται σε "Μάνος Λοΐζος". Για μας είναι κάτι πολύ σημαντικό, είναι χρέος και τιμή. Δίνουμε μεγάλη βαρύτητα στον τομέα του πολιτισμού. Γίνεται μια προσπάθεια να έχουμε ουσιαστική πολιτιστική παρέμβαση, να εκφράζονται οι ζωντανές δυνάμεις της πόλης, τα σχολειά, οι νέοι δημιουργοί, η νεολαία που δημιουργεί μέσω του Πνευματικού Κέντρου. Επιδιώκουμε η πολιτιστική πρόταση του Δήμου να είναι διαρκής και ουσιαστική και να μην περιορίζεται στις συνήθεις εποχιακές εκδηλώσεις. Στα σχολεία έγινε πολύ καλή δουλιά και για πάνω από ένα μήνα το Κηποθέατρο έβριθε μαθητικών δραστηριοτήτων. Επίσης, να σημειώσουμε το "Πολιτιστικό Καλοκαίρι" με το κατάμεστο Κατράκειο, τις εκδηλώσεις μνήμης για το Μπλόκο και τη Μικρασιατική τραγωδία και βεβαίως το Διεθνές Συμπόσιο Γλυπτικής, με θέμα τους "Πρόσφυγες", που διοργανώνει ο δήμος σε συνεργασία με το Εικαστικό Επιμελητήριο στον περιβάλλοντα χώρο του "Κατράκειου", με τη συμμετοχή 20 γλυπτών από χώρες της Ανατολικής Μεσογείου και των Βαλκανίων».

Η αξία της δημιουργίας του Μάνου Λοΐζου, του Μάνου του Μελωδού, όσο περνούν τα χρόνια, όσο μεγαλώνει η απόσταση, τόσο γίνεται ολοένα και περισσότερο ανεκτίμητη. Τι να πρωτοθυμηθούμε... «Ολα σε θυμίζουν», «Σ' ακολουθώ», «Το ζεϊμπέκικο της Ευδοκίας», «Ο Δρόμος», «Σεβάχ ο Θαλασσινός», «Τζαμάικα», «Ο Τρίτος Παγκόσμιος», «Ο γέρο νέγρο Τζιμ», «Πρώτη Μαΐου», «Τσε», «Αχ χελιδόνι μου», «Μάνα δε φυτέψαμε», «Εχω έναν καφενέ», «Πάγωσε η τσιμινιέρα»... Και τόσα άλλα τραγούδια και μουσικές υπέροχες του Μάνου της καρδιάς μας, που παρότι έφυγε νωρίς από τη ζωή, σημάδεψε την υμνογραφία του ελληνικού τραγουδιού. Ο αιφνίδιος, πρόωρος θάνατός του σε νοσοκομείο της Μόσχας όπου είχε μεταβεί για νοσηλεία, αναμφίβολα άφησε ένα μεγάλο, δυσαναπλήρωτο κενό στην ελληνική μουσική δημιουργία. Ομως, το έργο του παραμένει ζωντανό, συνεχίζει να φωλιάζει στις καρδιές και να συνεπαίρνει με την ίδια δύναμη εδώ και χρόνια. Τα τραγούδια του τραγουδιούνται με απίστευτο ενθουσιασμό, πάθος, αγάπη, αποκτούν ολοένα και περισσότερους φίλους, τα μοιράζονται και τα ξαναμοιράζονται γενιές ολόκληρες... Σε μέρες άνυδρες πολιτιστικά, καθώς κυριαρχεί η εμπορευματοποίηση, το ευτελές και εύπεπτο τραγούδι, είναι ανάγκη μας να επιστρέφουμε και ξαναεπιστρέφουμε σε αυτή την «όαση» μελωδίας, ανθρωπιάς, αγώνα, συμπαράστασης, ελπίδας.

Το ανεξάντλητο, πηγαίο ταλέντο του το έκανε όπλο στον αγώνα του για έναν καλύτερο κόσμο. «Το θέμα είναι να μπορείς να είσαι στρατευμένος και συγχρόνως γνήσιος καλλιτέχνης, λέγοντας αυτά που πιστεύεις», έλεγε. «Πρέπει να υπάρχει στρατευμένη τέχνη, γιατί μέσα στο δρόμο αυτής της σχολής, μπορούν να βγουν αριστουργηματικά έργα. Αλλά το πιο σπουδαίο είναι ότι η στρατευμένη τέχνη είναι ένας ελάχιστος φόρος τιμής στις χιλιάδες των φτωχών παιδιών που πεινάνε, αγωνίζονται και σκοτώνονται καθημερινά».

Γεννημένος το 1937 στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, ο Μάνος Λοΐζος είχε την πρώτη του επαφή με τη μουσική, στην αρχή μέσω του βιολιού και στη συνέχεια μέσω της κιθάρας και του πιάνου. Στην Αθήνα έρχεται στα μέσα της δεκαετίας του '50 για σπουδές (αρχικά στη Φαρμακευτική Σχολή και αργότερα στην Εμπορική), αλλά τις παρατάει για τη μεγάλη του αγάπη, τη μουσική. Αν και σχεδόν αυτοδίδακτος στις αρχές του '60 φτιάχνει τα πρώτα του τραγούδια. Εμπνευσμένος από το «Τραγούδι του Δρόμου» του Λόρκα, που το βρίσκει στο περιοδικό «Επιθεώρηση Τέχνης» (σε μετάφραση του Νίκου Γκάτσου), το μελοποιεί και στις αρχές του '62 κυκλοφορεί τον πρώτο του (μικρό) δίσκο, με ερμηνευτή τον Γιώργο Μούτσιο. Οπως πολλοί νέοι καλλιτέχνες της εποχής, ο Λοΐζος γίνεται ενεργό μέλος του «Συλλόγου Φίλων Ελληνικής Μουσικής» και αναλαμβάνει τη διεύθυνση της Χορωδίας του ΣΦΕΜ στην παράσταση της «Ομορφης Πόλης» του Μ. Θεοδωράκη στο «Παρκ» (1962). Ενα χρόνο αργότερα, διευθύνει τη χορωδία στην παράσταση των Χατζιδάκι - Θεοδωράκη «Μια πόλη μαγική» (την ορχήστρα διευθύνει ο Χρήστος Λεοντής), όπου οι δύο νέοι συνθέτες παρουσιάζουν και κάποια δικά τους τραγούδια. Το 1964, ο ΣΦΕΜ διοργανώνει την πρώτη κοινή συναυλία των Μ. Λοΐζου - Χρ. Λεοντή, στο «Ακροπόλ», με τραγούδια τους σε στίχους Μάνου Ελευθερίου, Φώντα Λάδη και Μάρως Λήμνου - Λοΐζου. Τα έσοδα από τη συναυλία διατίθενται στο Δ΄ Πανσπουδαστικό Συνέδριο.

Σε μια εποχή που έπρεπε να αποφασίσεις ...με ποιους θα πας και ποιους θ' αφήσεις, ο Μάνος Λοΐζος παράλληλα με το δρόμο της μουσικής επιλέγει και το δρόμο του αγώνα, την ενασχόληση με τα κοινά. Το έργο του ανδρώνεται μέσα στη δεκαετία του '60, των Λαμπράκηδων, των συνεχών διαδηλώσεων για 114, των δυναμικών φοιτητικών, εργατικών, κοινωνικών και πολιτικών αγώνων. Τα τραγούδια που γράφει εκείνη την περίοδο είναι εμπνευσμένα από αυτούς τους αγώνες και τους συνοδεύουν: ο «Δρόμος», ο «Στρατιώτης», το «Ακορντεόν», ο «Τρίτος Παγκόσμιος»... Η ιδεολογική του στράτευση στα ιδανικά του κομμουνισμού, η ευαισθησία του σε ό,τι αφορά τους ταπεινούς και τους καταφρονεμένους, η αλληλεγγύη του στους αγωνιζόμενους σε όλο τον κόσμο για ισότητα και αξιοπρέπεια βρίσκουν καλλιτεχνική έκφραση στα «Νέγρικα» σε ποίηση του Γιάννη Νεγρεπόντη, τα οποία παρουσιάζονται δύο ημέρες πριν τη δικτατορία, στη θρυλική συναυλία της ΕΦΕΕ (19 Απρίλη 1967). Τραγούδια που μιλούν για τον αγώνα επιβίωσης των μαύρων της Αμερικής και απαγορεύονται την περίοδο της χούντας, όπως και τα άλλα μέχρι τότε τραγούδια του...

Η συνεργασία του με τους Λευτέρη Παπαδόπουλο, Γιώργο Νταλάρα, Γιάννη Καλατζή κ.ά. γεννά τραγούδια που γίνονται επιτυχίες. Κυκλοφορεί τους δίσκους «Ο Σταθμός», «Θαλασσογραφίες» (και οι δύο σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου). Με το τραγούδι «Σεβάχ ο Θαλασσινός», κάνει την πρώτη του εμφάνιση ως ερμηνευτής και η μεγάλη επιτυχία του τον οδηγεί στην ερμηνεία και άλλων τραγουδιών του. Συνθέτει τη μουσική για την ταινία του Αλέξη Δαμιανού «Ευδοκία» και το «Να 'χαμε τι να 'χαμε». Παράλληλα, και πολλά κομμάτια που τα τραγουδά «σε φιλικό κύκλο» και δεν ακούγονται «ποτέ έξω από τους τέσσερις τοίχους μιας κάμαρας», όπως έλεγε. Ανάμεσά τους, ο «Τσε», ο «Μέρμηγκας», τα «Συρματοπλέγματα», το «Μη με ρωτάς». Στην περίοδο '74 - '76, ακολουθούν οι κύκλοι «Καλημέρα ήλιε», «Τα τραγούδια του δρόμου», «Τα τραγούδια μας». Τα τελευταία, σε στίχους του Φώντα Λάδη, είναι λαϊκά, πολιτικά τραγούδια, με αναφορές σε καυτά κοινωνικά προβλήματα, σε απεργίες και αγώνες της εργατικής τάξης, που ερμηνεύονται από τον Γ. Νταλάρα. Ανάμεσά τους, τα «Πάγωσε η τσιμινιέρα», «Λιώνουν τα νιάτα μας», «Το Δέντρο». Το 1979 κυκλοφόρησαν τα «Τραγούδια της Χαρούλας», με ερμηνεύτρια την Χαρούλα Αλεξίου, σε στίχους του Μανώλη Ρασούλη (τρία του Πυθαγόρα): «Τίποτα δεν πάει χαμένο», «Μες στο πλήθος», «Ολα σε θυμίζουν», «Γύφτισσα τον εβύζαξε» κ.ά. Ακολουθούν ο τελευταίος του δίσκος «Για μια μέρα ζωής» και μετά το θάνατό του τα «Γράμματα στην αγαπημένη», σε ποίηση Ναζίμ Χικμέτ.

Ο Μάνος Λοΐζος υπήρξε επίσης πρωτοπόρος συνδικαλιστής στο χώρο των δημιουργών του ελληνικού τραγουδιού. Πάλεψε με συνέπεια για τα πνευματικά τους δικαιώματα από τις δισκογραφικές εταιρείες και την κασετοπειρατεία μέσα από την ΕΜΣΕ (ήταν ο πρώτος πρόεδρος του σωματείου).