"Αναγκαία για εθνικούς, πολιτιστικούς και θρησκευτικούς λόγους κρίνεται η συμμετοχή του Αγίου Ορους στις εκδηλώσεις της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας. Σκοπός δεν είναι μόνο η ακτινοβολία της μοναδικότητας της Αγιορείτικης Κληρονομιάς, αλλά και η ενδυνάμωση του μηνύματος της Ελληνικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, στοιχεία συνυφασμένα με τις παραδόσεις και τους αγώνες του λαού μας".

Την παραπάνω παράγραφο τη βρίσκουμε στο σχετικό φάκελο, που αφορά στο Αγιον Ορος και, πιο συγκεκριμένα, στο μερίδιο της συμμετοχής του στις εκδηλώσεις της Θεσσαλονίκης Πολιτιστικής Πρωτεύουσας.Το ένα κομμάτι αυτού του μεριδίου είναι η έκθεση κειμηλίων του Αγίου Ορους.Και λέμε "ένα κομμάτι", γιατί υπάρχουν και άλλες παράμετροι,που κοστίζουν περίπου 8 δισ. δραχμές και που γι' αυτά τα δισεκατομμύρια οι "άγιοι πατέρες" έχουν, ήδη, αρχίσει να συγκρούονται. Γι' αυτά, όμως, θα αναφερθούμε στη συνέχεια, αφού το ενδιαφέρον της πρώτης παραγράφου βρίσκεται κάπου αλλού: Σε μία παράμετρο των εκδηλώσεων, που ουδέποτε ακούσαμε από επίσημα χείλη, ευθαρσώς, όμως, αναφέρεται στην αλληλογραφία μεταξύ Αγίου Ορους και Πολιτιστικής Πρωτεύουσας.Λέμε για την ανάδειξη του "μηνύματος της Ελληνικής Ορθοδόξου Εκκλησίας" σε καίριο σημείο, όχι της εν λόγω έκθεσης κειμηλίων, αλλά του συνόλου των εκδηλώσεων που θα γίνουν το 1997.

Σε άλλο σημείο αναφέρεται: "Οπως προέκυψε από τις προτάσεις των φορέων της Θεσσαλονίκης, τις προγραμματικές επεξεργασίες και το τελικό κείμενο της Διακήρυξης Αρχών και Στόχων της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας, το Βυζάντιο, το Αγιον Ορος και η Ορθοδοξία θα αποτελέσουν το σημείο αναφοράς του προγραμματισμού και των εκδηλώσεών μας για το 1997".

Θα άξιζε, πράγματι, να καταναλωθούν τόνοι μελάνης γι' αυτό που ετοιμάζεται στη Θεσσαλονίκη. Είναι νωπά στη μνήμη η Πάτμος, για χάρη της οποίας μετοίκησε ολόκληρη κυβέρνηση. Η πρωτοφανής έκταση που δόθηκε στις έριδες μεταξύ ιερέων και εκκλησιών, έκταση η οποία στην κυριολεξία "ντόπαρε" χιλιάδες ανθρώπων, ώστε να νομίζουμε ότι ζούμε στο Μεσαίωνα. Αλλά και τα τελευταία ρεζιλίκια με τα φυλακτά, τα κομποσκοίνια και διάφορα άλλα... "ματζούνια", που πηγαινοέρχονται ανάμεσα σε τελευταίας παραγωγής φάρμακα, υπερσύγχρονα ιατρικά μηχανήματα και επιφανείς επιστήμονες.

Και δε θα ανησυχούσαμε, αν όλα αυτά ήταν μόνο συμπεριφορές μεμονωμένων προσώπων και κυβερνητικών σχημάτων. Είναι γνωστό ότι την έκθεση είχε αναλάβει αποκλειστικά η σύζυγος του προέδρου του ΠΑΣΟΚ.

Δυστυχώς, τα παραπάνω φαινόμενα έρχονται να δώσουν δήθεν "διεξόδους" σε έναν κόσμο, που απελπίζεται, απαισιοδοξεί, κλείνεται στο σπίτι και περιμένει... Αφού, επιμελώς, οι "σοφοί" του τόπου μας πλασάρουν ότι "όλοι ίδιοι είναι", ότι "τίποτα καλό δεν έχουμε να περιμένουμε", ότι "η Αριστερά δεν έχει να προσφέρει τίποτα στον τόπο", αυτό που "μένει" και βολεύει είναι: Να εξυψώσουμε τα ελληνικά ιδεώδη και τις χαμένες πατρίδες, να προχωρήσουμε εναποθέτοντας τις ελπίδες μας στην Ορθοδοξία και, ούτε λίγο ούτε πολύ, να ανατρέξουμε στις... ξεματιάστρες (!).Στους νεότερους, για τους οποίους η Εκκλησία είναι "κατεστημένο" και άρα "κακό", πιάνει καλύτερα ο εθνικισμός, αλλά και οι "ανατρεπτικές" παραθρησκευτικές οργανώσεις. Και όσο μεταδίδονται καθημερινά τα γνωστά θρίλερ των ειδήσεων, τόσο γίνονται μόδα.Και τελικά, είτε είναι κανείς με το μέρος της Εκκλησίας, είτε βρίσκεται στην πλευρά των μάγων, το αποτέλεσμα είναι το ίδιο (Μήπως και στο "Ωνάσειο" τα θρησκευτικά φυλακτά δε συγκατοικούν με αμφιλεγόμενους αστρολόγους): Ακρατος σκοταδισμός, πρωτοφανής Μεσαίωνας, αλλά και ευρύ πεδίο να αλωνίζουν.Ποιοι; Εκείνοι που αρνούνται αυξήσεις στα μεροκάματα, αλλά κι εμείς θα προσευχηθούμε... Εκείνοι των Βρυξελλών που έχουν ήδη αποφασίσει το μέλλον μας, αλλά κι εμείς θα τους καταραστούμε... Κάποιοι άλλοι που ξεπουλάνε τον πολιτισμό σε πλανητάρχες, αλλά υπάρχουν και τα μάγια... Ο κατάλογος είναι μακρύς, αλλά και το φαινόμενο με τους απανταχού παρόντες δέσποτες μόλις τώρα αποδίδει τα πρώτα αποτελέσματα.

Επιχειρείται, λοιπόν, η Πολιτιστική Πρωτεύουσα να είναι μια καλή ευκαιρία για να εδραιωθούν όλα αυτά. Μην ξεχνάμε ότι η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία παρουσιάζεται συνυφασμένη με τους αγώνες του λαού και γι' αυτό θα είναι το κέντρο των εκδηλώσεων (!).

Βέβαια, σ' αυτή την περίπτωση, η Κοινότητα του Αγίου Ορους θα έχει και άλλου είδους απολαβές.Παραθέτουμε αποσπάσματα από τις συνεδριάσεις του ΔΣ του Οργανισμού Πολιτιστικής Πρωτεύουσας και τη μεταξύ τους αλληλογραφία: "Ο ΟΠΠΕ θα αναμορφώσει τον προϋπολογισμό του 1995 και θα λάβει μέριμνα για τον προϋπολογισμό του 1996, ώστε να εξασφαλιστούν κονδύλια ύψους 150 εκατ. ετησίως, για την κάλυψη δαπανών εκδόσεων για κάθε μία από τις μονές, με το περιεχόμενο που εκείνες θα επιλέξουν, καθώς και την έκδοση σύγχρονου δίγλωσσου μεγάλου οδηγού του Αγίου Ορους".

Σ' αυτά τα 150 εκατ. προσθέστε και τα 8 δισ.που θα διαθέσει το ΥΠΕΧΩΔΕ από Κοινοτικά Προγράμματα και Δημόσιες Επενδύσεις, για το πενταετές πρόγραμμα συντήρησης - αποκατάστασης των μονών του Αγίου Ορους. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι μονές θα διαχειριστούν τα 8 δισ. κατά βούληση.

Εξάλλου, αντιπροσωπεία της Ιεράς Κοινότητας ζήτησε από τον υπουργό ΠΕΧΩΔΕ να μην ενσωματώσει τα κονδύλια της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας (δηλαδή 2 δισ. ), στο πρόγραμμα έργων της κυβέρνησης, αλλά να διατηρηθεί η χωριστή διαχείρισή τους με τα χαρακτηριστικά που έχουν, ήδη, συμφωνηθεί μεταξύ Πολιτιστικής Πρωτεύουσας και Ιεράς Κοινότητας Αγίου Ορους. Τελικά, η διαχείριση θα γίνει από το ΥΠΕΧΩΔΕ με βάση αυτή τη συμφωνία. Η αντιπροσωπεία του Αγίου Ορους ζήτησε η προσφορά αυτή να είναι ονοματισμένη ως "προσφορά" της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας, που εκτελείται μέσω του ΥΠΕΧΩΔΕ (!). Το τελευταίο αίτημα σχετίζεται με τις έριδες μεταξύ των μονών και κυρίως με εκείνους που φοβούνται ότι η χρηματοδότηση από την Κοινότητα προμηνύει εισβολή της Δύσης.

Επίσης, από το ΥΠΠΟ διατέθηκαν στο Αγιον Ορος, το 1995, 84 εκατ.Η Πολιτιστική Πρωτεύουσα για το 1995 προέβλεπε να δώσει στην Κοινότητα Αγ. Ορους 9 εκατ. για λειτουργικά έξοδα, σχετικά με την έκθεση κειμηλίων. Η Αγιορείτικη Κοινότητα θα "καθορίσει τον τρόπο διάθεσής τους". Πάντως, μέχρι τέλους '95 ο συνολικός προϋπολογισμός της ΠΠ για λειτουργικά έξοδα, που αφορούν στην έκθεση, μιλούσε για 46 εκατ. δραχμές.

Στο μεταξύ, έχει, ήδη, ξεκινήσει η προετοιμασία για την έκθεση κειμηλίων του Αγίου Ορους, ύστερα και από την επίσημη αποδοχή της Διπλής Ιεράς Σύναξης. Το παρασκήνιο λέει ότι τα 8 δισ. υπήρξαν καλό δέλεαρ, αφού αρχικά η Κοινότητα Αγίου Ορους διατηρούσε τις επιφυλάξεις της.

Πάντως, πριν ακόμα το ΥΠΠΟ λάβει την επίσημη αποδοχή, ζήτησε τη γνώμη του ΚΑΣ, για το χώρο που θα φιλοξενηθούν τα κειμήλια. Το ΚΑΣ συμφώνησε για το Βυζαντινό Μουσείο Θεσσαλονίκης, έγινε όμως φανερός ο διακοσμητικός του ρόλος, όταν ο γενικός γραμματέας του ΥΠΠΟ είπε ότι πρέπει να συμφωνηθεί το εισιτήριο της έκθεσης να πάει στο Μουσείο και τα μέλη του ΚΑΣ συνομολόγησαν - μάλλον δε γνώριζαν - ότι η συμφωνία του Οργανισμού Πολιτιστικής Πρωτεύουσας με το Αγιο Ορος είναι διαφορετική:

"Τα ενδεχόμενα έσοδα από την έκθεση θα τεθούν στη διάθεση της Ιεράς Κοινότητας για την εκτέλεση ενός συγκεκριμένου έργου στις Καρυές. Πιθανόν ανακαίνιση του κτιρίου της Επιστασίας ή γενικότερα της έδρας της Ιεράς Κοινότητας. Τα έσοδα θα υπάρχουν εφόσον η Ιερά Κοινότητα αποδεχτεί την πρότασή μας να ισχύσει εισιτήριο υπέρ του συγκεκριμένου έργου στις Καρυές".Πιο κάτω λέγεται ότι "όλες οι εκδηλώσεις θα γίνουν με τη συνεργασία της Ιεράς Κοινότητας". Υστερα, λοιπόν, από αυτή την πρόταση της Πολιτικής Πρωτεύουσας η Αγιορείτικη Κοινότητα αναφέρει: "Σχετικά με την τριμελή εξ υπουργών επιτροπή, η αντιπροσωπεία του Αγίου Ορους είπε ότι δεν είναι δυνατόν να ασκεί καθήκοντα Οργανωτικής Επιτροπής, αλλά να εποπτεύει και να βοηθά, κάθε φορά που θα ζητείται η βοήθεια της κυβέρνησης".

Ποιος περίμενε, όμως, ότι θα έμενε στο περιθώρια ακόμα και το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, στο οποίο δεν αναγνωρίζεται καν η δυνατότητά του να επιλέξει τα αντικείμενα που θα εκτεθούν.Στην εν λόγω συνεδρίαση αυτό το γεγονός έγινε αντικείμενο συζήτησης. Στα ερωτηματικά των μελών του ΚΑΣ, η απάντηση ήταν ότι "οι άνθρωποι των επιτροπών είναι έγκριτοι επιστήμονες... "

Η έκθεση περιλαμβάνει τέσσερις ενότητες και εκεί αναφέρονται οι επιτροπές. Συγκεκριμένα, οι ενότητες είναι: Τομέας Αρχιτεκτονικής με επικεφαλής τον αρχιτέκτονα Πλ. Θεοχαρίδη,ο οποίος επέλεξε και τους υπόλοιπους συνεργάτες του. Τομέας Φυσικού Περιβάλλοντος,του οποίου την εποπτεία θα έχει ο ακαδημαϊκός Σπύρος Ντάφης. Τομέας Καθημερινού Βίου -Λατρείας,με επικεφαλής τον αρχαιολόγο Ιωακείμ Παπάγγελο και Τομέας Ιστορίας - Πνευματικού Βίου - Τέχνης,με επικεφαλής τον καθηγητή Αρχιτεκτονικής Νίκο Νικονάνο.Και ενώ δίνονται δεκάδες δισεκατομμύρια, σε συνεδρίαση του ΔΣ του ΟΠΠΘ, ανασύρθηκαν συγκρούσεις για τις αμοιβές των επιστημονικών συνεργατών του Ν. Νικονάνου.Οταν μέλος του ΔΣ είπε ότι οι αμοιβές είναι μάλλον χαμηλές και πρότεινε την αύξησή τους στο διπλάσιο,ο αντιπρόεδρος του ΔΣ του ΟΠΠΘ απάντησε: "Θεωρώ κανονικό το ποσό που προτείνεται και δυσβάστακτο για τον προϋπολογισμό του έργου" (!).

Πάντως, ένα χρόνο πριν την έναρξη της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας πρέπει να ξεκινήσουν οι προμελέτες και να ακολουθήσουν οι μελέτες, που αφορούν στο πλαίσιο και το πρόγραμμα της έκθεσης, στην ασφάλιση των αντικειμένων και τη συντήρησή τους. Η μέχρι τώρα ιστορία λέει ότι οι μελέτες απλώς εξαγγέλλονται. Θα επαληθευτεί και αυτή τη φορά;

Δήμητρα ΜΥΡΙΛΛΑ